غیرت مقدس و هراسِ مغزهای پیر مذاکره

حسین الهام

برای آنان که بر اساس کلیشه‌ صد ساله‌ معوّج، تکراری و جامانده از کتاب‌های «صادق هدایت»، سال‌ها درباره غیرت فیلم ساخته‌اند و در بهترین حالت آن «قیصر» را روی سرشان حلوا حلوا کرده‌اند، تصور چهره‌ای دوست‌داشتنی و مورد پسندِ مردم دیندار از غیرت مقدس، ورود به حریم ممنوعه‌ای است که به دلیل تنبلی، رکود فکری و فهم زنگ‌زده آنها از دین و نظام اجتماعی آن ایجاد شده است.

چه اینکه اگر کسی حریم این منطقه ممنوعه را بشکند، بی عملی آنان بیشتر توی چشم می‌زند و آنها دیگر نمی‌توانند با تکرار تصویر خشن و بی‌منطق و بی‌مبنا از مردان با غیرت، فیلم بسازند و کاسبی کنند.

بر همین مبنا است که مغزهای هیأت داوران، غیرت کور و کینه‌جوی مغزهای کوچک زنگ زده را می‌بینند و غیرت مقدس، منطقی و هدفمند آقا «موسی» در لاتاری را با صراحت بایکوت می‌کنند.

غیرت مطلوب‌شبه روشنفکران و کاسبان سینما برای به تصویر کشیدن، همین غیرت خشن و بی‌مبنای فیلم «هومن سیدی» است که برای رسیدن به منشأ شایعه‌ای درباره خواهر خود، چندین نفر را با قمه و پتک و زنجیر لت و پار می‌کند و به خاطر یک خطای کوچک، ناموس خود را خفه کرده و در باغچه خانه چال می‌کند، نه غیرت آقا موسی که برای سر و سامان گرفتن دو جوان پیشقدم می‌شود و دعوا و کتک‌کاری بی‌جهت نامزد و برادر دختر قربانی لاتاری را نکوهش می‌کند و به دنبال ریشه ماجرا می‌گردد و برای قطع ریشه فساد و بی‎ناموسی، دارایی‌اش را می فروشد و زندگی‌اش را می‌گذارد و می‌رود تا عامل اصلی فحشا را از بین ببرد.

غیرت کور، ناموس خود را متهم می‌کند، دائماً به او شک دارد و از سر توهمات مالیخولیایی او را محدود و زندانی می‌کند. غیرت مقدس اما ناموس خود را محترم می‌شمرد، به او اعتماد دارد و مدام او را سوال‌پیچ نمی‌کند و تلاش می‌کند با محبت و مردانگی حریم خانواده را حفظ کند و به جای پاره تن خود، مرزهای حمایت و پاسداری از حریمش را در برابر غیر و بیگانه علم کند و این تصویر همان پاشنه آشیلی است که منورالفکرها به سختی نسبت به آن حساسند و مدام به آینه‌اش سنگ می‌زنند.

حالا به قول سخنگوی داوران جشنواره، وقتی آقا موسی ریشه مشکلات را بیرون از کشور می‌بیند، اشتباه است. آقا موسای دوست داشتنی اینها کسی است که به جای آرمانگرایی، خاکستری باشد و نقص داشته باشد، کسی است که پایش بلغزد و شک کند. فیلم خوب فیلمی است که در آن فقر و فلاکت و فرزند ناخواسته و پدر معتاد و سقط جنین و موسیقی زیرزمینی و همجنس‌خواهی و خودکشی موج بزند و همه چیز را به گردن سنت و دین بیندازد.

یا به قول آن بازیگر تکراری که دست قضا، او را میان داوران جشنواره نشانده است، محتوای لاتاری خشونت و انتقام را ترویج می‌کرد در حالی که آنها دوست داشتند مذاکره و گفتگو ببینند. و همین هیأت داوران به فیلمی جایزه ویژه خود را می‌دهد که تمام سکانس‌هایش مملوء از خشونت و وندالیسم و آرنارشی است.

خشونت پسر نوجوانی که چاقو می‌کشد، خواهرش را خفه می‌کند و مأمور پلیس را با اسلحه می‌کشد قابل نمایش و تقدیر با ۳ جایزه مهم است اما قطع مسیر فساد و فحشای سازمان یافته‌ای که از خارج از مرزها هدایت می‌شود، خشونتی است که مسئولان جشنواره دولت لبخند و مذاکره، آن را در تقابل با ایدئولوژی و هویت خود می‌بینند و بایکوتش می‌کنند.