خط بطلان رهبر انقلاب بر اندیشه «هنرمند ارزشی و غیر ارزشی نداریم»

رهبر انقلاب در ابتدای حکم خود آورده‌اند: «فلسفه وجودی شورایعالی انقلاب فرهنگی، فهم و تبیین و تثبیت و انفاذ ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی و بازآرایی مداوم جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و پایش پیشرفت های فرهنگی کشور متناسب با ظرفیت ها و شایستگی های عظیم ایران اسلامی و انقلابی است. مدیریت راهبردی چالش های این حوزه با «استفاده کامل و کارآمد و هم افزا از همه فرصت ها و ظرفیت ها» و نیز «مهار تهدیدها و آسیب ها با نگاه حکیمانه و معقول» و «مواجهه ی هوشمندانه با معارضات مهاجمان و ستیزه گران» از جمله تکالیف اصلی این شورا است. عرصه های کلیدی و اساسی همچون تولید علم، سبک زندگی، آموزش و پژوهش، فرهنگ عمومی، مهندسی فرهنگی، حوزه های مهمی هستند که ساماندهی آن در جمهوری اسلامی به شورایعالی انقلاب فرهنگی سپرده شده است. التزام شورایعالی انقلاب فرهنگی به نام و عنوان خود، شرط موفقیتش در مأموریت های خطیری است که بر عهده ی آن گذاشته شده است.»

همین بخش از حکم معظم له برای اینکه اوج اهمیت جایگاه شورای انقلاب فرهنگی در نظام جمهوی اسلامی مشخص شود، به تنهایی کافی است. ایشان به التزام شورا به عنوان خود –انقلاب فرهنگی- اشاره داشته‌اند تا مشخص شود که این شورا جایی است برای ایجاد تحول در وضعیت فرهنگی کشور. تحولی که باید به یک انقلاب فرهنگی بیانجامد و زوایای مختلف ساحت فرهنگ در کشور را به سمت یک دگرگونی اساسی رهنمون سازد. از این رو بدیهی است که اقدامات انقلابی و اساسی و دوری از تلاش‌های محافظه‌کارانه باید در دستور شورای انقلاب فرهنگی قرار گیرد. آیت الله خامنه‌ای در حکم خود وظایفی را برای شورای انقلاب فرهنگی برشمرده‌اند که مرور آنها نمایانگر حجم زیادی از مهمترین کارهای فرهنگی است. «عرصه های کلیدی و اساسی همچون تولید علم، سبک زندگی، آموزش و پژوهش، فرهنگ عمومی، مهندسی فرهنگی» از جمله این وظایف است و همین امر ثابت می‌کند که اعضای این شورا برای انجام این وظایف باید حضور فعال و مثمرثمر در شورا را جزو اصلی‌ترین برنامه‌های خود قرار دهند. وگرنه طبیعی است که با حضور نمایشی، بی‌دغدغه و بدون برنامه در جلسات شورا، حتی بخش کوچکی از این وظایف هم به سرانجام نخواهد رسید چه رسد به این حجم از تکالیف مهم. اما انجام این مهم علاوه بر حضور فعال اعضا که در بالا به آن اشاره شد نیازمند امری دیگر هم هست و آن وجود یک دبیرخانه پویا، فعال، چابک و پیگیر است. این نکته چیزی است که برای تحقق اولین اولویتی که رهبر انقلاب در حکم خود آورده‌اند هم لازم است. در اولین اولویت آمده است: «با وجود تلاشهای خوب شورا در پیگیری اولویت های ابلاغی در سالهای گذشته، امروز اولویت اصلی شورا تحقق و اجرای سریع و کامل تصمیمات و مصوبات و پیگیری آنها تا حصول نتیجه کامل می باشد.»

رسیدگی به تکالیف اصلی و پیگیری آنها تا رسیدن به نتیجه نهایی نیازمند دبیرخانه‌ای است که از همه ظرفیت‌های لازم و موجود برای انجلم وظایف خود استفاده کند. وگرنه اگر در صحن شورا تصمیمات درست و کارآمدی هم اتخاذ شود و مصوبات راهگشایی تصویب گردد، اما پیگیری لازم و اطلاع‌رسانی مفیدی صورت نپذیرد، هر آنچه در صحن شورا می‌گذرد مصداقی از آب در هاونگ کوبیدن خواهد بود. و البته نقد دبیرخانه شورا و برشمردن نقاط قوت و ضعف آن مجالی موسع می‌طلبد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیان دومین اولویت شورا آورده‌اند: «با توجه به جبهه بندی جدی میان هواداران فرهنگ انقلابی و اسلامی و معارضان عنود با انگیزهی آن، شورایعالی انقلاب فرهنگی باید با برخورد فعال و مبتکرانه با این جبهه بندی آشکار فرهنگی، دلبستگان فرهنگ دینی و انقلابی را در داخل و خارج کشور دلگرم و امیدوار و مطمئن و معارضان را نگران و ناامید کند.»

این فراز از حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی به یک واقعیت غیر قابل انکار توجه می‌دهد که البته در این اواخر تلاشهایی برای انکار آن صورت گرفته است. جبهه‌بندی و جدال دو گروه «هواداران فرهنگ انقلابی و اسلامی و معارضان عنود با انگیزه‌ی آن» واقعا چیزی نیست که حتی با خوش خیالی بتوان انکارش کرد. این نکته را رهبر انقلاب در چندین سخنرانی اخیر خود مورد اشاره قرار دادند و برای مثال در سخنرانی نوروزی خود در صحن رضوی با نام بردن از «جوانان مومن انقلابی» به آن اشاره فرمودند. با این حال تاکیدات مجدد و چند باره معظم له بر این امر نشان می‌دهد که همچنان تلاشهایی برای کمرنگ کردن مرز میان این دو گروه و چشم بستن بر تقابل آنها در جریان است. روزی با بیان اینکه «هنرمند ارزشی و غیر ارزشی نداریم» و روزی دیگر با روشی دیگر. حال باید دید آیا این جملات محکم، واضح و تبیین کننده رهبر انقلاب موجب خواهد شد برخی مسئولین وجود این جبهه بندی را به رسمیت بشناسند یا اینکه همچنان خود را به خواب خرگوشی خواهند زد.

نکته دیگر اینکه رهبر انقلاب نه تنها بر وجود این تقابل و جبهه‌بندی تاکید دارند، که مسئولان را به حمایت از جبهه فرهنگی انقلاب و مقابله با جبهه معارضان عنود امر می‌کنند. بنابراین می‌توان از این به بعد با رصد امکانات قانونی، اجرایی و حمایتی که از سوی شورا یا ساید دستگاه‌های فرهنگی در اختیار جریانها و افراد معارض فرهنگی انقلاب قرار می‌گیرد به میزان پایبندی آنها به فرامین رهبر انقلاب پی برد. ایشان در بیان سومین اولویت شورا می‌آورند: «با توجه به رویش های معتنابه و جوشش های فراوان فعالیت های فرهنگی در سطوح مردمی، خصوصاً جوانان مؤمن و انقلابی، دستگاههای فرهنگی نظام و در رأس آنها شورای عالی انقلاب فرهنگی باید نقش حلقات مکمل و تسهیل گر و الهام بخش را در فعالیت های خودجوش و فراگیر مردمی عرصه فرهنگ برای خود قائل باشند و موانع را از سر راه آنها کنار بزنند.»

این امر ثابت می‌کند که از نظر رهبر معظم انقلاب نقش گروه‌های مردمی و خودجوش در پیشبرد اهداف فرهنگی انقلاب اسلامی جدی و مهم است و همه مسئولان باید حمایت از این گروه‌ها را در دستور کار خود قرار داده و وظیفه خویش بدانند. ایشان از شورا با آن جایگاه بلندش می‌خواهند که «نقش حلقات مکمل و تسهیل گر و الهام بخش را در فعالیت های خودجوش و فراگیر مردمی عرصه فرهنگ برای خود قائل باشند و موانع را از سر راه آنها کنار بزنند» و این ثابت می‌کند که گروه‌های مردمی و انقلابی از چنان ظرفیتی برخوردارند که اگر فقط موانع از پیش روی آنها کنار گذاشته شود و برخی مسیرها تسهیل شود می‌توانند تحولی عظیم در عرصه فرهنگ ایجاد کنند.
در اولویت چهارمی که رهبری انقلاب برای شورای انقلاب فرهنگی برشمرده‌اند آمده است: «ارتقاء کمی و کیفی مصرف و تولید محصولات و کالاهای فرهنگی جز با سیاستگذاری های درست و اقدام پیگیر و مستمر و به صحنه آوردن همه‌ی ظرفیت های ملی این عرصه، ممکن نخواهد شد. باز مهندسی ساختار فعالیت ها و مدیریت های فرهنگی با چنین رویکردی لازمه موفقیت در این آوردگاه تاریخی فرهنگی است. شورایعالی باید بتواند همه ظرفیت های نرم افزاری و سخت افزاری و منابع انسانی حوزه فرهنگ را متناسب با شرایط پیش گفته، بازآرایی و هم افزا کند.»

رهبر انقلاب در دیدار سال گذشته خود با اعضای شورای انقلاب فرهنگی هم علاوه بر بیان نکاتی کلی درباره مسائل فرهنگی کشور به مصادیقی جزئی اشاره کرده و درباره محصولات فرهنگی و مصرف آنها نکاتی جزئی و دقیق را گفتند. ایشان در اینجا هم بار دیگر به موضوع محصولات فرهنگی اشاره می‌کنند تا مشخص شود عرصه فرهنگ، عرصه قوانین و اقدامات انتزاعی نیست. فرهنگ جز با تولید، توزیع و مصرف محصول فرهنگی اصلاح و منتقل نمی‌شود و تلاشهای شورای انقلاب فرهنگی نهایتا باید به اصلاح این چرخه بیانجامد. رهبر انقلاب به «باز مهندسی ساختار فعالیت ها و مدیریت های فرهنگی» برای نیل به این مقصود اشاره می‌کنند و حال باید دید آیا این شورا جسارت لازم برای این بازمهندسی را دارد و کاری در این جهت انجام می‌دهد و یا اینکه همچنان در بهترین حالت تلاش خواهد کرد در قالب همان ساختارها و مدیریت‌های قدیمی و موجود تصمیماتی بگیرد. علی ای حال حکم رهبر معظم انقلاب برای آغاز دور جدید غعالیت‌های شورای انقلاب فرهنگی را باید آغاز مطلع جدیدی در عرصه فرهنگی کشور دانست و از این به بعد با توجه به همین حکم که اولویتهایی واضح و تکالفی روشن در آن ذکر شده است، به ارزیابی عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی و حتی دستگاه‌های دیگر فرهنگی پرداخت.