چرا «صادق کرمیار» خودش «نامیرا» را می‌سازد؟

صادق کرمیار نویسنده رمان «نامیرا» با موضوع امام حسین(ع) که به زودی فیلم سینمایی آن را کلید می‌زند، گفت: من این حق را دارم که تصورِ ذهنیِ خودم را از این رمان با خواننده­‌های آن و اهالیِ سینما به اشتراک بگذارم.

صادق کرمیار نویسنده و کارگردان درباره ساخت فیلم سینمایی «نامیرا» به فارس گفت: فیلم سینمایی «نامیرا» با نذور فرهنگی هیأت‌های سوگواری امام حسین(ع) و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی کلید می‌خورد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر نگارش فیلمنامه به پایان رسیده است و به زودی پیش‌تولید فیلم آغاز می‌شود، افزود: دوستانی اعلام کردند که از هیأت‌­های مذهبی برای ساخت نامیرا پول جمع کرده‌ایم، من هم موافقتم را اعلام کردم چون دیگرانی که برای ساخت نامیرا پیشنهاد می­‌دادند، انگیزه‌­هایشان برایم مهم بود.

کرمیار در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه گاهی می‌دیدم برخی یا در پی انگیزه‌­های شخصی و منافع شخصی هستند یا به عنوان یک تجارت به «نامیرا» نگاه می‌­کنند، تصریح کرد: ساخت این فیلم برای من بیزینس نبود، برای همین هم قرار است این فیلم را کارگردانی کنم.

نویسنده «دشت‌های سوزان» تاکید کرد: برای ساخت «نامیرا» از دولت کمک نمی‌­گیریم، از وامِ بانکی و این تسهیلاتِ معمولی که در فیلم‌سازی وجود دارد استفاده نمی‌کنیم، بر این اساس پذیرفتم ذنور فرهنگی هیأت‌های سوگواری امام حسین(ع) و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی کار را بسازیم، شاید حلال‌­تر از بقیه موارد باشد.

وی در پاسخ به اینکه به کتاب «نامیرا» علاقه خاصی دارید، بیان کرد: «نامیرا» را دوست ندارم امام حسین(ع) را دوست دارم؛ کسانی دیگر هم می‌­توانستند آن را بسازند اما به دلیل اینکه تصور می‌­کنم خودم کتاب را نوشته‌ام و قطعاً اگر «نامیرا» را خودم کارگردانی کنم اتفاقِ تازه‌­ای می‌­افتد که شاید مثلِ کتابش بشود، قرار است این کار کلید بخورد.

کرمیار اظهار داشت: درباره امام حسین(ع) آثار زیادی نوشته شده است، «نامیرا» یک کارِ متفاوت نسبت به سایر کارهاست. معتقدم قطعاً فیلم نامیرا هم متفاوت خواهد شد، به دلیل اینکه کارگردان­‌هایی که در حوزۀ ادبیات عاشورایی و تاریخی کار کرده باشند، کم داریم، البته کارگردان­‌های توانایی هم داریم مثل آقای میرباقری، یا آقای درویش «رستاخیز» را کار کرد که اکران نشد، آقای لطیفی یک سریال در مورد امام حسین به نام «سفیر» ساخت یا آقای فخیم­‌زاده آن کارِ امام حسن(ع) و امام رضا (ع) را ساخته بود. طبیعی است که نگاهِ خودشان را به موضوع دارند و نگاهِ مهندسیِ کار برای ساختِ آن سریال­‌ها را دارند، نگاهِ بنده نسبت به کارِ تاریخی بخصوص در موضوع عاشور کمی با دوستان دیگر متفاوت است.

نویسنده کتاب «فریاد در خاکستر» اضافه کرد: تصور می‌­کنم آنها با نگاه خودشان پیش از این آثاری را ساخته‌اند پس چرا دوباره باید همان نگاه تکرار شود؟ لذا وقتی خودم «نامیرا» را بسازم، نگاهِ خودم به کتاب وارد می‌­شود هرچند به لحاظ مهندسیِ کار هم فکرهایی دارم که قطعا نسبت به کارهایی که دیگر دوستان ساخته‌اند، متفاوت خواهد بود.

کرمیار در ادامه به آثار سینمایی و سریال‌هایش اشاره کرد و با بیان اینکه حدود ۱۰ فیلم و سریال در تلویزیون ساخته است، گفت: از اولین فیلمی که در مورد امام رضا(ع) به نام «زیارت» ساختم تا آخرین سریال به نام «خاطراتِ مردم ناتمام» همه نشان می‌­دهد که تلویزیون روی من به عنوان کارگردان سرمایه‌گذاری کرده است، این سرمایه­‌گذاری­‌­ها باید جایی جواب بدهد، بنابراین گفتم تمام این تجربیات باید در «نامیرا» دیده شده و نتیجه‌­اش نمایان شود، برای همین تلاش کردم که این کار اتفاق بیفتد.

این کارگردان درباره زمان کلید خوردن این فیلم سینمایی افزود: طبیعتاً قالب فیلم، سینمایی خواهد بود، احتمالاً قبل از عید پیش‌‌تولید را آغاز خواهیم کرد، تا پس از عید رسماً کار را شروع کنیم تا برای سال بعدش آمادۀ اکران شود.

وی در پاسخ به اینکه در بازاری که فیلم‌­های کمدی و نازل در سینما دارای گیشه است و رکورد هم به جا می‌­گذارد، چقدر شانس برای «نامیرا» متصورید؟ عنوان کرد: در حوزۀ کتاب هم این تصور هست، این همه کتابِ عامه‌پسند داریم که خوب هم فروخته می‌شوند، و در مقابل آن کتابِ «نامیرا» جواب داد و به فروش رفت و هنوز هم فروش دارد؛ اینگونه نیست که مردم در مقابل کارِ مذهبی گارد داشته باشند.

نویسنده کتاب «غنیمت» ابراز داشت: مخاطب همواره در پی کار مذهبی است که به سوالاتش پاسخ دهد، اگر چنین کاری باشد مخاطب قطعاً دنبالش می­‌روند، این از نظر کتاب، از نظر سینمایی هم این همان نقطۀ تفاوتِ من شاید با دوستان دیگر باشد که فکر می­‌­کنند این کار در سینما باید جذابیتی داشته باشد، از سوی دیگر تفکیکِ مردم به مذهبی و غیرمذهبی خطرناک­ترین کاری است که خیلی از مراکزِ فرهنگیِ ما انجام می­‌دهند. در صورتی که مردم را نمی‌­شود به مذهبی و غیرمذهبی تقسیم کرد.

کرمیار گفت: مردم همان­‌هایی هستند که داخل هیات­‌ها سینه می‌­­زنند، سوگواری می‌­کنند، عزاداری می­‌کنند، همان‌­ها سینما هم می­‌روند و فیلم می­‌بینند منتها فیلمی را که برای تفریح است می‌بینند.

این کارگردان تاکید کرد: من می‌­خواهم فیلمی بسازم که این جذابیتِ را داشته باشد که آن بچۀ ۱۶ ساله هم به سینما آمده و فیلم را تماشا کند، همچنین این بچه ۱۶ ساله باید به سینما برود و فیلم کمدی هم ببینید چرا که از نظر ما ساختش ضروری است؛ کمدی یک ژانری است که در ایران خوب جواب می­‌دهد، ساخت و دیدنش به تغییرِ روحیۀ مردم کمک می‌کند.

وی رد پاسخ به این پرسش که اثری مانند «نامیرا» در فضای نشر کشور از یک حمایت و پشتیبانیِ رسانه‌ای خوب برخوردار شد و شاید اگر آن حمایتِ رسانه‌­ای را پشتِ سرش نداشت تا این اندازه اقبال پیدا نمی­‌کرد، بنابراین حس می‌شود در فضای نشر امکانِ تنفس و مجال بیشتری برای معرفیِ اینطور آثار وجود دارد، گفت: من جسارتاً خیلی موافقِ این دیدگاه نیستم، من تقریباً اکثر کسانی که در حوزۀ سینما کارِ رسانه­‌ای انجام می‌­دهند را می‌­شناسم و می­‌دانم اکر کارِ دینی ساخته شود و این کار خوش ­ساخت باشد و حرف برای گفتن داشته باشد، حاشیه‌‌های عجیب و غریب نداشته باشد و به دنبالِ سرگرم کردنِ مخاطب و هم پاسخ به سوالاتش باشد همه رسانه‌ ­ها حمایت می‌­کنند برای اینکه بسیاری از دوستانی که در این رسانه‌­ها هستند حسرت می­‌خورند که چرا یک فیلمِ خوب ساخته نمی­‌شود.

کرمیار با تاکید بر اینکه برخی تلاش دارند به مرور جامعه را چندقطبی کنند و این جزء اشتباهاتِ تاکتیکی و استراتژی فرهنگیِ جامعۀ فعلی ماست، تصریح کرد :اطلاقی که به طور مطلق یک گروهی را مبتذل بدانیم، یک گروهی را ارزشی بدانیم، این خطرناک‌ترین کاری است که در یک جامعه انجام می‌شود و آن جامعه را به سمت سقوط می­‌کشاند. شما مطمئن باشید یک هنرمند، یک نویسنده، یک فیلم­ساز که دغدغۀ مردم را دارد و با لایه‌­های مختلفِ اجتماعی ارتباط دارد اینها موجب می‌شود که نگاهِ عمیق­‌تری به همه داشته باشد.

به گفته وی، او بیشترین ارتباط را با جوانان ۱۵، ۱۶ و ۱۷ ساله دارد و وقتی با آنها گفتگو می­‌کند احساس می­‌کند که آنها هم دوست دارند گفتگو کنند، ارتباط برقرار می­‌شود، چرا این ارتباط برقرار می‌­شود؟

کرمیار خاطرنشان کرد: برای اینکه من آنها را تفکیک نمی‌­کنم به مذهبی و غیر مذهبی، ارزشی و غیر ارزشی… و بیشتر تلاش می­‌کنم از آنها یاد بگیرم، از آنها سوال می‌­کنم و آنها پاسخ می‌­دهند ببینم در چه دنیایی زندگی­ می‌­کنند.

وی اضافه کرد: در حوزۀ سینما می‌­گویید فیلم کمدیِ سطح پایین ساخته می­‌شود بنابراین مردم برای دیدن فیلمی مانند «نامیر» به سینما نمی‌روند، من می‌­خواهم اثبات بکنم نه اینطور نیست، همان جوان­‌هایی که می­‌روند آن فیلم کمدیِ به قول شما سطح پایین را نگاه می‌­کنند همان­‌ها برای دیدن این فیلم صف خواهند کشید، برای اینکه به پرسش­‌های ذهنی­شان پاسخ می­‌دهد. هنرمند باید جسارت داشته باشد تا پرسش­های اصلیِ درونیِ خودش را مطرح کند.

این نویسنده در پاسخ به این پرسش که فکر نمی‌‌کنید بخشِ عمده‌­ای از مخاطبانِ همان فیلمی که مبتنی بر کتاب، ساخته می‌­شود به این دلیل که کتاب را خوانده‌اند تمایلی به دیدن فیلم نداشته باشند یعنی اشتهای تماشای فیلم و شوقِ مشاهدۀ فیلم را با خواندن کتاب از دست بدهند؟ گفت: یکی از دلایلی که من اصرار دارم کار را بسازم همین نکته است، ببینید ما یک بحثی در اقتباس داریم چرا از یک رمان چند تا فیلم ساخته می­‌شود؟ هر کارگردانی می‌­آید و یک فیلم می‌­سازد و متفاوت با فیلمِ بعدی هم هست، از «بینوایان» تاکنون چند فیلم ساخته شده است؟ بی­ نهایت، دلیلش چیست که باز کارگردانان دیگر می‌­آیند و از روی همان رمان دوباره فیلم می­‌سازند؟ یکی از اشکالاتی که من به سیستم فرهنگی و هنری جامعۀ خودمان دارم همین است که می‌­گوییم یکی ساخته شده بس است دیگر!

وی ادامه داد: کارگردان وقتی که یک رمان را می‌­خواند با خواندن آن رمان یک جهانی جلوی ذهنش متصور می­‌شود، شخصیت­‌ها شکل پیدا می‌­کنند، جغرافیای داستان در ذهنش شکل پیدا می‌­کند نوع روابط آد­م­ها در ذهنش شکل پیدا می­‌کند؛ یک رمانی نوشته می‌­شود به تعداد خواننده­‌های آن رمان تصورِ ذهنی ایجاد می‌­شود و کارگردان هم یکی از خوانندگان آن رمان است، این تصوری که از خواندنِ آن رمان ایجاد می‌­شود.

کارگردان فیلم «زیارت» اضافه کرد: گاهی پیش می‌­آید که تصور ذهنی بیشترِ خواننده­‌ها از یک رمان حتی از تصورِ نویسنده از آن رمان متفاوت است، بنابراین آن رمان دیگر برای نویسنده نیست، آن رمان برای مخاطب و خواننده است.

وی تصریح کرد: کارگردان با تصورِ ذهنیِ خودش فیلم را می‌­سازد، مخاطبانی که این فیلم را می‌­بینند اتفاقاً کنجکاو می­‌شوند ببینند که این تصورِ ذهنی­‌ که اینها از آن رمان داشتند چقدر با تصور کارگردان متفاوت است؛ در فیلم تنها تصویر باید حرف بزند، بنابراین چنین کنجکاوی باعث می‌­شود که مخاطبان فیلم را ببینند، وقتی فیلم را می‌­بینند درمی‌­یابند فاصلۀ ذهنیِ تصور خودشان از آن کتاب و تصورِ این کارگردان از کتاب چقدر بوده است؟

این نویسنده با تاکید بر اینکه برخی از مخاطبانی که کتاب را خوانده‌اند پس از مشاهده فیلم گاهی بسیار از آن لذت می‌برند و گاهی مشتاق می‌شوند دوباره کتاب را بخوانند، گفت: بسیاری از مخاطبان هم ممکن است بگویند این فیلم اصلاً ربطی به آن کتاب ندارد، کتاب یک تصورِ دیگری بود این یک چیزِ دیگری است! اینها تصوراتِ ذهنی است که خواننده در تعاملِ ارتباطِ خودش با رمان در ذهنش ایجاد می­‌شود، وقتی این تصورات ایجاد می‌­شود دیگر ارتباطش با فیلم متفاوت می‌­شود و کارگردان بعدی همینطور می‌­آید می­‌سازد و یک مدلِ دیگری می­‌سازد و یک نگاهِ دیگری به آن رمان دارد برای همین به تعداد کارگردان­‌ها می‌­شود از یک رمان اقتباس کرد.

کرمیار درباره این موضوع که اغلب کم پیش می‌­آید که نویسنده همان کار را بسازد؛ بیان کرد: بله کمتر پیش می‌­آید، اما در مورد امام حسین(ع) به دلیل اینکه تصورِ ذهنی مردم از یک فیلم در مورد امام حسین (ع) همان تصوری است که تا حالا از فیلم‌­ها و سریال‌­ها و اینها دیدند بعد که این فیلم ساخته شود می­‌آیند می­‌بینند نه این اصلاً ربطی به آنها ندارد، این چیزِ دیگری است و اصلاً جهانِ دیگری دارد، این جهانِ متفاوت را چه کسی توانسته خلق کند؟ همان کسی توانسته خلق کند که توانسته آن رمانش را بنویسد؛ بنابراین من تلاش دارم تصورِ ذهنیِ خودم را از این رمانی که خودم نوشتم، به اشتراک ب­گذارم. این تفاوتِ کارگردانی من از این کتاب و کارگردانی دیگران از این کتاب است.

وی درباره این پرسش که آیا کسانی هم بودند که بخواهند «نامیرا» را بسازند؟ توضیح داد: بله، کسانی هم بودند که بخواهند بسازند و کتاب را خوانده بودند، حتی نظرشان را هم دربارۀ کتاب داده بودند، امام من احساس کردم که این باز شبیه همان کاری خواهد شد که پیش از این خودشان در فیلم دیگری به آن پرداخته بودند، برای همین مخالفت می‌­کردم و من این حق را دارم تا تصورِ ذهنیِ خودم را از این رمان با خواننده­‌های آن و اهالیِ سینما به اشتراک بگذارم، تا ببینند کار چقدر با کارهایی که قبل از این در مورد امام حسین(ع) ساخته شد، تفاوت دارد.