نظارت شفاف بر فعالیت ناشران خارجی
مدیر کمیته بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران، با استقبال از حذف بخش ارزی این نمایشگاه که از دوره بیست و ششم محقق شد، از اِعمال نظارت شفاف بر فعالیت ناشران خارجی حاضر در این دوره از نمایشگاه کتاب خبر داد.
حامد میرزابابایی مدیر کمیته بین‌الملل بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به ویژگی‌های این بخش از نمایشگاه کتاب تهران، گفت: امسال برای اولین بار در جزوه اطلاعات و مقررات بخش بین‌الملل نمایشگاه مورد تجدید نظر قرار گرفت و بعد از سال‌ها یک جزوه مقررات جدید تنظیم شد. جزوه قبلی مبتنی بر وجود بخش ارزی بود که طبیعتاً با حذف این بخش از نمایشگاه و تقویت بخش ریالی، یک تجدید نظر کلی در آن صورت گرفت.
تجدید نظر در مقررات بخش بین‌الملل نمایشگاه پس از سال‌ها
وی با بیان اینکه جزوه اطلاعات و مقررات بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران برای اولین بار به سه زبان انگلیسی، عربی و فارسی و برای دوره بیست و هشتم این نمایشگاه تدوین و منتشر شد، حذف بخش ارزی را از نمایشگاه کتاب تهران که از دوره بیست و ششم اتفاق افتاد، موهبتی توصیف کرد که جلوی بسیاری از فساد‌ها از جمله شکل‌گیری بازار انحصاری عرضه کتاب‌های خارجی در کشور را گرفت و افزود: با این کار، دسترسی به منابع خارجی برای عموم مردم آسان‌تر شد.
مدیر کمیته بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران همچنین با اشاره به اهمیت تغییر جزوه مقررات این بخش از نمایشگاه، گفت: بر اساس جزوه جدید، کلیه فرآیندهای ثبت نامی شرکت کننده خارجی و هر چیزی که در نمایشگاه کتاب به آن نیازد دارد، از روز اول تا روزی که باید غرفه خود را ترک کند و از نمایشگاه برود، همانند بسیاری از نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب، در جزوه آمده است.
تشکیل کارگروهی ۹ نفره برای انتخاب غرفه برتر بخش بین‌الملل
میرزابابایی ضمن قدردانی از تلاش مسئولان بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران در دوره‌های قبل و تاکید بر این مسئله که بیان اقدامات انجام شده در دوره جاری، به معنی نفی تلاش‌های دوستان سابق نیست، ادامه داد: اقدام جدید دیگری که در این بخش صورت گرفت، تدوین شیوه‌نامه انتخاب غرفه برتر بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران برای اولین بار آن هم به سه زبان (فارسی، عربی و انگلیسی) بود. از روزهای پایانی سال گذشته و با تشکیل یک گروه ۹ نفره داوری با کاربرگ‌های ویژه، کار داوری آغاز شده است.
بررسی محتوایی کتاب‌ها اصلی پذیرفته شده در همه نمایشگاه‌های دنیا است
وی تدوین شیوه‌نامه اجرایی ارزشیابی کتاب‌های بخش بین‌الملل را از دیگر اقدامات صورت گرفته در این زمینه ذکر کرد و از تشکیل کمیته نظارت محتوایی بخش بین‌الملل هم زیر نظر مستقیم معاون فرهنگی وزیر ارشاد، استقبال کرد و افزود: اصل ارزشیابی محتوایی کتاب‌ها در همه نمایشگاه‌های دنیا وجود دارد؛ به عنوان مثال در کشور آلمان کتاب عرضه کتاب «نبرد من» (نوشته آدولف هیتلر) با ممنوعیت‌هایی رو به رو است، یا در کشور فرانسه فروش کتاب‌های روژه گارودی با موانعی همراه است و یا در عربستان سعودی مطابق نص صریح قوانینشان، عرضه کتاب «مفاتیح الجنان» ممنوع است. لذا ما بررسی محتوایی کتاب‌های خارجی را مسئله‌ای پذیرفته شده می‌دانیم.
معیارهای ارزشیابی کتاب‌های خارجی باید به صورت شفاف اعلام شود
مدیر کمیته بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران در عین حال تاکید کرد: حالا که شیوه‌نامه ارزشیابی محتوایی کتاب‌ها تدوین شده، هیچکس نمی‌تواند بدون دلیل و منطق کتابی را از چرخه توزیع در نمایشگاه حذف کند یا بدون دلیل به کتابی که عرضه‌اش مطابق این شیوه‌نامه تخلف است، اجازه عرضه بدهد. ما معتقدیم معیارهای ارزشیابی محتوایی آثار باید به صورت شفاف اعلام شود. معیارهایی مانند دادن نسبت‌های جعلی به خلیج فارس، ترویج فرقه‌های ضاله بهائیت و وهابیت، داعشی و غیره، از این جمله هستند.
میرزابابایی اظهار امیدواری کرد با وجود این شیوه‌نامه، امسال دیگر شاهد این نباشیم که کتاب‌هایی بدون اطلاع ناشر و یا توزیع کننده آن از بخش بین‌الملل جمع‌آوری شود و یا در صورت جمع‌آوری از سطح نمایشگاه، به ناشر رسید داده شود؛ اتفاقی که در دوره‌های قبلی معمولاً رخ نمی‌داد و حتی بد‌تر از آن بعد از جمع‌آوری کتاب، دیگر به ناشر عودت نمی‌شد.
تشریح مراحل سه‌گانه نظارت محتوایی بر کتاب‌های ناشران خارجی
وی درباره ساز و کار نظارت محتوایی بر کتاب‌های بخش بین‌الملل این دوره از نمایشگاه کتاب تهران هم گفت: کمیته نظارت محتوایی کار خود را در سه مرحله انجام می‌دهد؛ در مرحله اول به هنگام ثبت نام ناشران و از روی فهرست عناوین کتاب‌هایی که ارسال کرده‌اند، کار نظارت را انجام می‌دهد؛ از روی عنوان بعضی کتاب‌ها مشخص است که اجازه عرضه در نمایشگاه کتاب تهران نخواهند یافت. در مرحله دوم نظارت و ارزشیابی از روی فیزیک کتاب‌ها انجام می‌شود که این کار در همان لحظه ورود کتاب‌ها به گمرک نمایشگاه و قبل از ورود به سالن‌های عرضه، انجام می‌شود.
مدیر کمیته بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران ادامه داد: مرحله سوم از زمان انتقال کتاب‌های خارجی از انبار گمرک به سالن‌های نمایشگاه و حین نمایش کتاب‌ها در غرفه‌ها است. این اتفاق به دو جهت مهم است؛ اول اینکه فضای انبارهای گمرک محوطه‌ای کارگاهی است و ممکن است امکان نظارت شکلی به صورت دقیق وجود نداشته باشد. دوم اینکه ممکن است کتاب‌هایی از مبادی دیگر گمرک وارد کشور شده باشد، مثلاً از کانال گمرک مصلی وارد محوطه نمایشگاه نشده باشد و لذا لازم است نظارت دقیقی در این خصوص صورت گیرد.
تعیین اصالت کتاب‌های خارجی با عضویت در بانک اطلاعاتی «nilsen»
میرزابابایی گفت: امسال و مطابق شیوه‌نامه‌ای که تدوین شده است، نمایندگان کمیته نظارت محتوایی همراه با نماینده ناشر وارد غرفه او می‌شوند و احترام به حقوق ناشران جزو اولویت‌های کمیته است. امسال ما با پرداخت هزینه‌ای سنگین به عضویت پایگاه استنادی «nilsen» یکی از معتبر‌ترین پایگاه‌های سنجش اصالت کتاب که به دلیل تحریم‌های چند سال گذشته از به خدمت گرفتن آن محروم بودیم، درآمدیم؛ چنانچه isbn کتابی را به این پایگاه بدهید، اصالت کتاب را بررسی و نتیجه را اعلام می‌کند که این کمک بسیار زیادی در امر بررسی کتاب‌های غیرمجاز به ما کرده است.
