نگهبانِ شب؛ قهرمانِ بی جَنَم

هانیه علی نژاد

” جَنَم میدونی یعنی چی؟ یعنی این که هرکی هرچی بهت گفت نگی چشم!”
کل فیلم قرار است این یک جمله را برایمان شرح دهد اما با شخصیتی که کاملا متضاد با این جمله عمل میکند.

رسول شخصیتی به شدت منفعل و ساده است. آنقدر که ما با نگاه اولیه به لبخندهایش و میمیک چهره بازیگر ناشناخته اش به سادگی و خجالتی بودنش پی میبریم. اما با این نگهبانِ خجالتی که جلو میرویم میبینیم رسول در عظیمی از انفعال غرق شده است. میرکریمی خواسته یک شخصیت ساده شهرستانی را به تصویر بکشد اما آنقدر در آن افراط به خرج داده است که این حجم از سادگی و انفعال قابل باور نیست. این انفعال گاهی به رسول ضربه میزند و گاهی از او یک قهرمان میسازد. که البته این قهرمان سازی میرکریمی از او پوشالی است. او قهرمانِ مردی است که با سوگ از دست دادن پسرش کنار نیامده است و با دیدن پیوندهای کوچکی که میان رسول و پسرش ، سعی دارد سوگِ پایان نیافته اش را التیام بخشد.

میرکریمی همواره در همه فیلم هایش از موتیف هایی استفاده میکند، مانند درخت تنها. اینجا درخت پیوند رسول با پسرِ دایی است. پیوندی که میان دو شخصیت کاملا متفاوت رخ میدهد و انفعال رسول او را تا جایی میبرد که ترسش را هم نادیده بگیرد و به خواسته های دایی تن بدهد. کارگردان سعی کرده از رسول یک قهرمان بسازد؛ اما مشکل دقیقا همین است. چرا باید یک شخصیت منفعل به عنوان یک قهرمان به اذهان عمومی معرفی شود در حالی که انفعال یک ضعف شخصیتی است.

فیلم جدای از محتوا ضعف ساختاری دارد. هیچ کشمکشی برای مخاطب ایجاد نمی‌کند. هیچ گره ای تا یک سوم پایانی ندارد.فیلمنامه به شدت پراکنده و پر از هجو است. سکانس هایی که به طور آشفته و بی ربطی کنار یکدیگر قرار گرفته اند و برای مخاطب گیج کننده است که داستان دقیقا حول چه محتوایی قرار است باشد.

داستان های موازی بی ربطی که در انتهای آن به “بی جَنَم ” بودن رسول را نشان دهد ولی آنقدر زیاده روی شده که مخاطب را دلسرد میکند.

اضافاتی که اگر نبود فیلم حداقل یک داستان خطی خوبی می داشت. فیلم همانقدر ساده است که رسول و به اندازه دایی فراموشکار و مانند نسیبه ناتوان در شنیدن و بیان. داستانی که رسول با لهجه شیرینش هم نتوانست فیلم را به شیرینی “یه حبه قند” برساند.