سینمای اینستاگرامی

رضا کردلو

«عرق سرد» به بهانه‌ی نمونه‌ای خاص و تقریبا استثنایی یک قانون کلی را به چالش کشیده است. فیلم سهیل بیرقی در فرآیند ایجاد این چالش، کنایه‌های سیاسی و اجتماعی کم ندارد. اساسا گویی کنایه‌های سیاسی اولویت بالاتری نسبت به پرداختن به نقد اجتماعی داشته‌اند، آنهم در سطحی کاملا کلیشه و دمده شده.

«افروز»( باران کوثری) یکی از اعضای تیم ملی فوتسال زنان است- در نقشی که مابه ازای عینی در خارج از سینما نیز دارد- که با مشکل خروج از کشور توسط همسرش مواجه است و قصه در گیر و دار او و همسرش پیش می‌رود. «عرق سرد» این قانون را با دیالوگ تک‌خطی “مرد می‌تواند زن را بدون هیچ دلیلی ممنوع‌الخروج کند” توضیح می‌دهد. مسئله اما این است که این قانون که البته جزییات فراوانی دارد به شکلی عوام پسندانه دستمایه می‌شود تا در اتفاقی کاملا قابل پیش‌بینی کنایه‌های معمول و مستعمل روزمره را دوباره تکرار شود، تا شاید کارگردان برای خود وجهه‌ای جعلی دست و پا کند.

فیلم طبق کلیشه‌های مرسوم کاراکتر/تیپ‌های منفی دارد که همگی ظاهری مذهبی دارند. «یاسرشاه حسینی»(امیر جدیدی) عقده‌ای است و تعادل روانی ندارد و –برخلاف شخصیت‌های ماجرای واقعی- ظاهری مذهبی دارد. «خانم نوری»( سحر دولتشاهی) سرپرست تیم فوتسال زنان هم طبعا ریاکار است و چادری.

ماجرا این است که فیلم ظاهرا در مورد یک ماجرای واقعی و در حمایت از زنانی- هرچند اندک- ساخته شده است که در عالم واقع وجود دارند. اما مبه نظر می‌رسد منوعیت خروج «افروز» و معدود ادم‌های مشابه‌اش بهانه و نردبان مناسبی است برای سهیل بیرقی- کارگردان جوان فیلم- برای رسیدن به شهرت. «پانته‌آ آل‌داود»(لیلی رشیدی) که شخصیت وکیل بازیکن زن در فیلم است او را نردبانی می‌کند برای شهرت و گفتگو با voa سقف خواسته‌های اوست. حالا اما بیرقی هم با سوژه فیلم‌ش دقیقا همین کار را کرده است. قانون‌های بحث برانگیز در مورد زنان، سوژه فیلم هست اما موضوع فیلم نیست. موضوع فیلم- مانند کارهای رضا کاهانی که بیرقی پیش از این دستیارش بود و ظاهرا او را الگوی خود در رسیدن به شهرت کاذب کرده است- پیوند زدن همه مشکلات موجود در فیلم در مورد افروز به شخصیت‌هایی با تیپ مذهبی است. ساخته بیرقی اما آنقدر سطحی و پرغلط است که حتی به همین هدف هم نخواهد رسید. کارگردان جوان فیلم حتی با موضوعات ساده‌ای مثل ورود و خروج به صدا و سیما و ارتباط تلفنی روی آنتن زنده آشنا نیست و به همین دلیل فیلمی گل‌درشت و کلیشه‌ای ساخته است که حتی شبه‌روشنفکران عاشق طعنه‌های جناحی را هم راضی نخواهد کرد. فیلم در سطح پست‌های اینستاگرام باران کوثری(نقش اول فیلم) است نه چیزی بیش از آن و می‌خواهد از نردبان دفاع از حقوق زن بالا رود و اعتبار پیدا کند. نردبانی که احتمالا کنار دیوار جشنواره‌های متعدد خارجی ایستاده نگاه داشته خواهد شد.