آیا می‌توان از هزینه‌های دفاع مقدس گفت ولی اثری ضد جنگ خلق نکرد؟!
مجله فرهنگی هفت راه – گروه کتاب: ادبیات و سینمای ضد جنگ موضوعاتی هستند که همیشه در ایران محل مناقشه بوده‌اند. برخی اساساً با این عبارت سر سازگاری ندارند و استفاده از آن را در کشوری که جنگش از نوع دفاع بوده است قابل قبول نمی‌دانند. این افراد معتقدند که ضد جنگ نویسی (یا ضد جنگ سازی) از کشورهایی شروع شده و در کشورهایی طرفدار دارد که آغازگر جنگها بوده‌اند.
عده‌ای دیگر هم اصلاً بدون اینکه وارد این مناقشه شوند و سر عنوان دعوا کنند، می‌گویند که دفاع مقدس با همه قداست و عظمتش در هر حال جنگ بوده است و این جنگ تبعات منفی و مخربی هم داشته است که باید از آن هم گفت.گروه اول در پاسخ به این دسته می‌گویند که پرداختن به تلخی‌ها و ناکامی‌های دفاع مقدس در هر حال به زیر سوال رفتن اصل این واقعه خواهد انجامید. و این مناظره نیابتی می‌تواند همچنان ادامه داشته باشد.
حتما شما هم متوجه شده‌اید که در این تقسیم‌بندی هیچ جایی برای کسانی که از بیخ و بن با دفاع مقدس مخالفند و آن را «نامفهوم» می‌دانند قائل نشده‌ایم!
اما آیا واقعاً دفاع مقدس ما هزینه‌ها و تبعات منفی داشته است؟ و آیا می‌توان از این موارد هم سخن به میان آورد به گونه‌ای که دفاع مقدس زیر سوال نرود؟
برای پی بردن به جواب این دو سوال شاید بد نباشد به دو سخن از بنیانگذار و رهبر انقلاب اسلامی اشاره کنیم. رهبر انقلاب اسلامی هفته گذشته دیداری کوتاه با فرماندهان نظامی داشتند. ایشان در بخشی از این دیدار گفتند: «با وجود آنکه هزینه‌های مادی و معنوی جنگ تحمیلی بالا بود اما دستاوردهای ملت ایران در هشت‌سال دفاع مقدس، در مقابل هزینه‌ها، بسیار عظیم است.»
ایشان در این سخن اولاً وجود هزینه‌های مادی و معنوی را تایید می‌کنند و ثانیاً میزان این هزینه‌ها را بالا می‌دانند. وجود عبارت «معنوی» در کلام ایشان ثابت می‌کند که از نظر رهبر انقلاب هم دفاع مقدس هزینه‌هایی معنوی را متوجه ایران کرده است. بنابراین کتمان کردن برخی آسیب‌های معنوی ناشی از دفاع مقدس صحیح نیست.
اما ایشان در ادامه تاکید می‌کنند که «دستاوردهای ملت ایران در هشت‌سال دفاع مقدس، در مقابل هزینه‌ها، بسیار عظیم است.» بنابراین اگر قرار است به هزینه‌های دفاع مقدس اعتقاد داشته باشیم باید توجه کنیم که این هزینه‌ها در قبال دستاوردهای ناشی از این دفاع ناچیز هستند.
امام خمینی(ره) نیز در جایی گفته‌اند: «ما در جنگ برای یک لحظه هم از عملکرد خود نادم و پشیمان نیستیم.» (بخشی از پیام امام خمینی به مناسبت پذیرش قطعنامه 598)
توجه به آن مقایسه رهبر انقلاب و این سخن بنیانگذار انقلاب می‌تواند شاقولی برای پرداختن به تبعات منفی دفاع مقدس به دست هنرمندان بدهد.
اول اینکه نسبت آثاری که هزینه‌های دفاع مقدس می‌پردازند به آثاری که به دستاوردهای دفاع مقدس می‌پردازند باید در چه حد باشد؛ و دوم اینکه در خود آثار هم باید به نوعی این نسبت رعایت شود. در واقع آثار ساخته شده نباید به سمتی بروند که گویی دفاع مقدس جز رنج و هزینه و بدبختی چیزی نداشته است.
دوم آنکه سمت و سوی آثار نباید به سمتی باشد که گویی ما مسبب این سختی‌ها، تبعات و هزینه‌ها بوده است. ایرانی در طول دفاع مقدس از تمامیت ارضی و شرف و دین و ناموس خود دفاع کرده است و اگر در این مسیر متحمل هزینه‌ای شده است، گناه آن متوجه قدرت متجاوزی است ک قصد دست اندازی به ایران را در سر پرورانده.
سختی‌ها را باید گفت اما نه آنطور که رزمندگان مدافع کشور مقصر شناخته شوند، و نه آنگونه که گویی جز هزینه چیزی عایدمان نشده است. با این معیار می‌توان کتابها و فیلمهایی که در این حوزه مطرح هستند را مورد قضاوت قرار داد و دید که کدامیک از انها انگشت اتهام را به سمت داخل نشانه می‌روند و همچنین کدامیک از آنها تصویری یکسویه و پرهزینه از دفاع مقدس ارایه می‌دهند.
