ناگفته های انیمیشن «مسافری از گانورا» از زبان تهیه‌کننده
ساخت انیمیشن به دلیل اهمیت محتوایی و البته سختی‌های ساخت با چالش‌های بسیاری مواجه است، تهیه‌کننده انیمیشن «مسافری از گانورا» در رابطه با بخشی از این چالش‌ها صحبت کرده است.
همواره گونه‌های مختلف سینمایی در جهان به جذب مخاطب گوناگون و دعوت آنها به سالن‌های سینما می‌پردازد؛ ناگفته پیداست که هرگونه تولیدی مخاطب مخصوص به خود را وارد سبد فروش سینما خواهد کرد.
در میان تمام این‌گونه شاید یکی از سخت‌ترین و البته مهم‌ترین شکل ساخت یک اثر سینمایی انیمیشن باشد، قالبی که از اساس باید با دقت بسیار زیادی تولیدشده و البته به دلیل نوع خاص مخاطب آن در قشر کودک و یا نوجوان از اهمیت محتوایی بالایی برخوردار است؛ البته قطعاً این گروه سنی نه‌تنها مخاطب یک انیمیشن اما قطعاً مهم‌ترین آن خواهد بود.
اما صنعت انیمیشن در ایران تا سالیان سال مغفول مانده بود و شاید تا چندی پیش تنها بروز و ظهور آن را در تصاویر دوبعدی و بعضاً نازیبای شبکه‌های مختلف تلویزیونی دیده و چند باری را هم با نیش خند به استقبالش رفته باشیم. این در حالی است که تا چند سال گذشته حضور انیمیشن ساخت ایران در فضای سینما نزدیک به صفر بود.
«فیل شاه» شاید یکی از اولین انیمیشن‌هایی بود که وارد سینماها شد، به یاد دارم که برای کمپین تبلیغاتی‌اش قسمتی از آن را به مردم نشان می‌دادند تا حدس چیزی که می‌بینند ساخته ایران است یا نه، بیشتر مخاطبان حدس اشتباه می‌زدند که این یک اثر خارجی است؛ همین نشان دهنده وضعیت نابه سامان انیمیشن در دهه قبل است.
حالا از آن شرایط رسیده‌ایم به فروش چند میلیون دلاری «پسر دلفینی» در خارج از ایران و استقبال بی‌سابقه از «بچه زرنگ» در اکران داخلی، همه اینها نشان دهنده حرکت روبه جلو این گونه از سینما در ایران است.
در نهایت باید گفت انیمیشن در ایران در حال پیشرفت چشمگیری است و این موضوع را می‌توان از استقبال خوبی که از اکران‌های سینمایی آن صورت می‌گیرد، فهمید. انیمیشن سینمایی «مسافری از گانورا» جدیدترین اثر بلند سینمای ایران است که از 15 آذرماه روی پرده اکران سراسری رفته و حاصل تلاش جمعی از جوانان هنرمند و مشتاق در حوزه انیمیشن در مشهد است.
«مسافری از گانورا» با مشارکت بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری «مؤسسه فرهنگی تصویر هنر پاسارگاد شرق»، «صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه تهران»، «صندوق پژوهش و فناوری سپهر» و «مرکز انیمیشن سوره» تولید شده است. این فیلم اولین اثر بلند سینمایی رویداد «رویازی» (نخستین رویداد «پیچینگ» تخصصی انیمیشن ایران) است که توسط مرکز انیمیشن سوره مدیریت و راهبری می‌شود.
در خصوص تولید این انیمیشن و راهی که برای تولید آن طی شده، گپی داشتیم با سید محمدحسین علمدار نویسنده و تهیه‌کننده اثر که در ادامه می‌خوانید.
قبلا باهم گفت‌وگویی داشتیم و گفته بودید که قبل از این انیمشن طرحی داشتید که جلو نرفته است، مسافری از گانورا را هم با شرایطی جلو بردید. پروژه مسافری از گانورا چطور آغاز شد؟ چه چیزی الهام‌بخش این داستان بود؟
ایده اولیه «مسافری از گانورا» از سال 95 آغاز شد در آن برهه بیشتر آثاری که در استودیو تولید کرده بودیم تاریخی بودند. شخصاً علاقه وافری داشتم در ژانر علمی تخیلی اثری تولید کنم و احساس می‌کردم فضای فرهنگی ما بیش از حد در گذشته مانده و بهتر است کمی هم به آینده بنگریم.
اما جرقه اصلی با شنیدن داستانی زندگی از یکی از خویشان دور، در ذهنم زده شد. اتفاقی که برای سهیل (شخصیت اصلی فیلم) رخ‌داده و منجر به معلولیت او می‌شود، در واقع از روی همان ماجرا اقتباس شده است. این حلقه‌ای بود که بقیه حلقه‌های زنجیر را به هم متصل کرده و به‌این‌ترتیب داستان «مسافری از گانورا» شکل گرفت
هر داستانی در انیمیشن نکته‌ای را به مخاطبش منتقل می‌کند، در داستان چه نکاتی برای شما مهم بود؟ هدف اصلی چه نکاتی بود؟
در واقع مایل نبودم صرفاً روایتگر یک داستان پرتحرک باشم؛ بلکه سعی کردم مسائل مهم‌تری را هم مدنظر قرار دهم مواردی که بیشتر دل‌مشغولی و دغدغه من و احتمالاً بسیاری از دیگر مردم است.
درون‌مایه اصلی این داستان در دوکلمه خلاصه می‌شود جنگ‌وصلح…
به همین دلیل دو تن از قهرمانان اصلی داستان، قربانیان خشونت هستند و شخصیت غیرزمینی فیلم هم برای برقراری صلح، تن به سفری پرمخاطره داده است.
انیمیشنی که ساختید نگاهی فرازمینی دارد، در مراحل تولید مسافری از گانورا با چه چالش‌هایی مواجه شدید و چطور آنها را حل کردید؟
درک یک محیطی غیرزمینی شامل فضاها، ابزارها، تجهیزات و مخلوقات فضایی از طراحی گرفته تا اجرا، بزرگ‌ترین چالش ما بود. به‌این‌علت که در کشور ما چنین موضوعاتی کمتر کار شده و پیش‌زمینه چندانی وجود ندارد.
استفاده از المان موجودات فضایی در انیمیشن ما سابقه نداشت (در داستان تهران 1500 انسانها به فضا رفته بودند) آیا این موضوع ریسکی نبود؟
بله اما و اگرهایی داشت؛ اما حوزه هنری در این زمینه واقعاً مردانه جلو آمد. گمان می‌کنم مدیران جوان حوزه متوجه‌اند که برای تأثیرگذاری یک اثر هنری باید فرم و زبان هنر به شکل امروزی درآمده و با مقتضیات زمان هماهنگ شود. کودکان و نوجوانان عصر ما در فضای پرتحرک گیم و محصولات ابرقهرمانی بزرگ می‌شوند و لازم است برای فرهنگ‌سازی و انتقال ارزش‌های ایرانی‌اسلامی، ذائقه آنها در نظر گرفته شود.
راه‌های مختلفی برای قهرمان پروری وجود دارد، نمایش یک قهرمان با معلولین جسمی در داستان کودک نکته قابل‌توجهی است. چقدر نمایش این موضوع که معلولیت محدودیت نیست برای شما و تیم تولید اهمیت داشت؟ اصلا قصد ساخت این شخصیت از کجا شکل گرفت و چرا انجام شد؟
طبق آمار سازمان بهزیستی حدود 8 تا 15 درصد از هموطنان ما با درجات مختلفی دچار معلولیت هستند و از بخت بد، بسیاری از آنها خانه نشین شده و در نتیجه ما در فضای عمومی کمتر با این عزیزان مواجه می شویم.
از طرفی در عصری زندگی می‌کنیم که قدرت تفکر و خلاقیت بشری به توان جسمی او می‌چربد؛ بنابراین معتقدم خیل عظیمی از شهروندان که دچار معلولیت جسمی هستند می‌توانند در این فضا همراه با افراد دیگر فعالیت کنند. باید توجه داشت اولین کسی که می‌تواند به آنها کمک کند خود این افراد هستند رسیدن به خودباوری و بازیابی اعتمادبه‌نفس مهم‌ترین کاری است که باید در حق افراد دچار معلولیت انجام داد.
سعی شده این موضوع بر فیلم برجسته‌سازی شود شخصیت اول داستان با وجودی که دچار محدودیت حرکتی است؛ اما باتکیه‌بر قدرت فکری خود نقش رهبری و موتور پیش‌برنده داستان را برعهده دارد.
برخی می‌گویند انیمیشن باید غیر از مفرح بودن آموزنده هم باشد، از طرفی هم باید برای مخاطب کودک و نوجوان جذاب باشد تا با آن ارتباط برقرار کند، این اثر چقدر می‌تواند برای مخاطبان کودک و نوجوان آموزنده و مفرح باشد؟
تمام سعی و هدف تیم تولید همین بوده و در این برهه جز اظهار امیدواری نمی‌توانم پاسخی دیگر داشته باشم. بسیار مشتاقم در جشنواره فیلم کودک و نوجوان که اولین ارائه رسمی این فیلم محسوب می‌شود بازخورد مخاطبین و داوران کودک و نوجوان را ببینم تا متوجه شوم در این مهم موفق بوده‌ایم یا خیر.
حالا که متنی که نوشتید به ثمر رسیده و محصول نهایی به اکران رسیده، اگر قرار باشد داستان را دوباره بنویسید باز هم همین فیلمنامه را تولید می‌کنید؟
خوشبختانه در این اثر ما فرایند ویژه‌ای در سیر تولید داشته‌ایم. به این صورت که کارشناسان خبره‌ای در حین کار بر فیلمنامه و روند تولید آن نظارت کرده و بسیاری از خطاها رفع شده است. با این تفاسیر باز هم نمی‌توان آن را مبراازخطا و عیب دانست.
بدون شک با درک جدیدی که پس از اتمام تولید از کلیت فیلم و نقایص آن داریم اگر قرار به نگارش و تولید مجدد باشد حتماً این موارد را اعمال خواهیم کرد.
قبلا خواب سرمایه را به عنوان یکی از مشکلات ساخت انیمیشن مطرح کرده بودبد، به‌عنوان تهیه‌کننده اثر انیمیشن، چه کمبودها و سختی‌هایی در مراحل تولید وجود دارد؟ برای مرتفع‌شدن این موارد چه پیشنهادی دارید؟
می‌دانم و می‌دانید که کمبود سرمایه‌گذاری یکی از مشکلات آشکار ما و دیگر فعالان انیمیشن ایران است همچنین نقایص و مشکلات در چرخه تولید، توزیع و تجاری‌سازی باعث شده صنعتی‌سازی انیمیشن در ایران آن‌طور که بایدوشاید اتفاق نیفتد. از طرفی توان پایین تولیدکنندگان انیمیشن از زاویه فنی، هنری و مدیریت پروژه هم یکی از معضلات بزرگ این حوزه به‌حساب می‌آید که لازم است آموزش، ارتقای کیفی و هنری چه در عرصه آکادمیک و چه در فضای داخلی استودیوها حتماً منظور گردد.
در مورد پروژه «مسافری از گانورا» باید گفت اگر چه این فیلم جز فیلم‌های کم بودجه محسوب می‌شود؛ اما تزریق منظم نقدینگی، شکل‌گرفتن چرخه کنترل کیفیت، توزیع و تجاری‌سازی از نکات مثبتی است که باعث می‌شود تمرکز تولیدکنندگان بر ساخت هر چه باکیفیت‌تر اثر باشد و انرژی خود را صرف دنیای پیچیده توزیع و پخش نکنند.
رویازی چقدر به تولیدشدن این اثر کمک کرد و پروژه آتی در برنامه تولید دارید؟
بدون رویازی این اثر ساخته نمی‌شد اگر هم می‌شد تابه‌حال به پایان نرسیده بود. در ابتدای سال 96 پیش تولید این پروژه و نمونه‌ای از محصول نهایی، در قالب یک تیزر با هزینه خود موسسه تولید شد، ولی پس از چندین ماه تلاش برای جذب سرمایه، موفق به تامین نقدینگی اولیه برای تولید نشدیم و به همین سبب تولید آن متوقف ماند. تا اینکه رویداد «رویازی» در اواخر سال 97 برگزار شد و به پیشنهاد یکی از دوستان، در رویازی شرکت کردیم.
علی‌رغم اینکه این رویداد را یک داستان تشریفاتی و بدون نتیجه تلقی می‌کردم اما پروژه ما موفق به جلب نظر نماینده یکی از صندوقهای سرمایه‌گذاری (صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه تهران) شد و با توجه به کم بودن تجربه فعالیت در صنایع خلاق، بنا شد شریک دیگری به ما ملحق شود که حوزه راهبری، کنترل کیفیت، پخش و توزیع را بر عهده بگیرد. به‌این‌ترتیب حوزه هنری وارد همکاری شده و سپس صندوق صنایع فرهنگی سپهر هم به‌عنوان ضلع چهارم به این مثلث پیوست. انصافا همه طرف‌ها به جهت ریل‌گذاری و پایلوت بودن این پروژه سنگ تمام گذاشته و از هیچ کمکی مضایقه نکردند، که این موضوع قابل تقدیر است.
منبع: فارس
