«ساعت 5 عصر» ؛ نمونه ای از کمدی مطلوب

حامد یامین پور –  پس از موفقیت مهران مدیری در ساخت برنامه ی «دورهمی» در تلویزیون و اخباری که در خصوص ساخت نخستین فیلم سینمایی اش به نام «ساعت 5 عصر» به گوش میرسید بسیاری از مردم کنجکاو بودند که مدیری برای گفتن چه حرفی پس از این همه سال مدیوم سینما را انتخاب کرده است.

اکنون فیلم سینمایی «ساعت 5 عصر» به اکران عمومی در آمده و چند هفته ای است که از نمایش آن می گذرد. کسانی که مشتاقانه منتظر دیدن نخستین اثر سینمایی کارگردان پرآوازه ی تلویزیون بودند موفق به دیدن این فیلم شده اند. فیلمی که اکنون نظرات مختلفی در خصوص آن وجود دارد و بر اساس واکنشی که مخحاطبین در شبکه های اجتماعی مختلف داده اند ظاهراً به اندازه ای که انتظار میرفت شگفت انگیز نبوده است.

اما آیا می توان با همین بازخورد های موجود در شبکه های اجتماعی این فیلم را قضاوت کرد یا این ها صرفاً بخشی از نظرات مطرح شده در خصوص این فیلم هستند. مسلماً همین گونه است. چه بسیار کسانی هستند که از دیدن این فیلم لذت برده و اتفاقاً آن را اثری موفق می دانند.

بدون تردید نخستین ساخته ی مهران مدیری متفاوت از کمدی های مرسومی است که در چند سال اخیر در سینمای ایران تولید شده اند. همانگونه که سریال های او در تلویزیون هیچ شباهتی با سایر آثار طنز ساخته شده در سیما ندارند فیلم او نیز شباهتی با آثار کمدی موجود درسینما ندارد.

تکیه ی تعداد فراوانی از فیلم های به اکران در آمده در سال های اخیر که اتفاقاً با فروش بالایی نیز همراه بوده اند بر کمدی جنسی و شوخی های کلامی بوده نوعی از کمدی که کوچکترین نمونه ای از آن را در این فیلم شاهد نیستیم و مدیری با خلق موقعیت هایی کمدی مخاطب را میخنداند نه استفاده از شوخی های سطحی و کلامی.

شاید با وضع امروز سینمای ایران بتوان از عنوان «کمدی فاخر» برای این جنس از شوخی ها استفاده کرد. طنزی که نمی توان با آن سطحی برخورد کرد و برای خندیدن باید ابتدا حرف کاگردان را فهمید و با فضایی که او در فیلمش ساخت همراه شد.

نمی توان بیرون دنیایی که مهران مدیری در این فیلم ساخته نشست و نسبت به درون فیلم قضاوت کرد. فیلم این اجازه را به مخاطب نمی دهد. مهران مدیری همانگونه که در دو دهه ی گذشته نشان داده که اصرار دارد تا بخش هایی از نارسایی های اجتماعی را نقد کند در این فیلم هم پایه و اساس قصه اش را بر همین گذاشته و نسبت به بخش هایی از رفتار های اجتماعی نقد دارد.

از همین رو انتظار بی جایی است اگر مخاطب خیال کند که قرار است به تماشای یک کمدی سخفیف و مملو از شوخی های دو پهلوی جنسی و شوخی های کلامی سطحی برود. شاید به همین علت است که مخاطبانی که در شبکه های اجتماعی اقدام به بیان نظر در خصوص این فیلم کرده اند چندان راضی نبوده اند.

دلیل این را باید در سلیقه ی مخاطبین سینما که می توان آن را از فروش بالای فیلم های کمدی چند سال اخیر حدس زد جست و جو کرد. وقتی فیلم هایی با قصه های نحیف و صرافاً متکی به کمدی کلامی یا حتی شوخی های یک بازیگر خاص موفق به فروش بالا می شوند حتماً فیلم مهران مدیری که در کنار خندیدن مخاطب را دعوت به تأمل می کند نمی تواند رقیب قدرتمندی محسوب شود.

با این وجود باید اذعان کرد که مهران مدیری در نخستین اثر سینمایی خود همان طنزی را دنبال می کند که در این دو دهه در تلویزیون ارائه داده است. او با مخاطب رودربایستی ندارد و از این اعمتمادی که مخاطب و مردم به او دارند به درستی بهره گرفته و نقد هایی را به جامعه وارد می کند. نقد هایی که در سریال های مختلف مدیری از «نقطه چین» و «پاورچین» و «شب های برره» تا همین برنامه ی «دورهمی» شاهد بوده ایم.

فیلم «ساعت 5 عصر» حتماً می توانست در قصه گویی و روایت شخصیت ها قوی تر از آن چه هست باشد. اما نمی توان انکار کرد که همین طنزی که مدیری با آگاهی در فیلم خود قرار داده این اثر را شایسته تحسین و تمجید کرده است. اتفاقی که باعث خواهد شد مخاطبینی که کمدی را نه صرفاً برای شادی های لحظه ای در سالن سینما بلکه به عنوان روشی برای نقد کالبد شکافانه در مواجهه با جامعه می دانند نیز لذت دیدن اثری سینمایی را ببرند.