«ابله» خوابید/پس از سه فیلم و یک سریال توقیف شده و شکست در جشنواره فجر، اینبار شکست در شبکه نمایش خانگی!

مجله فرهنگی «هفت راه»- گروه تلویزیون: ناكامي سريال ابله اين حقيقت تلخ را يادآور مي‌شود كه نام‌ها هم نمي‌توانند براي شبكه سود آور نمايش خانگي كاري كنند و سر و ته آن نياز به بازنگري اساسي دارد. كمال تبريزي قرار بود سريالي متفاوت بسازد اما بعد از چهار قسمتِ نااميد كننده حالا خبرهاي غيررسمي حكايت از متوقف شدن آن به خاطر نارضايتي تهيه كننده دارد.

تهيه كننده ابله شركت تصويرگستر پاسارگاد است كه با ساخت شاهگوش تك سريال موفق شبكه خانگي را به نام خود زده. اين شركت روي موج موفقيت سريال داود ميرباقريسراغ كمال تبريزي رفت اما حالا بي‌رغبتي شديد مخاطبان، صاحبان آن را مجاب كرده پرونده ابله را به جاي بيست و چند قسمت روي 12 قسمت ببندند تا حداقل خوشنامي و اعتبارشان حفظ شود. محور اين گزارش آناليز ابله و بررسي جزء به جزء دلايل ناكامي سريال كمال تبريزي نيست بلكه مستقميا به آفتي برمي‌گردد كه از سال 88 با فعال شدن سريال‌سازي در شبكه خانگي دامنش را گرفته و انگار قرار نيست آن را رها كند. مخاطبان با اين ادبيات آشنا هستند اما چاره‌اي جز يادآوري نمي‌ماند: قهوه تلخ بعد از شروع توفاني و جذب مخطب ميليوني به ناگهان به كما رفت و پس از چند بار تاخير در توزيع قسمت‌هاي پاياني ، پرونده‌اش ناتمام ماند و كسي همچنان از انتهاي آن خبر ندارد. وضع قلب يخي بغرنج‌تر است؛ محمد حسين لطيفي مي‌خواست متفاوت‌ترين سريال شبكه خانگي را كارگرداني كند اما سريال را نيمه رها كرد و بعد از آن سامان مقدم با قصه و بازيگراني كاملا متفاوت سراغ آن رفت. تلاش او هم ناتمام ماند و تازه اوايل سال جاري وسط جام جهاني فوتبال قسمت‌هاي پاياني‌اش وارد بازار شد؛‌ بدون اتفاقي خاص. لطيفي سال نود باز هم هوس ساخت سريال براي شبكه خانگي كرد؛‌ اين بار اما به رغم توزيع كامل سريال كيفيتساخت ايران به مذاق مردم خوش نيامد و تجربه بد ديگر به كارنامه اين شبكه اضافه شد. يك سال بعدمهران مديري تمام هم و غمش را براي احياي اعتماد از دست رفته هوادرانش گذاشت ولي ويلاي من نام بدترين سريال اين كارگردان محبوب لقب گرفت. بدتر اين كه تلاش او در شوخي كردم هم به ثمر ننشست تا مديري آن را پيش از موعد تمام كند و به تلويزيون بازگردد. درباره عشق تعطيل نيست همين قدر اكتفا كنيم كه تنها شش قسمت از سريال بيژن بيرنگ آماده است و ادامه ساخت آن نامشخص. تازه كيفيتش هم نتوانسته به دل مخاطبان بنشيند .

 تنها سريال موفق همچنان به نام داود ميرباقري است؛ ‌نه به خاطر كيفيتش بلكه به خاطر مشخص بودن تكليف آن با مخاطبان،‌ سود سرشاري كه براي سازندگان داشت، توزيع منظم و بالاخره پايان.

موفقيتي كه تكرار نشد

شركت تصوير گستر پاسارگاد بعد از موفقيت نسبي شاهگوش، تصميم گرفت با كمال تبريزي اين موفقيت را تكرار كند. تيم تبليغات آن خيلي زود دست به كار شدند و در سريال شاهگوش و ديگر محصولات اين شركت، با ساخت و پخش چند تيزر ذهن مردم را براي يك سريال كمدي متفاوت آماده كردند. خب نام كارگردان كمال تبريزي است كه در خلق موقعيت‌هاي كمدي توانايي‌اش را بارها ثابت كرده و همين براي انتظار حداقلي از يك سريال كافي است. در زمان پيش توليد هم مانور زيادي روي نام بازيگران و گريم‌هاي سنگين آن‌ها مي‌شد و زمينه پذيرش ابله بيش از پيش شد. خيلي‌ها منتظر بودند ببينند بعد از گريم‌هاي سنگين و متفاوت محسن تنبانده در شاهگوش،‌ اين بار او چه خواهد كرد آن هم در نقش يك پير زن. تازه در كنار تنابنده، مجيد صالحي و بهنام تشكر هم گريم‌هاي سنگيني تجربه كردند.

سرنوشت ابله بعد از چهار قسمت

تا الان چهار قسمت از سريال ابله وارد شبكه نمايش خانگي شده اما بيشتر ستايش‌ها محدود به قسمت اول است. هرچند در همان قسمت هم خيلي‌ها فضاي سريال تبريزي را نپسنديدند اما با استناد به ميزان فروش و كامنت‌هاي موجود در شبكه‌هاي مجازي وزن موافقان به خوبي مشهود و گويا بود. از قسمت دوم اما ميزان مخاطبان ريزش كرد؛ دليل اصلي به قصه و فضاي جدي سريال بازمي‌گردد كه بر خلاف انتظار مخاطبان نه تنها سرگرم كننده نيست كه بار طنز هم ندارد.

چرا در 12 قسمت؟

ابتدا  قرار بود ابله در سه فصل 13 قسمتي توليد شود اما عدم موفقيت آن، باعث شده سازندگان از ادامه ساخت منصرف شوند. طبعا گفته‌هاي سازندگان درباره چرايي اين اتفاق مستندتر از تحليل رسانه‌اي است. طبق همين اصل با علي اسدزاده رئيس هيات مديره شركت تصويرگستر پاسارگاد به عنوان پخش كننده سريال و يكي از تهيه كنندگان تماس گرفتيم. به خاطر مشغله خواست 15 دقيقه ديگر تماس بگيريم. در تماس دوم هنوز مشغله ادامه داشت اما بعد از طرح موضوع، پي گيري ماجرا را به روابط عمومي سريال موكول كرد. البته مي‌دانيم كه پاسخگويي درباره سرنوشت سريال و چرايي عدم ساخت ادامه آن در اختيار تهيه كننده است؛ به ويژه آن كه قرار بود اين گفتگو چالشي هم باشد و نه صرفا خبري.  پيرو همين مساله بار ديگر با اسد زاده تماس گرفتيم ولي اين بار پاسخي دريافت نشد. قصد داشتيم تلاش براي گفتگو با ديگر تهيه كننده يعني محمد مسعود هم به نتيجه‌اي مشخص نرسيد تا سوالات متعددمان بي‌پاسخ بماند.

نتيجه تحقيق ميداني

يكي از سوالاتي كه قرار بود با رئيس هيات مديره شركت تصويرگستر پاسارگاد به عنوان پخش كننده سريال مطرح كنيم، ميزان فروش ابله بود. عدم پاسخگويي باعث شد دست به تحقيق ميداني بزنيم و سراغ سوپرماركت‌هاي چند نقطه از شهر و فروشگاه‌هاي محصولات فرهنگي برويم. نتيجه به دست آمده جالب است؛ يعني ميزان فروش ابله در چند سوپرماركت سعادت آباد و ‌شهرك غرب با مغازه‌هاي سهروردي و منيريه تفاوت فاحشي ندارد. نخ تسبيح گفته فروشندگان فروش پايين ابله در قياس با شاهگوش است. اگر خاطرتان باشد سريال قبلي شركت تصويرگستر پاسارگاد قرار بود در 24 قسمت تمام شود كه به خاطر فروش مطلوب دو قسمت ديگر به شاهگوش اضافه شد. سرنوشت ابله اما متفاوت است و به احتمال قوي عدم موفقيتش در بازار فروش يكي از عوامل اصلي متوقف شدن ساخت آن است.

عدم رضايت بازيگران و تن ندادن به مصاحبه

طبعا در شرايط عادي بازيگر رغبت زيادي براي انجام گفتگو درباره نقشش و تجربه تازه دارد‌؛‌ آن هم در شرايطي كه اين جور مصاحبه‌ها ابزاري مناسب براي تبليغ يك سريال در شبكه نمايش خانگي است. شايد براي شما هم جالب باشد كه بدانيد دو بازيگر اصلي ابله تمايلي براي گفتگو درباره اين سريال نداشتند. اصول حرفه‌اي مانع از ذكر نام آن‌ها است اما همين قدر بدانيد كه اين دو بازيگر از شرايط پيش آمده رضايت ندارند و خودشان منتقد سريال هستند. اين هم يكي ديگر از دلايل احتمالي متوقف شدن ابله.

واكنش كاربران

همانطور كه ابتداي گزارش اشاره شد توقع مخاطبان از ابله به شدت بالا بود؛ هم اسم تبريزي و هم نام بازيگراني چون تنابنده، مهران‌فر، توسلي،‌ صالحي و انصاري. هرچند همان موقع خيلي‌ها اعتقاد داشتند سريال ستاره ندارد اما به خاطر تجربه موفق تنابنده و مهران فر به ابله اميد زيادي داشتند. با اين حال هر چه از سريال گذشت حجم نظرات منفي بيشتر شد؛ هر چند بعضي همچنان مصرانه طرفدار ابله هستند. يكي از مخاطبان ابله در صفحه اينستاگرام اين سريال نوشته:« قسمت اول خيلي خوب بود قسمت دوم رو ديدم بازم خوب بود ولي قسمت سومش چيز خاصي نداشت.» يك نفر ديگر هم با يك تك كلمه نظرش را عمومي كرده:« تحريم!» . از آن طرف كاربران سايت خبرآنلاين هم واكنش تندي به ابله داشته‌اند:« چرا بايد طنز اين شكلي بشه؟ حرفهاي دو پهلو زشت و بي معني، بي موضوع بودن، مسخره كردن و دلقك بازي خدا وكيلي ادم سريال هاي خارجي رو ميبينه اصلا ناميد ميشه. اصلا اين سريال متن داشته ؟؟؟؟» يكي ديگر هم گفته: «قسمت اولش كه اصلا خوب نبود…» ، ديگري هم نوشته: « متاسفانه سريال هاي شبكه نمايش خانگي كيفيت پاييني دارند و ضعف فيلمنامه‌ها بسيار مشهوده. با گريم هاي متفاوت بازيگران هم مخاطب شايد تا 5 قسمت ترغيب به خريد سي دي بشه.» خب اين هم يك دليل ديگر براي توقف توليد ابله.

محسن تنابنده كجاست؟

گفتيم كه سازندگان براي گريم سنگين بازيگران سريال تبليغات زيادي راه انداخته بودند. خود بازيگران هم سهم زيادي در اين باره داشتند و در صفحات شخصي‌شان به تناوب از آن‌ها رونمايي مي‌كردند. طبعا به خاطر موفقيت محسن تنبانده در شاهگوش خيلي‌ها اميد زيادي به بازي او در نقش يك پيرزن داشتند. تنابنده در اين نقش هم خوب است؛ وقتي مي‌آيد از مخاطب خنده مي‌گيرد اما سهمش بعد از چهار قسمت به 10 دقيقه هم نمي‌رسد! او بعد از پايان فيلم ايران برگر به ابله پيوست و خيلي زود سراغ كارگرداني فيلم سينمايي‌اش گينس رفت. با يك حساب ساده مي‌توان حدس زد كه نبايد به افزايش حضور او در ابله اميد داشت. كمرنگ بودن حضور برگ برنده سريال قطعا ريزش مخاطب دارد و اين هم يكي ديگر از دلايل توقف آن مي‌تواند باشد.

ابله؛ كمدي يا معمايي؟

بر اساس وعده سازندگان، مخاطب خود را براي تماشاي يك سريال كمدي آماده كرده بود. ابله اما گره داستانش را روي ماجرايي معمايي گذاشته و رگه‌هاي طنز در آن بسيار پايين است. دنياي سريال و شخصيت‌هاي كاريكاتورگونه ابله به جاي گرفتن خنده از سوي مخاطب پس زده مي‌شوند و او را سردرگم مي‌كند. كمال تبريزي چنين فضايي را پيش‌تر در فيلم هميشه پاي يك زن در ميان است، تجربه كرده بود. اين تجربه اما تبديل به يكي از بدترين فيلم‌هاي تبريزي نزد منتقدان شد و حالا به شكلي اغراق شده در ابله تكرار شده. تحليل جامع سريال بماند براي بعد، غرض از ذكر اين نمونه به خاطر نقش مبنايي و اساسي فيلمنامه در سريال است. يعني اگر ابله فيلمنامه‌اي قوي داشت و تكليفش با خود معلوم بود، مي‌شد از ديگر ضعف‌هاي آن گذشت. قلاب داستاني ابله نتوانسته مخاطبان را گير بياندازد و طبعا انگيزه‌اي براي دنبال كردن آن باقي نمي‌گذارد.

چند نكته ديگر

تصويرگستر پاسارگاد براي شاهگوش انرژي زيادي خرج مي‌كرد؛ نمونه مشهودش سايت سريال بود كه اتفاقا هنوز فعال است و مي‌توان عكس‌هاي باكيفيت هر قسمت را دانلود كرد. در سايت آن اطلاعات كاملي درباره هر قسمت، بازيگران، نظر ديگران و گفتگوهاي متعددي وجود دارد. سايت ابله اما فاقد اين ويژگي‌ها است. غالب آيكون‌ها فاقد اطلاعات است و به نظر مي‌رسد خود تصويرگسترده پاسارگاد انگيزه‌اي براي سامان دادن به آن ندارد. همين قدر بدانيد كه همچنان عكس فاطمه معتمد آريا و حميد رضا آذرنگ به عنوان بازيگران اصلي ابله در سايت به چشم مي خورد!