روایت فیلمساز جوان از فراز و نشیب ساخت یک فیلم کوتاه
«خودکشی به سبک نیچه» به کارگردانی پیام کردستانی و تهیه‌کنندگی مشترک او و بهمن رضایی یکی از فیلم‌های کوتاه اقتباسی حاضر در جشنواره فیلم کوتاه امسال بود که توانست جوایز اصلی این رویداد همچون بهترین فیلمنامه اقتباسی، بهترین دستاورد هنری در طراحی صحنه و بهترین فیلم را هم از آن خود کند. گفتگویی با تهیه کننده این اثر داشتیم و درباره فراز و نشیب های ساخت یک فیلم کوتاه صحبت کردیم.
به عنوان یک فیلمساز جوان درباره آغاز فعالیت خودتان توضیح بدهید؟
بهمن رضایی هستم، متولد ۱۳۷۲، فیلمساز و برنامه‌ساز تلویزیون در شبکه سه، کارشناس تربیت بدنی هستم و کارشناسی ارشد تهیه‌کنندگی تلویزیون از دانشگاه صداوسیما را دارم. در کنار کار در سینما و تلویزیون کار طراحی گرافیک و تدوین رو به صورت حرفه‌ای انجام می‌دهم. گرایش اصلی من در همۀ کارهام موضوعات ورزشی، کودک و نوجوان و دنیای فانتزی و رئالیسم جادویی است. از سال ۱۳۸۳ به صورت آماتور با تئاتر قدم در دنیای هنر گذاشتم و به مرور به سمت طراحی گرافیک، تدوین، کارگردانی، تهیه‌کنندگی و اجرا در تلویزیون رفتم و تا الان در این مسیر هستم.
در جشنواره فیلم کوتاه سمت فیلمسازی هم رفتید دلیل سرمایه گذاری در فیلم «خودکشی به سبک نیچه» چه بود؟
سال ۹۸ بود که در شانزدهیمن دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه دانشجویی نهال با پیام کردستانی آشنا شدم و فیلمنامه «خودکشی به سبک نیچه» را خواندم و شیفتۀ دنیای فانتزی داستان و قلم قوی پیام شدم. به عنوان یک فیلمساز و پیگیر همیشگی سینمای کردستان برایم جالب بود که فیلمنامه‌نویس آلترناتیوی با تفکراتی نو وارد سینما شده و همین نگرش خلاقانه باعث شد که برای تهیه‌کنندگی فیلم ترغیب شوم و به همراه پیام کار‌های مقدماتی و پیش تولید را شروع کردیم و نهایتاً منجر به ساخت فیلمی شد که کاملاً منطبق بر سلیقۀ سینمای من و پیام است و هر دو از این همکاری بسیار خرسندیم و تازه همدیگر را پیدا کرده‌ایم و هنوز مسیر طولانی‌ای را برای پیشرفت و رسیدن به خواسته و اهداف‌مان داریم.
چه چیزی در این اثر برای شما جذاب بود؟
قبل از تولید اولین برخورد با هر اثری، قطعاً فیلمنامه است. فیلمنامه باید در احوالات و معیار انتخاب بررسی شود. به‌شخصه، فیلمنامه‌هایی که جنبه نوآروی و هنری داشته باشند و متر و معیار زیبایی‌شناسی را در نظر گرفته باشند برایم جذاب هستند. به عنوان طراح گرافیک، ابعاد مختلف زیبایی شناسی تصویر مثل رنگ، نور، ترکیب بندی برای من از ارزش زیادی برخوردار هست و با توجه‌به پیشینۀ شغلی پیام، کاملاً به این متر و معیار‌ها مسلط است و همین کافی است که متوجه بشوی با یک کارگردان دقیق و منضبط طرف هستی، ولی چیزی که بیش از هر چیزی برای من اهمیت دارد امر خلاقانه ماجراست. اینکه فیلمساز در عین آگاهی از قواعد مرسوم، از فرمول خاصی تبعیت نکند، در روایت و داستان خود، خلاق و جاه‌طلب باشد و کلاً حرفی برای گفتن داشته باشد. این مسئله طبیعتاً در فیلمنامه و فیلمساز وجود دارد. وقتی فیلمنامه را می‌خوانی به درونیات فیلمساز هم پی می‌بری و همۀ این فاکتور‌ها باعث شد که از جهان و نگرش پیام شناخت نسبی پیدا کنم و مشتاق شوم با او همکاری کنم.
به عنوان یک سینماگر جوان فعال در عرصه فیلم کوتاه، چه مشکلاتی را پیش روی خود داشته‌اید و تولیدات فیلم‌های کوتاه در ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
سوال شما را از منظر یک فارغ‌التحصیل رشته تهیه‌کنندگی جواب می‌دهم که مفیدتر واقع شود. به نظر من یکی از مشکلات بزرگ فیلم کوتاه در ایران عدم تعریف و وجود تهیه‌کننده مختص فیلم کوتاه است و این در نوع خودش جای نگرانی دارد چرا که باعث میشود آدم‌های مختلفی با تخصص‌های غیرمرتبط وارد عرصه تهیه‌کنندگی و سرمایه‌گذاری در فیلم کوتاه شوند و انتظارات نا به جایی از خروجی اثر داشته باشند و همین مسئله باعث اختلاف نظر بین تیم تولید و در راس آن کارگردان اثر با این افراد بشه و سرانجام ایده‌آلی را برای کارگردان نداشته باشه و چه بسا باعث نا امیدی هم بشود منظورم از این جواب این نیست که هر کسی که قصد تهیه‌کنندگی در عرصه فیلم کوتاه را دارد باید حتماً برود و تهیه‌کنندگی بخواند. خیر. فقط مختصات سینمای کوتاه را بسنجد و بداند و متناسب با آن با اثر برخورد کند و در این مسیر سخت صبور باشد و به معنی واقعی کلمه با کارگردان همراه باشد.
پاسخ بخش دوم سوال شما؛ یکی از امیدواری‌های چندسال اخیر در سینمای کوتاه روی آوردن فیلمسازان و نویسندگان به ژانر‌های مختلف هست. همین تنوع ژانر باعث میشود که از معضل یکسان بودن ژانر‌های دور بشویم و فضا‌های جدیدی را تجربه کنیم و قطعاً نتیجۀ این تغییر رویکرد سال‌ها بعد در سینمای بلند خودش را نشان می‌دهد و با فیلم‌های متنوع و جذابی روبه‌رو خواهیم شد.
عوامل فیلم را چطور دور هم جمع کردید؟ چی شد که فیلم را در شهرک سینمایی غزالی ساختید؟
باتوجه‌به حضور چند سالۀ من در این عرصه و کار با بازیگر و عوامل فنی و هنری مختلف، شناخت خوبی از عوامل پیدا کرده بودم و با کمک مجری طرح و مدیر تولید کار به این نتیجه رسیدیم که با این نفرات کار کنیم. تلاشمان هم این بود که با نفراتی کار کنیم که در جهت بهتر شدن فیلم به ما کمک کنند و صرفاً همکار نباشند. با اکثر عوامل ارتباط نزدیک داشتیم و قدم به قدم کار رو پیش می‌بردیم. تعامل بسیار خوب فیلمبردار، طراح‌صحنه و کالریست بسیار درست و حرفه‌ای شکل گرفته بود و همه‌چی با حساسیت بالای پیام و من پیش می‌رفت و به راحتی از کنار جزئیات رد نمی‌شدیم.
شهرک غزالی را از این جهت انتخاب کردیم که بتوانیم با خیال راحت آن چیزی که تو ذهن پیام است را با خلاقیت طراح صحنه پیش ببریم و این نیازمند حضور در یک فضای آرام بود و این فضا را فقط در غزالی می‌توانستیم داشته باشیم، ولی کار کردن در شهرک غزالی به همین راحتی هم نیست و برای فعالیت باید مجوز ساخت داشته باشید که همین فرایند خودش کلی زمان میبرد و سخت‌گیری‌های خاص خودش رو دارد.
به عنوان یک تهیه کننده چطور توانستید به کارگردان کمک کنید که اثری باب میل خودش بسازد؟
ساخت این فیلم برای من مثل یک مستر کلاسی بود که می‌خواستم بعد تجارب مختلفم در عرصه‌های مختلف فیلم کوتاه در این کار خیلی جدی‌تر از قبل کارم را انجام بدهم و تمامِ خودم را در اختیار اثر بذارم. در حدی درگیر این کار شده بودم که ترجیح دادم فقط تهیه‌کننده مشترک نباشم و در کارگردانی هم پیام را همراهی کنم و به همین خاطر دستیار اول کارگردان شدم که خیالم از این بابت راحت شود و تمام‌قد پیام را در کارگردانی همراهی کنم و مطمئن بشم که ذهنیت پیام عین به عین اجرایی شود و خداروشکر نتیجۀ کار چیزی شد که هر دو راضی بودیم و حالمان با خروجی کار خوب بود.
انتظار و چشم اندازتون برای اثری که ساختید چیه و چه برنامه‌ای برای عرضه فیلم‌تان دارید؟
انتظار و چشم‌انداز ما بخشی از ماجراست و اقبال و رویکرد جشنوار‌ها هم یه بخش دیگر است. قطعاً دوست داریم که فیلم برای ما آورده مالی و معنوی داشته باشد، ولی با این فیلم کارمان را تمام شده نمی‌دانیم، راه طولانی‌ای رو در پیش داریم و چشم‌اندازمان تولید فیلم‌های بیشتر و با کیفیت‌تری است، ولی مشخصاً برای خودکشی به سبک نیچه هدفی که داریم این هست که بتوانیم پخش جهانیش رو درست و حرفه‌ای انجام بدهیم و مخاطبان بیشتری فیلم ما را ببینند و إن‌شاءالله بعد از اتمام پخش، برای فروش و عرضه فیلم در پلتفرم‌های VOD هم اقدام می‌کنیم.
کلام پایانی؟
همکاران فیلمساز من به این مسئله توجه داشته باشند که مهم‌تر از تجهیزات فیلمسازی، فیلمنامه و محتوای خوب برای تولید یک اثر است و از همۀ این‌ها مهم‌تر داشتن یه تیم منسجم و هم‌دل هست که باعث میشه تولید یک اثر لذت‌بخش باشد. در انتخاب عوامل فیلم بسیار حساس باشید و به هر قیمتی با هرکسی همکاری نکنید. همین. موفق باشید.
منبع: باشگاه خبرنگاران
