برگزاری نشست توسط شبه‌روشنفکران برای تئوریزه کردن وابستگی به نفت/موحد: دانشجوها درک کنند اقتصاد ما بدون نفت برای ما غیرممکن است
مجله فرهنگی «هفت راه»- گروه کتاب: عصر روز گذشته (۱۲ اسفند) نشست نقد و بررسی آخرین کتاب از مجموعه چهار جلدی «خواب آشفته نفت» با حضور دكتر محمدعلي موحد، مهندس مهدي فيروزان و علي ميرزايي در شهر کتاب مرکزی برگزار شد.
به گزارش «هفت راه»، در این نشست مهدی فیروزان مدیرعامل موسسه شهر کتاب مرکزی طی سخنانی به مفهوم توسعه و دغدغه‌هایش در این حوزه پرداخت و گفت: یکی از موضوعات مهم برای شهر کتاب مرکزی در نقد و بررسی و معرفی کتاب «خواب آشفته نفت» پرداختن به نفس توسعه بوده است چون توسعه به عنوان تنها پدیده انسانی‌ای است که حاصل يك فرايند همگاني و تعطيل ناپذير است.
تا اینجا سخنان مهدی فیروزان جهت گیری خاصی نداشت اما کمی که پیش رفت به جایگاه این کتاب و ارزش آن در میان مخطابان اشاره کرد و گفت: در فاصله جنگ جهاني اول و دوم است كه انسان، متوجه ارزش نفت مي‌شود، از اين روست كه معتقدم اين كتاب، مخاطبي فراتر از ايرانيان دارد و بسياري از مردم دنيا پاسخ‌هاي خود را بعد از خواندن اين كتاب مي‌گيرند.
وی بدون اینکه توضیح دهد گفت: این کتاب یگانه مرجع انحصاری برای پاسخ دادن به کسانی که می‌گویند ای‌کاش ایران نفت نداشت. حال آنکه چطور آقای فیروزان به این نتیجه رسیدند خود جای سوال دارد.
فیروزان که خود را دلواپس حوزه توسعه می‌داند برای بی‌اطلاعی خود از عوامل موثر در تغییر فرهنگ و هنر کشورش حسرت خورد. وی حتی جایگاه نفت را همطراز و هم‌پای عقل ایرانی دانسته و اندیشه‌ای که مبتنی بر فرهنگ ایرانی و اسلامی است را با نفت برابر دانسته است.
علي ميرزايي، مدير مسئول نشريه نگاه نو نفر بعدی بود که در مورد نفت و توسعه سخنانی اظهار داشت و ضمن اشاره به اینکه موحد (نویسنده کتاب «خواب آشفته نفت») حرف اول و آخر را در حوزه تاریخ و تحولات صنعت نفت می‌زند، گفت: «حيران و سرگردان مانده‌ام كه چه كار كنم»، «به رغم نگراني شيخ خزعل، آب از آب تكان نخورد»، «رضاخان بي‌گدار به آب نمي‌زند»، «رضاخان همه را چهار شاخ نگاه داشت تا تكليف مشخص شود»، «سردار سپه خود را به آن راه مي‌زند» اينها تعدادي از جملات كتاب است كه به شكل ساده، خبري و كوتاه نوشته شده و خواندن مهم‌ترين تحولات كشور را براي هر ايراني در هر كجاي ايران ممكن كرده است. و حال این سوال ایجاد شده است که چطور با خواندن این جملات مهم‌ترین تحولات کشور ممکن می‌شود؟
محمدعلی موحد، نویسنده کتاب «خواب آشفته نفت» در این نشست که از برگزاری آن غافلگیر شده بود گفت: در طول کتاب، به جلب سرمایه خارجی پرداخته‌ام چون توسعه به پول نياز دارد و كساني كه در آن زمان، قراردادهاي نفتي را امضا مي‌كردند، بر اين تصور بودند كه با اين قراردادها باب امتيازاتي زيادي به ايران باز مي‌شود و خيلي چيزها تغيير مي‌كند.
موحد با بيان اينكه كتاب «خواب آشفته نفت» داستان توسعه ايران است اظهار داشت: اين داستان از روزي آغاز مي‌شود كه دولت براي پرداخت حقوق كارمندانش پول نداشت، در همين گير و دار، انقلاب اكتبر به وقوع پيوست و پرداخت پول قزاق‌ها را انگليس‌ها برعهده گرفتند و بعد هم كودتا شد در حالي كه اگر قرارداد 1919 امضا مي‌شد، كودتا رخ نمي‌داد و شاه هم بر سر كار نمي‌آمد! اساسا كودتا شد براي اينكه اين قرارداد بسته شود و سعي كرد‌ه‌ام تمام مسائل پشت پرده اين موضوع را در جلد سوم شرح دهم.
اين تاريخ‌دان در بخش ديگري از سخنانش گفت: اگرچه وابستگي ما به نفت هر روز بايد كمتر از ديروز شود اما در «خواب آشفته نفت» توضيح داده‌‌ام كه اقتصاد بدون نفت براي ما غيرممكن است، حتي در دوره مصدق هم غيرممكن بود و هيچ‌كس اين موضوع را جدي نگرفت، حتي خود دكتر مصدق و تا آخرين لحظه تلاش كرد تا قرارداد سر نگيرد و اين موضوعي است كه ايرانيان به خصوص طبقه دانشجو بايد آن را درك كنند.
مسئله این است، با توجه به اینکه در سال‌های اخیر بارها از سوی رهبر انقلاب بر اقتصاد غیر نفتی و بدون اتکا به نفت تاکید شده باز شاهدیم که در محافلی از این دست مباحثی از این جنس مطرح می‌شود که: «در «خواب آشفته نفت» توضيح داده‌‌ام كه اقتصاد بدون نفت براي ما غيرممكن است … اين موضوعي است كه ايرانيان به خصوص طبقه دانشجو بايد آن را درك كنند.»
سوال اساسی این است، منابعی که از موسسه شهر کتاب حمایت می‌کنند کجا هستند که اینچنین با برگزاری چنین نشست‌هایی در ساز ناکوک مخالفان توسعه جمهوری اسلامی می‌دمند و حتی دانشجویان را ترغیب می‌کنند تا توهم وابستگی به نفت و … را در ذهنشان جای دهند و اینچنین اعلام کنند که اگر قرارداد ۱۹۱۹ امضا می‌شد دیگر کودتا نمی‌شد، در حالی که امضای این قرار داد موجب می‌شد به یکی از مستعمارات انگلستان تبدیل شود.
