ابتذال رسمی، ابتذال غیررسمی / آیا ابتذال موسیقی مجوزدار داخلی کمتر از ساسی مانکن است؟

امیر ابیلی

1-«سر صبحه و از خواب تازه تو پا میشی/ ولی من هنوز بیدارمو تو باعث و بانی شی/ که 24 ساعت به تو فک بکنم/ فکر اینکه نباشی به کی تکیه کنم/ ولی تو چی، موهات خیسه و زیر دوشی/ فکر اینی شب تو دورهمی چی بپوشی»

این بخشی از ترانه یکی از معروف‌ترین کارهای آرمین 2afm (آرمین زارعی) است که هفته گذشته اولین آهنگ قانونی و با مجوز خود را منتشر کرد. او از رپرهای مشهور هم‌نسل و هم‌تیمی‌ سابق امیر تتلو، حسین تهی، ساسی مانکن و …. است، با همان درجه از ابتذال و همان محتوا، اما با تغییر لفظ «رپ» به موسیقی «تلفیقی» در عنوان مجوز و تغییر حداقلی در برخی واژه‌های ترانه‌ها توانسته است اجازه فعالیت رسمی و کنسرت و… بگیرد.

2-«فکر کن یه عصر خوب/ دلم تورو بخواد/ پاشم بیام سمت/ تو یهو بوی عطرت بیاد/ خیره بشم با شوق به گل رو موهاتو یهو بگی قهوه با من شکلاتشم با تو/ کی مث ما دوتا دیوونه‌ی بارونه توی ترافیکم بیخیال قانونه»

«نه به باره نه به داره هنوز هیچی نشده/ چرا ترمزت بریده کجا با این عجله/ هنوزم فکر میکنم یه حسی داری تو به من/ تو خودت نریز یه ریز هی بهم حرفاتو بزن/ دو دیقه (دقیقه) بودی حالا/ کجا میری تو بی ما/ مواظب دور و ورت باش/ میفهمیدی میخوامت ای کاش»

«با همه فرق داره/ چشمای تو ایرانی اصله/ دلبرم شیوه‌ی ناز تو/ به قاجاریه وصله»

این‌ها بخشی از چند ترانه گروه ماکان بند است. مشت نمونه خروار 99 درصد موسیقی‌های مجاز پرمخاطب این روزها. نمونه کار گروه‌ها و خواننده‌هایی که حتی در برنامه‌های پرمخاطبی مثل «دورهمی» و «خندوانه» و …. تبلیغ شده و می‌شوند. در ظاهر موسیقی مطلوب سیستم رسمی.

3- «میگم بوس بکن ازم/ میگی اسمم سوسنه نه اعظم/ حالا سوسنه سوزنه موزنه هرچی باشه سوسن باشه/ سوسن خانوم یدونه باشه/ کفش‌های سفید پاشه/ به چی مینازی بیا پیش ما/ هیکل تو نازه بیا پیش ما/ این همه و یکیش ما/ بیاین بشیم سی ریش ما/ شبونه میام دم در خونه/ میدزدمت میبرمت زن خونه بشی/ سر 2 سال راه میندازیم یه مخزن گنده جوجه کشی» عکس … این پست هومن گامنو(شاهی) در خبرگزاری فارس است. خواننده ترانه بالا در آهنگ «سوسن خانم». خواننده‌ای زیرزمینی که مدتی همان خزعبلات ریتمیکش را بدون اسم برای خندوانه خواند. بعد از مدتی بازیگر تئاتر شد و سپس بازیگر سریال‌های تلویزیونی و سر از خبرگزاری فارس هم درآورد.

4-آهنگ جدید ساسی مانکن؛ «دکتر»، یکی از موضوعات داغ این روزهای فضای مجازیست. «دکتر» با اختلاف پرمخاطب‌ترین موسیقی این روزهاست و کمتر کسی هست که آن را نشنیده باشد. آهنگ پیشین ساسی؛ «جنتلمن» نیز تبدیل به آهنگی مگاهیت شد و جریانی در بین مخاطبان نوجوان و جوان ایجاد کرد-همخوانی‌ها در مدارس- که مانند همیشه، ساده‌انگارانه، در نگاه رسمی و با توهم توطئه، به نقشه‌های دشمن تعبیر شد درحالیکه کمتر نوجوان و جوانی هست که آن موسیقی را نشنیده (و حتی حفظ) نباشد.

نکته مهم اما این است که در تحلیل آهنگ ساسی مانکن همه به بیان اینکه «مبتذل/مستهجن» و برای کوکان و نوجوانان «خطرناک» است بسنده می‌کنند. غافل از اینکه حجم انبوهی از موسیقی‌هایی که دارای همان میزان «ابتذال»‌ند با مجوز رسمی جمهوری اسلامی در دسترس همان مخاطب کودک و نوجوان است.

ظاهرا تنها این بخش ترانه که «دو تا شات بزن و راحت بخواب» باعث این میزان از واکنش‌های انتقادی شده است، اما اگر این تکه در متن آهنگ وجود نداشت خطرش کمتر بود؟ آیا در اینصورت روشنفکران و مخاطبان ظاهرا الیت طبقه متوسط دیگر به آن انتقادی نداشتند؟ مسئله این است که «ابتذال» پیش از آنکه مفهومی محتوایی و تقلیل یافته به یک مصرع از یک ترانه باشد موضوعی ساختاری و فرمی است. از این جهت تفاوتی میان آثار مجوزدار داخل ایران، با موسیقی لس‌آنجلسی و موسیقی زیرزمینی هم نیست. ابتذال رسمی و غیررسمی فرقی با هم ندارند. مخاطب نوجوان امروز در برابر پمپاژ موسیقی مبتذل است و درنهایت این پمپاژِ محصول فرهنگی است که به مخاطب در درازمدت تفکر، جهان‌بینی و سبک زندگی می‌دهد و زندگی هیچ‌کس با یک مصرع در یک ترانه تغییری نمی‌کند.
پس، ماکان‌بند و هوروش بند و ایوا‌ن‌بند و …. مورد تبلیغ تلویزیون جمهوری اسلامی همان میزان خطرناکند که ساسی‌مانکن. چه آنکه به احتمال فراوان همین ساسی‌مانکن هم با 10-15 درصد تغییر در واژه‌ها (و نه محتوای کلی) و دو سال دوری از موسیقی می‌توانست با یک تهیه‌کننده صاحب رانت همینجا مجوز فعالیت بگیرد.