«رحیل» روایتی از نقش بانوان در دربار قاجار

سریال تاریخی ـ معمایی«رحیل» از جمله سریال‌های اخیر تلویزیون است که سعی کرده با استفاده از نوعی داستان‌گویی روان برای مخاطب عام و در عین حال با استفاده از رگه‌های آیینی، ادای دینی به فرهنگ عاشورا و هنر تعزیه کند.

سریال «رحیل» با داستانی تاریخی-ماجراجویانه حدفاصل قاجار تا پهلوی را زیر ذره‌بین برده، امتداد داستان توطئه‌هایی را دربرمی‌گیرد که شاهزاده‌ای خوش‌طینت به نام محا را دربرگرفته، او از یک سو دل به معشوق خود اصلان داده و از سوی دیگر زمان خان است که در پی جادوی همسرش بی‌تاج، خاطرخواه او شده است. سلسله قاجار در شرف فروپاشی است و محا باید راه نجاتی برای خود و اندرونی بیابد.

حمیدرضا آذرنگ، ثریا قاسمی، اندیشه فولادوند، نسیم ادبی، هومن برق‌نورد، کاظم هژیرآزاد، ریحانه رضی، علی عباسی‌زاده، مریم کاویانی، معصومه عربی، ابتسام بغلانی، غزاله اکرمی، محسن امیری، ستاره دهقانی، هانیه غلامی، مهرداد نیکنام، محسن نقیبیان، شاهو رستمی، فتح‌الله طاهری و زنده‌یاد حسام محمودی از جمله بازیگران این سریال تاریخی هستند.

رامین عباسی‌زاده طراح، تهیه‌کننده و یکی از کارگردانان سریال «رحیل» است که پیش از این تهیه‌کنندگی آثاری چون «احضار»، «انقلاب زیبا»، «سقوط یک فرشته»، «شمس العماره»، «پریدخت»، «او یک فرشته بود»، «همراز»، «پلیس جوان»، «کت جادویی» و «راه شیری» را در کارنامه کاری خود دارد. به بهانه پخش فصل دوم «رحیل» از شبکه سوم سیما با او درباره وجوه مختلف تولید این سریال صحبت کرده‌ایم.

شروع ایده «رحیل»

عباسی‌زاده در ابتدا در رابطه با شروع ایده سریال رحیل توضیح داد: بیرون کشیدن ناگفته‌های تاریخی باعث تولید سریال «رحیل» شد، علی‌الخصوص نقش بانوان در اتفاقات اجتماعی اواخر قاجار و از همه مهمتر اینکه بانوان ایرانی همواره به عنوان مرکز ثقل در خانواده و تصمیم‌سازی‌های اندرونی، می‌توانند با انعطاف بالایی مسائل را رفع و رجوع کنند.

وی با اشاره به بازخوردهای فصل اول این مجموعه بیان کرد: همیشه سعی می‌کنم تا فرد انتقادپذیری باشم و حتی تندترین انتقادات نسبت به تولیداتم را مطالعه و برای بهبود اثر از آن‌ها استفاده کنم. در تحلیل‌های رسانه‌ای هم آنچه نظرم را جلب کرد این بود که رسانه‌ها فارغ از عقبه سیاسی، سعی داشتند بر چند مورد و ازجمله تنوع بازیگر، چیدمان صحنه، داستان‌پردازی تودرتو، لحن زنانه و تصویرسازی دوره‌ای مرموز از تاریخ سخن بگویند. در کنار این‌ها آن وجه آیینی سریال و اجرای تعزیه هم چون در دل داستان تنیده شده بود و پیشوند دراماتیک خوبی برایش تدارک دیده شده بود توانست مورد توجه مخاطبان قرار گیرد. چقدر خوب است که در هر سریال تاریخی بتوانیم بخش‌هایی از این آیین‌ها و فرهنگ‌های غنی ایرانی ـ اسلامی را به تصویر بکشیم.

فیلمبرداری دو فصل به‌صورت ممتد

این تهیه‌کننده و کارگردان تلویزیونی در پاسخ به این سوال که آیا از ابتدا قرار بود این مجموعه ادامه‌دار باشد یا پس از استقبالی که از آن شد تصمیم به ساخت فصل دوم «رحیل» گرفتید؟ پاسخ داد: تا داستان، ایجاب نکند حتی به نگارش هم نمیرسم چه برسد به ساخت و آن هم در دو فصل. غنای داستانی سریال «رحیل» و نورپردازی به اتفاقات ممتد و متوالی که در آخرین روزهای قاجار رخ می‌دهد، باعث شد تا به سمت تولید بروم. تمام تلاش خود را کردیم تا بدون کشدار کردن و اتلاف وقت مخاطب، سریال را بسازیم. خود داستان سریال بود که باعث شد تا به فصل دوم برسیم.

وی با اشاره به ممتد بودن فیلمبرداری این سریال عنوان کرد: فیلمبرداری تقریبا به صورت ممتد انجام شد چون هدفمان ساخت یک سریال استاندارد در حداقل زمان و با مدیریت بودجه بود تا هم به موقع در کنداکتور قرار گیرد و هم مخاطب را جذب کند. فیلمبرداری بصورت مداوم این مزیت را دارد که بازیگران در حال و هوای داستان باقی بمانند و حس ایجاد شده در سریال را از دست ندهند.

از چالش‌های ایده‌پردازی تا سختی‌های تولید

عباسی‌زاده در رابطه با چالش‌های این سریال توضیح داد: سریال‌سازی در همه‌جای دنیا تبدیل به صنعت شده و کمپانی‌های عظیمی در پشت تولید آن قرار دارند و سعی می‌کنند در مرحله ایده‌پردازی و گسترش سوژه، تحقیقات و پژوهش‌های متعددی داشته باشند تا به رضایتی نسبی از سوژه‌پردازی برسند و بعد به سمت پیش تولید بروند.

وی افزود: بارها شده طرح سریالی به دلیل عدم توسعه کافی حتی به پیش تولید هم نرسیده است. نه فقط درباره سریال «رحیل» بلکه در سریال‌های قبلی و مثلا  «او یک فرشته بود»، «سقوط یک فرشته»، «انقلاب زیبا» و «پریدخت» سعی‌ام بر آن بوده که ابتدا به ایده جذابی برای سریال برسیم و بعد به سمت تصویب و تولید برویم. در ساختار غیرصنعتی تولید، سریال‌سازی خیلی ساده است چون می‌توان بدون عقبه سریال تولید کرد، ولی تولید سریال مخاطب‌‌پسند و باکیفیت خیلی دشوار است چون باید کوشید در یک ساختار عادت کرده به سهل‌انگاری، هر لحظه مراقبت کرد که سریال از استانداردهای اصلی عدول نکند.

تهیه‌کننده سریال «رحیل» در پایان خاطرنشان کرد: در سریال «رحیل» تلاشم این بود افرادی را به عنوان همکار کنار خود قرار دهم که درک بالایی از تولید استاندارد داشته باشند چون اساسا هیچ علاقه‌ای به تولید سریال به هر قیمت ممکن ندارم و می‌بینید که میان دو سریال اخیرم چندین سال فاصله بود. خوشبختانه در ایران و به خصوص تلویزیون بعد از انقلاب، نیروهای خوبی پرورش یافته‌اند که گاهی باید سعی کنیم آن‌ها را از کنج انزوا بیرون آورده و از تجربیاتشان استفاده کنیم، به این ترتیب افراد باتجربه ها نیز از کار برای تلویزیون لذت خواهند برد.

منبع: فارس