ترفندهایی برای کتابخوان کردن بچه‌ها/ باور کنیم علاقه به کتاب اکتسابی است

مجله فرهنگی هفت راه – گروه کتاب: بسیاری از ما فارغ از اینکه زیاد اهل مطالعه باشیم یا کم، در یک نکته تفاهم داریم: که دوست داریم فرزندانی اهل مطالعه و کتابخوان داشته باشیم.

در خانه‌های امروزی با این همه سرگرمی‌های جور واجور و متفاوت، از گوشی‌های تلفن همراه و بازی‌هایشان گرفته، تا انواع و اقسام شبکه‌های تلویزیونی، اینترنت و کنسول‌های پیشرفته بازی، دیدن کودکی که کتابی را در دست بگیرد و مشغول مطالعه شود از آن صحنه‌هایی است که کمتر پدر و مادر خوشبختی می‌تواند به چشم ببیند، اما هر کاری راهی دارد و کتاب خوان کردن کودکان هم از این قاعده مستثنی نیست.

عادت به مطالعه، اکتسابی است

عده‌ای از والدین و مربیان تصور می‌کنند که عادت به مطالعه امری ذاتی و جزو خصلت‌های شخصیتی افراد است که تنها بعضی از افراد به دلیل کنجکاوی، علاقه و… به آن روی می‌آورند و دیگران نمی‌توانند اهل مطالعه باشند و شاید این والدین به همین دلیل، هیچ گونه تلاشی برای ایجاد عادت به مطالعه در فرزندان خود نمی‌کنند. اما پژوهش‌های اخیر در زمینه تعلیم و تربیت ثابت کرده است که عادت به مطالعه یک امر اکتسابی است. یعنی‌‌ همان طور که یک کودک، خواندن و نوشتن را یاد می‌گیرد، می‌تواند مطالعه را هم بیاموزد. پس باید روش مطالعه را به او آموخت و او را به خواندن عادت داد.

زیربنای شخصیتی مناسبی برای کودکتان پایه گذاری کنید

بسیاری از دانشمندان و روان‌شناسان معتقدند که اساس و زیربنای شخصیت انسان در سال‌های اول زندگی‌اش پایه گذاری می‌شود و آموخته‌های این دوران، تاثیر عمیقی بر آینده زندگی او دارد. بنابراین اگر مطالب خواندنی مفید و سازنده در اختیار کودک قرار گیرد و از‌‌ همان سنین کودکی به مطالعه عادت کند، راه و رسم زندگی را خواهد آموخت و تحت تاثیر داستان‌ها و کتاب‌های آموزنده، به رشد و تعالی خواهد رسید و در آینده نیز برای حل مشکلات خود از کتاب کمک خواهد گرفت.

مطالعه زمینه‌ساز تفکر و خلاقیت است

خواندن کتاب‌ها و داستان‌های مختلف موجب شکل گیری ارزش‌های گوناگون در ذهن کودک می‌شود. رضایتی که کودک از مطالعه به دست می‌آورد او را متکی به خود بار خواهد آورد. سؤالاتی که بر اثر مطالعه برای کودک مطرح می‌شود و مقایسه‌هایی که او بین مسائل مختلف می‌کند، در مجموع موجب می‌شود که او فردی خلاق بار بیاید.

مطالعه غیر درسی باعث پیشرفت تحصیلی می‌شود

مطالعه کتاب‌های غیر درسی باعث بالا رفتن سطح فکر و فعال شدن ذهن کودکان می‌شود. وقتی سطح فکر دانش آموزی بالا رفت و ذهن او فعال شد، امکان فراگیری درس‌های مدرسه برایش بهتر فراهم می‌شود یعنی ذهن او آمادگی بیشتری برای یادگیری ریاضی، ادبیات، تاریخ و… خواهد داشت. دانش آموزی که همگام با مطالعه درسی به طور جدی به مطالعه کتاب‌های غیر درسی نیز می‌پردازد ویژگی‌های مفید دیگری نیز دارد:
-ذهنش برای فراگیری فعال‌تر می‌شود.
-گنجینه لغاتش کامل‌تر می‌شود.
-افق‌های جدیدی پیش رویش باز می‌شود.
-آمادگی‌اش برای یادگیری درس‌های مدرسه بیشتر می‌شود.
-به صورت جدی‌تر و قوی‌تر در راه کسب علم گام برمی دارد.

توصیه‌هایی برای تشویق کودکان به کتابخوانی

یکی از اولین کارهایی که می‌توان برای داشتن کودکی اهل مطالعه و کتاب خوان در خانه انجام داد، اهمیت دادن به خواندن کتاب برای تمام اعضای خانواده است. والدین باید از بدو تولد هم زمان با اینکه کودک راه رفتن و سخن گفتن را آغاز می‌کند، کتاب را در معرض دید او قرار دهند. کودک باید شاهد مطالعه افراد خانواده باشد تا حس کنجکاوی و رغبت کافی برای رفتن به سوی کتاب در او به وجود آید.

به نقل از موفقیت، به کودکان ثابت کنید خواندن کتاب به خودی خود جالب و لذت بخش است. این کار می‌تواند از سنین خیلی پایین شروع شود و چند روش برای این منظور وجود دارد. موقع خواب، برای کودکانتان داستان بخوانید حتی اگر هر شب فرصت این کار را پیدا نمی‌کنید، هر زمانی که فرصت داشتید این کار را انجام دهید. در طول روز برای کودک نوار قصه بگذارید و به او اجازه دهید که از طریق نوار با قصه همراه شود.

همچنین بهتر است از سنین پایین به بچه‌ها وسایل نوشتن بدهید. مداد، کاغذ و مداد رنگی در اختیارشان بگذارید تا روی کاغذ هر چه دلشان می‌خواهد بکشند. آن‌ها به این تجربه اولیه برای نوشتن نیاز دارند.

یک داستان را بار‌ها و بار‌ها برای فرزندانتان بخوانید یا تعریف کنید. بچه‌ها دوست دارند یک قصه را بار‌ها بشنوند تا تمام جزئیات آن را بشناسند و احساس کنند که با آن آشنا هستند. هنگام خواندن قصه، گاهی کلام خود را قطع کنید و از فرزندانتان درباره قصه چیزهایی بپرسید. اگر کودک نتوانست پاسخ درستی بدهد، اشکالی ندارد مهم این است که با این پرسش، او را به فکر کردن و یافتن راه حل تشویق کنیم.

از سنین پایین سعی کنید که در مناسبت‌های ارزشمند به بچه‌ها کتاب هدیه دهید. با این شیوه آن‌ها کم کم می‌آموزند که کتاب هدیه‌ای ارزشمند است.

اگر کودکتان در موردی رفتاری نامناسب و پرخاشگرانه نشان داد، کتاب داستانی با‌‌ همان موضوع یا موضوع‌های مشابه درباره نافرمانی‌های کودکان پیدا کنید و در محیطی امن و آرام، کتاب را برای او بخوانید و نظرش را درباره شخصیت اصلی قصه جویا شوید. به وسیله کتاب کودک را ترغیب کنید که مسائل و حرف‌های خودش را بازگو کند چراکه در این صورت به تدریج کتاب را دوست خود تلقی می‌کند و در آینده نیز در برخورد با مشکلات یا به هنگام تصمیم گیری‌های دشوار، به سراغ کتاب خواهد رفت.

روش‌های دیگری برای کتابخوان کردن کودکان

راز موفقیت در کتابخوان کردن کودکان این است که به او بیاموزید مطالعه کتاب مملو از هیجان و مسائل سرگرم کننده است. برای پرورش این احساس باید راهکارهای مناسب را بشناسید. برای این منظور بهتر است به توصیه‌هایی که در ادامه مطرح می‌شود، توجه ویژه‌ای داشته باشید.

همچون شخصیت‌های کتاب لباس بپوشید و با کودک بازی کنید: همچون شخصیت کتاب داستان مورد علاقه کودک خود، لباس بپوشید و مانند او رفتار کنید تا داستان کتاب را به دنیای واقعی بیاورید. حتی می‌توانید دوستان فرزند خود را دعوت و نمایش خانگی برای آن‌ها اجرا کنید.

پوستر الفبا برای او تهیه کنید: از کودک بخواهید حروف موجود در پوستر را بنویسد و سپس مجله یا کاتالوگی بیاورید و از او بخواهید همه اشکالی را که با حرف موردنظر شروع می‌شوند با قیچی برش دهد و آن‌ها را روی پوس‌تر حرف مرتبط بچسباند. به این ترتیب می‌توانید با بازی، حروف الفبا را به فرزند خود بیاموزید.

از عروسک‌های انگشتی برای بیان داستان کمک بگیرید: با عروسک‌های انگشتی برای فرزندتان داستان بگویید یا حتی می‌توانید یک تکه پارچه ساده دور انگشت خود بپیچید و با ماژیک روی آن تصویر شخصیت موردنظر خود را نقاشی کنید و به واسطه آن‌ها داستان را برای فرزند خود تعریف کنید. همچنین می‌توانید از خود کودک هم برای بازی نقش شخصیت داستان کمک بگیرید.

برای پاداش کودک را به کتاب فروشی ببرید: هربار که کودک کار خوب انجام می‌دهد به او بگویید فلان مبلغ را برایت کنار می‌گذارم و سپس با آن پول با هم به کتاب فروشی بروید و پول‌ها را خرج کنید.
گردش کتابخوانی راه بیندازید: غذای مورد علاقه کودک را تهیه کنید و با کتاب مورد علاقه‌اش راهی پارک شوید. در کنار بازی و صرف غذا می‌توانید کتاب نیز برایش بخوانید.