کتاب‌هایی که «طوفان شن» را بازتعریف کردند
فیلم «طوفان شن» اثر جواد شمقدری در سال 1374 تولید شده است که به واقعه معجزه‌آسا طبس می‌پردازد. احمد نجفی بازیگر این فیلم برای آشنایی بیشتر با شخصیت سرهنگ بکویث، کتاب «نیروی دلتا» نوشته او و دونالد ناکس را چندین مرتبه مطالعه کرد.
سال ها بعد از حمله نظامی آمریکا به طبس، در سال ۱۳۷۴ جواد شمقدری که بعدها ریاست سازمان سینمایی کشور را برعهده گرفت، یک فیلم سینمایی براساس این واقعه مهم تاریخی ساخت. او نام فیلمش را «طوفان شن» گذاشت. در این فیلم بازیگرانی چون احمد نجفی، فیروز بهجت محمدی ،بهمن دان و مهشید افشارزاده به ایفای نقش پرداختند. داستان این فیلم بر اساس اسناد و مستندات موجود توسط جواد شمقدری و سعید سهیلی به نگارش درآمد.
روایت فیلم چنین است: «پس از تسخیر سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸، مقامات کاخ سفید تصمیم می‌گیرند برای آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در ایران دست به اقدام نظامی بزنند. به همین جهت یک مأمور مخفی پنتاگون راهی ایران می‌شود تا مقدمات این حمله را مهیا کند. حمله نظامی آغاز می‌شود اما طوفان شن در صحرای طبس عملیات پنجه عقاب ( Operation Eagle Claw) را متوقف می‌کند.» در این میان جواد شمقدری برای ساخت فیلم خود احتیاج به اطلاعات دقیق و اسناد و مدارک عملیات پنجه عقاب داشت. با توجه به سال تولید فیلم در ۱۳۷۴ نمی‌توان گفت تا آن تاریخ کتاب‌ها و مقالات زیادی در مورد این عملیات به چاپ رسیده است.
در میان کتاب‌هایی که از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۷۴ با موضوع عملیات نظامی آمریکا در طبس منتشر شده است که می‌توان به پنج عنوان مهم اشاره کرد. کتاب‌های «توطئه در ایران: دو برداشت از یک متن»، کتاب «هدف: تهران، تهاجم کارتر و وقایع پشت پرده»، کتاب «حادثه طبس»، کتاب «ماجرای طبس» و کتاب «واقعه طبس و امدادات الغیبیه» از مهم‌ترین عناوین کتاب‌های منتشر شده در سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۷ هستند.
در میان این کتاب‌ها آنچه که به جواد شمقدری و سعید سهیلی برای نوشتن فیلم‌نامه می‌توانست بیشترین کمک را بکند کتاب «هدف: تهران» بود. کتاب «هدف: تهران» یک اثر ترجمه شده در انتشارات نشر نو به قلم «جولیتوکیه‌زا» روزنامه‌نگار ایتالیایی است. این اثر در سال ۱۳۶۲ توسط هادی سهرابی به فارسی برگردانده شد. این کتاب بیشتر بر طراح و ایده‌پرداز عملیات دلتا، یعنی «مایلز کاپلند» متمرکز است. او در این عملیات مجموعه‌ای از نظرات و طرح‌های کارشناسان را استفاده کرد و مسئول اصلی طراحی عملیات بود.
در این کتاب به جزییاتی از اعزام نیروهای آمریکایی و چگونگی ورود آنها به خاک ایران اشاره شده و نویسنده آن تحقیق وسیعی برای تالیف کتابش انجام داده است. بی‌شک عملیات گروه نظامی دلتا و فرمانده آنها سرهنگ چارلی بکویث که در فیلم طوفان شن نقش او را احمد نجفی بازی می‌کند یکی از مهم‌ترین بخش‌های حمله طبس به شمار می رود. «طوفان شن» در سال ۱۳۷۵ و در پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر اکران می‌شود. در این دوره از جشنواره با حضور فیلمی چون «بچه‌های آسمان» کمتر مجالی برای اهدای سیمرغ به فیلم‌های اکشن و حادثه‌ای وجود دارد، با این حال «طوفان شن» سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی را برای جلال معیریان به ارمغان می‌آورد. احمد نجفی هم دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد را دریافت می‌کند. او برای بازی در این فیلم از تجربه ۱۰ سال زندگی در آمریکا استفاده می‌کند و و با لهجه‌ای باورپذیر، در نقش «سرهنگ چارلی بکویث» ظاهر می‌شود. نجفی برای آشنایی بیشتر با شخصیت سرهنگ بکویث، کتاب «نیروی دلتا» نوشته او و دونالد ناکس را چندین مرتبه مطالعه کرد. او حتی پا را فراتر گذاشت و با یکی از اعضای گروه دلتا تماس گرفت و تلفنی پیرامون شخصیت فرمانده‌شان گفت‌وگو کرد.
کتاب «نیروی دلتا» اما در آن زمان به فارسی ترجمه نشده بود این کتاب بعدها توسط رضا فاضل زرندی ترجمه و به وسیله انتشارات امیرکبیر در سال ۱۳۷۸ منتشر شد. تا به امروز بیش از ۴۰ عنوان کتاب و مقاله در مورد عملیات «پنجه عقاب» یا آنچه که ما در ایران با نام حمله طبس از آن یاد می‌کنیم به چاپ رسیده است. جواد شمقدری در دهه ۷۰ برای ساخت فیلم «طوفان شن» سختی‌های فراوانی را متحمل شد. فیلم‌برداری این فیلم ۶ ماه به طول انجامید. حاصل کار ۴۰۰ دقیقه راش بود که بعدها از آن سریالی هفت قسمتی نیز تدوین و پخش شد.
آنچه که امروز جای تعجب دارد این است که چرا با اینکه سینمای ایران در این سال‌ها از لحاظ جلوه‌های ویژه بصری پیشرفت قابل توجهی نسبت به سال ۱۳۷۴ داشته است فیلمی با موضوع حمله طبس ساخته نشده است و چرا با وجود تعداد بالای منابع مطالعاتی و عکس و نقشه و اسناد عملیات پنجه عقاب در این زمان «طوفان شن» همچنان تنها فیلم سینمایی ما با این موضوع است؟ مگر نه اینکه سینمای دنیا و هالیوود بیش از چندین فیلم از حوادثی مانند غرق شدن کشتی تایتانیک یا ترور رئیس جمهور کندی می‌سازد و هنوز هم قابلیت ساخت فیلم با این موضوعات را دارند پس چرا سینمای ما به موضوعات تاریخی، سیاسی خود کمتر توجه نشان می‌دهد؟
