گزارش «هفت راه» از مهمترین مستندهایی که در ارتباط با پیاده‌روی اربعین تولید شده‌اند/ اربعین، شروع جاذبه مغناطیس حسینی
هفت راه – احسان سالمی: چند سالی می‌شود که راهپیمایی عظیم اربعین حسینی تبدیل به یکی از جذاب‌ترین سوژه‌های تولید آثار فرهنگی و هنری در قالب‌های مختلفی همچون مستند و کتاب شده است. اتفاقی که باعث شده تا گروه‌های مستندسازی گوناگونی هر ساله با نزدیک شدن به زمان برگزاری این راهپیمایی عظیم عازم کشور عراق شوند تا بتوانند از دریچه دوربین خود لحظه‌های منحصر به فرد این سفر ویژه را روایت کنند.
با این همه، نوپا بودن این حرکت عظیم در فرهنگ آیینی کشورمان باعث شده تا با وجود اشتیاق فراوان مستندسازان جوان به ثبت این لحظات ناب، سبد آثار تولید شده در این عرصه آنچنان که باید و شاید پربار نباشد. شاید به همین خاطر باشد که اغلب آثاری که این روزها به عنوان مستندهای تولید شده در ارتباط با این موضوع در فضای مجازی منتشر می‌شود، کلیپ‌های کوتاهی هستند که یا به صورت آماتور تولید شده‌اند و یا اساسا به نیت تولید کلیپ و نماهنگ و نه مستند حرفهای تولید شده‌اند.
البته در این میان هستند مستندهای ارزشمند و قابل دفاعی که با تلاش مستندسازان کشورمان تولید شده‌اند و به لحاظ شاخصه‌های کیفی از ارزش بالایی برخوردار دارند.
نزدیک شدن به ایام اربعین حضرت اباعبدالله(ع) باعث شد تا به سراغ معرفی برخی از مستندهای شاخص تولید شده در ارتباط با این حرکت عظیم مردمی برویم و با آنها بیشتر آشنا شویم:
یادداشت‌های یک پیاده
کمتر مستندسازی است که نام وحید چاووش را نشینده باشد. مستندساز جوانی که زندگی هنری خود را وقف ساخت مستندهایی با موضوع پیاده‌روی اربعین کرده است تا تبدیل به مهمترین و پرکارترین مستندساز ایران در ارتباط با این موضوع شود.
«یادداشت‌های یک پیاده» یکی از اولین کارهای او در ارتباط با پیاده‌روی میلیونی اربعین است که در واقع جز یکی از اولین آثار تولید شده در ارتباط با این موضوع محسوب می‌شود. اثری که بارها از رسانه ملی پخش شده است و به روند شکل‌گیری حماسه‌ی بزرگ اربعین در دوران پس از سقوط دیکتاتوری صدام در عراق می‌پردازد. حضور افراد از پیرزن و پیرمرد تا خردسالان، از جوانان برومند تا افراد دارای معلولیت از اقصی نقاط عراق، از جمله جذابیت‌های این مستند دیدنی است.
شما چه کسی هستید؟
«شما چه کسی هستید؟» یکی دیگر از آثار وحید چاووش در ارتباط با پیاده‌روی اربعین است. در «شما چه کسی هستید» می‌بینیم که مردم زیادی از ساکنان کنار مسیر حرکت زوار، تمام دارایی‌های خود را در اختیار زوار قرار می‌دهند تا خستگی راه را از او بگیرند.
این اثر متشکل از ۱۲ اپیزود است که هر کدام دارای یک موضوع جداگانه می‌باشد و بعضی از این اپیزودها موضوعی هستند و برخی، متکی به داستان یک فرد است؛ اما در عین وجود این تفاوت‌ها هر 12 اپیزود آن دارای وحدت رویه و مضمون هستند.
مصاحبه محور بودن یکی دیگر از ویژگی‌های این اثر است که سعی می‌کند با قرار دادن سوژه‌ها در موقعیت مناسب، واکنش و احساسات آنها در آن موقعیت را به تصویر بکشد.
«ضیافت آب»، «میهمان هور»، «به دنبال جواهر»، «عکسی برای رضا»، «آواز در باران»، «زنگ قهوه»، «به همین سادگی»، «باز باران»، «قربانی»، «راه شب»، «بازگشت» و «سید اکرم» نام ایپزودهای این مستند هستند.
حاشیه‌ای کوتاه از یک متن بلند
«حاشیه‌ای کوتاه از یک متن بلند» سومین اثر چاووش در ارتباط با راهپیمایی عظیم اربعین است؛ مستندی ۷۰ دقیقه‌ای که در چهار اپیزود، با راهپیمایان اربعین در مناطق مختلف عراق همراه شده است تا در خلال روایت حرکت آنها به سوی حرم حضرت سیدالشهدا(ع) اتحاد اقوام و مذاهب گوناگون این کشور را به تصویر بکشد.
این مستند روایتی است از عشق یک فیزیک‌دان مسیحی، یکی از شیوخ صائبین عراق (پیروان حضرت یحیی (ع)) و افراد تازه مسلمان با ملیت‌های مختلف چینی، اروپایی، آفریقایی، اندونزیایی و … به اباعبدالله الحسین و حضور آنان در پیاده‌روی اربعین. اپیزود چهارم نیز به کربلا و اتفاقاتی که برای زوار می افتد اختصاص دارد.
«حاشیه‌ای کوتاه از یک متن بلند» به تهیه‌کنندگی شبکه دو سیما تولید شده است و در جشنواره‌ی سینما حقیقت سال گذشته، موفق به کسب عنوان بهترین مستند عاشورایی شد.
قصه‌های ناخوانده
«قصه‌های ناخوانده» نیز از جمله آثار وحید چاووش در ارتباط با راهپیمایی اربعین است که به جرات می‌توان آن را متفاوت‌ترین اثر او در ارتباط با این موضوع دانست. مستندی که با پرداختن به زندگی یک روحانی به نام «سید موسی عمیدی» از شاگردان امام خمینی(ره) در نجف اشرف پیوند شیعیان ایران و عراق در سال‌های نفس‌گیر حکومت دیکتاتوری صدام را از منظری متفاوت به تصویر می‌کشد.
سید موسی عمیدی شخصیت اصلی این مستند، در زمان وقوع جنگ ایران و عراق، با سرپیچی از فراخوان دولت عراق برای جنگیدن با ایران همراه چهار تن از دوستانش درگیر اتفاقاتی جدید می‌شود. اتفاقاتی که بی‌شباهت به قیام حضرت سیدالشهدا(ع) نیست. در این میان پیوند زندگی این روحانی مبارز با پیاده‌روی اربعین نکته‌ای است که حال و هوایی متفاوت به این اثر می‌بخشد.
صبحی که نزدیک است
جدیدترین ساخته وحید چاووش در ارتباط با راهپیمایی اربعین که در خلال روایت ماجرای پیاده‌روی زائرین امام حسین(ع) در اربعین با استفاده از تصاویر و مستندات تاریخی و به واسطه دو راوی مختلف حرفهای مهمی درباره وقایع قیام عاشورا نقل می‌کند.
این مستند با پرداختن به ریشه شکل گیری گروه تروریستی موسوم به (داعش) از منظر تاریخی اهداف و عوامل پیدایش این گروه می‌پردازد و براساس این مستندات تاریخی نشان می‌دهد که این پدیده که در ظاهر 4نوظهور و جوان است، چگونه در جریان تاریخی 1400 ساله اسلام فعالیت کرده و امروز به این مرحله رسیده است.
در ساخت این مستند فقط به منابع و تصاویر آرشیوی اتکا نشده است و تصاویر بکر و قابل قبولی نیز در طول سفر به عراق ضبط شده‌اند که در کمتر اثری می‌توان نمونه‌های مشابه آن را یافت.
یا اهل العالم
«یا اهل العالم» از معدود مستندهایی است که در ارتباط با اربعین تولید شده است و وحید چاووش و همکارانش در تولید آن نقش نداشته‌اند. این مستند کوتاه و تاثیرگذار بخش‌هایی از عظمت پیاده روی میلیونی اربعین حسینی را به تصویر کشیده شده است، که با بهره‌مندی از بیانات امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری، آیت الله بهجت و حجت الاسلام پناهیان و نظرات آنها در ارتباط با قیام حضرت سیدالشهدا(ع) و یارانش رنگ و بویی متفاوت به خود گرفته است.
این مستند در ایام اربعین بارها از شبکه‌های مختلف تلویزیون به نمایش درآمده است.
