اتاق فرار کی و کجا وارد ایران شد؟

زینب رازدشت: اگر خودتان تاکنون در بازی اتاق فرار شرکت نکرده‌اید، اما حتماً نام آن را در بین بازی‌های مهیج و دلهره‌آور و البته ترسناک شنیده‌اید. اسکیپ روم ESCAPE ROOM یکی از تفریحات فکری و هیجانی به شمار می‌آید که ابتدا به‌صورت آنلاین انجام می‌شد، اما آرام آرام نمونه‌های واقعی آن نیز انجام گرفت.

اسکیپ روم ESCAPE ROOM یکی از تفریحات فکری و هیجانی به شمار می‌آید که ابتدا به‌صورت آنلاین انجام می‌شد، اما به مرور نمونه‌های واقعی آن نیز انجام گرفت؛ به‌طوری‌که در میان جوانان و نوجوانانی که به دنبال گذراندن ساعاتی هیجانی هستند جای خود را باز کرده است. ویژگی این بازی آن است که شما می‌توانید علاوه بر گذراندن دقایقی پر از لذت و هیجان، انجام یک کار تیمی و گروهی را نیز تجربه کنید.

اتاق فرار چیست؟

اتاق فرار یک پدیده نسبتاً جدید است که در آن بازیکنان با استفاده از سرنخ‌ها، استراتژی‌ها و راهنمایی، مجموعه‌ای از معماها و چالش‌ها را حل می‌کنند تا به هدف خود برسند. بازیکنان برای این کار، با محدودیت زمانی مواجه هستند. در این بازی، بازیکنان در قالب یک شخصیت، ایفای نقش می‌کنند و با سایر بازیکنان تعامل برقرار می‌کنند. بازیکنان اغلب در دنیایی غوطه ور می‌شوند که برای اجرای مأموریت خود و فرار از اتاق، باید شخصیت‌ها را به خوبی مجسم کنند اگر چه اتاق فرار یک پدیده سرگرم‌کننده است. اما از آن به منظور تمرین و تیم سازی برای شرکت‌ها و گروه‌های حرفه‌ای دیگر نیز استفاده می‌شود. دلیل اصلی آن، تقویت ارتباط و اعتماد و همکاری است.

ایده اتاق فرار از کجا شکل گرفت؟

ایده این نوع بازی که بازیکنان را داخل فضایی مشخص به دام می‌اندازد، حداقل بر می گرده به یک بازی متنی با اسم پشت درب‌های بسته (Behind Closed Doors)، که توسط جان ویلسون (John Wilson) در سال ۱۹۸۸ طراحی شد. طی پانزده سال بعدی، بازی‌های ویدئویی «فرار از اتاق» شروع به اقتباس از بازی‌های شبیه به مدل کلیک کردن. ژانر بازی‌های «فرار از اتاق» با انتشار بازی کریمسون روم (Crimson Room) در سال ۲۰۰۴ محبوب شد، (بازی ساخته یتوشیمیتسوتاکاگی (Toshimitsu Takagi) که در کشور ژاپن ساخته شد.

اتاق کریمسون تا حد قابل توجهی به خاطر رشد دسترسی به اینترنت محبوبیت و شهرت پیدا کرد. این بازی هنوز هم در بسیاری از وبسایت های بازی‌های کامپیوتری و سرگرمی‌ها در دسترس است، و مثالی خوب از هزاران بازی اتاق فرار ویدئویی که مثل اتاق کریمسون بیشترشان با یک مقدمه متنی شروع می‌شود (بعضی اوقات هم به دلیل اینکه از ژاپنی به انگلیسی ترجمه شده‌اند گیج کننده به نظر می رسند) و با راوی اول شخص روایت می‌شوند. جو بازی بیشتر به خاطر موسیقی‌ای که دارد، پیاده کردن قاعده‌های مینیمالیستی و اینکه افراد دیگر درگیر نیستند حسی شبیه به حس تنهایی را به بازیکن القا می‌کند.

کریسمون روم نسخه دیکید (Crimson Room: Decade) نسخه سه‌بُعدی (Adventure, First-Person, ۳D) با روندی معمایی، از بازی‌های کامپیوتری با ژانر اتاق فرار می‌باشد. شخصیت اصلی و قابل کنترل بازی، کارآگاهی به نام Jean-Jacques Gordot است. گوردوت طی حوادثی مرموز خود را در یک اتاق زرشکی رنگ گرفتار و محبوس می‌یابد. دلیل وجود کارآگاه در این اتاق به روشنی معلوم نیست و گمان می‌رود که پیش تر نیز به این مکان آمده و یا شاید برای مقاصد تجسس و تحقیق به اتاق مزبور آمده باشد. برای خروج از این مخمصه، باید هر چیزی که در اتاق وجود دارد را بررسی کرده و به طور کلی از هر چیزی که در اختیار بازکن است، استفاده کند.

در اینگونه بازی‌ها بازیکن باید با کلیک کردن روی اشیا و حرکت دادن موس به جهت مشخص اتاق رو جستجو کند. اگرچه الزاماً همیشه این‌طور نیست، این بازی‌ها اغلب در یک اتاق واحد برگزار می‌شوند و هدف نهایی فقط فرار از اتاق و خروج از درب می‌باشد. محبوبیت این بازی‌های ویدئویی سرانجام الهام بخش ماجراهای اتاق فرار در دنیای واقعی شدند.

تاریخچه اتاق فرار-کریمسون روم به این صورت است که آن بازی‌های قدیمی که با کلیک و اشاره فرار از اتاق ممکن بود، با گذشت زمان به یک ماجراجویی غافلگیر کننده در زندگی واقعی تبدیل شدند در حالی که فرض اساسی زندانی شدن در یک اتاق و نیاز به فرار به همان شکل باقی مانده بود.

پاراپارک بعد از راه اندازی ۲۰ اتاق فرار در اروپا و استرالیا فعالیت خود را در سال ۲۰۱۱ به بوداپست مجارستان منتقل کرد. در این زمان مکانی تحت عنوان آتلیه گورکوویچ نیز فعالیت خود را آغاز کرد و چنین ادعا نمود که هیچ‌گونه اطلاعی از بازی‌های اتاق فرار ژاپنی نداشته است و این مکان را صرفاً بر اساس نظریه جریان و تجربیات شغلی خود به عنوان مربی شخصیت راه اندازی کرد.

 

ژاپنی‌ها به عنوان پیشکسوتان اتاق فرار بر این باور بودند که روشی که پاراپارک برای اتاق‌های فرار در نظر گرفته است، روش مناسبی نمی‌باشد. در این روش بازیکنان به طور کلی مجبور شدند کلیدهای پنهان را پیدا کنند یا برای رسیدن به آنها که در ظاهر غیرقابل دسترسی به نظر می‌رسد تلاش کنند تا به آنها دست یابند.

در سال ۲۰۱۲ یک استاد فیزیک سوئیسی یک بازی علمی برای دانش آموزانش ایجاد کرد. این بازی بعدها به نام اتاق ماجراجویی به عموم ارائه شد و در بیست کشور به عنوان یک نمایندگی از شرکت اصلی توزیع شد. اتاق‌های ماجراجویی پازل‌های علمی (به عنوان مثال کدهای مادون قرمز یا قطبی مخفی) را به این بازی اضافه نمودند.

در سپتامبر ۲۰۱۷، بیش از ۸۰۰۰ اتاق فرار در سراسر جهان وجود داشت. این امر می‌توانست به خصوص برای اپراتورها سودآور باشد، زیرا سرمایه گذاری پیشین تا ۷۰۰۰ دلار بوده است، در حالی که یک گروه از بازیکنان (۴-۸ بازیکن) برای یک ساعت حدود ۵۰۰ دلار پرداخت می‌کنند و به طور بالقوه تولید درآمد سالانه تا چند صد هزار دلار را به دنبال دارد. فرمت اتاق‌های فرار یا منطقه حاوی پازل یا چالش‌ها در نمایش‌های تلویزیونی متعدد در طول سال‌ها به وجود آمد.

اولین نسخه از بازی‌های فرار به چه صورت طراحی شدند؟

اولین نسخه از بازی‌های فرار از اتاق که به‌صورت مجازی طراحی شده بود، در ابتدای سال‌های ۲۰۰۰ میلادی وارد بازار شد. اتاق فرار یا اسکیپ روم که پیش‌تر از آن یاد کردیم، ایده‌ای بود که برای اولین بار به ذهن فردی ژاپنی به نام ‏‏ «تاکائو کاتو» رسید. کاتو که در سال ۲۰۰۷ تنها ۳۰ سال داشت برای اولین بار این بازی را پایه‌گذاری کرد در ۴ سال ابتدای شروع، این بازی در کشور ژاپن انجام می‌شد، اما بعدها یعنی در سال ۲۰۱۱ در کشورهای دیگر مانند سنگاپور که دارای فرهنگ نزدیکی به ژاپن است اجرا شد.

بعضی منابع به یک ورژن بازی زنده اشاره می‌کنند که در سال ۲۰۰۶ در کالیفرنیا به نام «تکه نارنجی» پدیدار شد. هر چند طراح آن یک دانشجوی ژاپنی به نام تاکائو کاتو بود که وقتی دید دوستش در حال انجام بازی ویدئویی فرار از اتاق است به فکر ساختن ورژن واقعی آن افتاد و اولین اتاق فرار شهر سیلیکون‌ولی را در سال ۲۰۰۷ طراحی کرد. این اتاق‌های فرار به صورت موقتی در مکان‌های تفریحی پدیدار می‌شدند و نوع بازی اینگونه بود که طراحان اشیا و راهنمایی‌های لازم را در گوشه و کنار پنهان می‌کردند و بازیکنان با پیدا کردن آنها باید از آن محیط خارج می‌شدند، که مخاطبان زیادی نیز داشت و بلیت‌های آنها به سرعت فروخته می‌شد.

در واقع این بازی‌ها، بازی‌های موبایلی بودند که بازیکن باید با حل معماهای مختلف از یک محل خارج می‌شد یا گره از راز بازی می‌گشود. اما در سال ۲۰۰۷، تاکائو کاتو، بنیان‌گذار شرکت ژاپنی Scrap تصمیم گرفت تا این ایده جذاب را به یک بازی واقعی، با بازیکن‌ها و فضای واقعی تبدیل کند.

طرفداران اتاق فرار بر خلاف تصور از قشر خاصی از جامعه نیستند و این بازی به عنوان اعتیادآورترین و یکی از پرطرفدارترین سرگرمی‌های جهان شناخته می‌شود که قادر است عموم افراد جامعه را تحت تأثیر قرار دهداز همان تاریخ، اتاق‌های فرار متعددی در ژاپن، آمریکا و سراسر دنیا ایجاد شد تا در سال ۲۰۱۶ یعنی ۱۳۹۵، اولین اتاق فرار ایران در تهران تأسیس شد. شرکت اسکیپ روم دات‌آی‌آر (escaperoom.ir) اولین شرکتی بود که ایده اتاق فرار را در ایران اجرایی کرد و حالا در سراسر کشور، بیش از ۲۰۰ مجموعه فرار و اتاق فرار مستقل فعالیت می‌کنند.

بازی اسکیپ روم در حال حاضر به‌گونه‌ای گسترش یافته است که در بیشتر کشورها مانند کشورهای اروپایی و استرالیا نیز انجام می‌شود. ویژگی خاصی که بازی اتاق فرار دارد این است که مانند پازل است و سناریوهای مختلفی برای آن نوشته شده است.

اتاق‌های فرار در دنیای واقعی هر روزه در حال پیشرفت و گسترش می‌باشند. در این بازی‌ها بازیکنان باید از سرنخهای فیزیکی برای غلبه بر چالش‌ها و انجام مأموریت خود در اتاق استفاده کنند. آنها باید نسبت به محیط اطرافشان هوشیار باشند و به طور استراتژیک و انتقادی فکر کنند که چگونه می‌توانند از اجسامی که داخل اتاق هست برای رسیدن به هدفشان استفاده کنند.

اگر مایلید درباره‌ی روند و ساختار بازی بیشتر بدانید، لازم به ذکر است که افراد در یک تیم مشخص وارد لوکیشن‌های مختلفی می‌شوند که این لوکیشن‌ها می‌تواند یک ساختمان، زندان، کشتی و یا داخل یک خودرو باشد. نکته مهم در این بازی پیدا کردن راه فرار است و درواقع انتظارات شما از محیطی که در آن هستید بسیار فرق کرده و ترس و وحشت چاشنی آن خواهد شد. برای این بازی بخش‌های مختلفی طراحی شده است که می‌توان آن را به چند بخش تقسیم کرد:

سناریو

یکی از بخش‌های مهم این بازی است؛ اگر این سناریو به خوبی نوشته و طراحی شده باشد، می‌توانید بیشتر از آن لذت ببرید؛ زیرا نه تنها هیجانی است بلکه تمرکز و دقت بیشتری را می‌طلبد.

محیط بازی

محیط بازی طبیعتاً مهم‌ترین بخش بازی به شمار می‌آید؛ زیرا این لوکیشن باید به‌گونه‌ای طراحی شده باشد تا بازیکنان را دقیقاً در همان فضا قرار دهد و حس ترس، هیجان و یا دلهره را به آن‌ها القا کند.

گروه شرکت‌کننده

از آنجاکه این بازی به‌صورت گروهی انجام می‌شود، نیاز به هم تیمی‌هایی دارید که بتوانید با آن‌ها همراه شده و تک رَوی نداشته باشید؛ زیرا تعامل و همکاری با یکدیگر است که کمک می‌کند تا معما حل شده و شما راهی مسیر بعدی شوید.

اتاق فرار در ایران از چه زمانی طراحی شد؟

اگر بخواهیم برای آغاز به کار این بازی در ایران زمان مشخصی را تعیین کنیم، می‌توان گفت اولین اسکیپ روم ایرانی در سال ۱۳۹۵ در تهران ساخته شد و مورداستفاده قرار گرفت. پس از مدتی این بازی در ایران از چنان محبوبیتی برخوردار شد که پس از آن اتاق فرارهای بیشتری نیز طراحی شد. اولین اتاق فرار تهران در عمارت دبیرالملک افتتاح شد.

نام بازی نجات شهر بود و تیمی که در این اتاق وارد می‌شدند می‌بایست از فرهنگ ایرانی برای حل معماها استفاده می‌کردند. در این بازی نه تنها هیجان خاصی وجود داشت بلکه تمامی اعضا یک بازی تیمی و گروهی موفق را جهت نجات شهر از یک حادثه تروریستی تجربه می‌کردند.

ساختار بازی اتاق فرار چگونه است؟

داستان بازی از این قرار است که شما به‌صورت یک تیم ۴ تا ۱۰ نفره وارد اتاق فرار می‌شوید و طبق سناریویی که قبلاً از آن مطلع شده‌اید دست به عمل می‌زنید، به‌طوری‌که لازم است راهی را با تکیه بر هوش، ذهنیت و خلاقیت خود پیدا کنید که بتوانید از این اتاق وارد یک اتاق دیگر شده و راه فرار را پیدا کنید. این بازی دارای زمان مشخصی است؛ به‌عنوان‌مثال، اگر زمان ۶۰ دقیقه برای آن در نظر گرفته‌شده باشد، لازم است در طی این مدت شما معماهای بازی را یکی پس از دیگری انجام داده تا بتوانید به معمای آخر برسید و با حل آن راه فرار را پیدا کنید.

گاهی این بازی روند هیجانی دارد و گاهی می‌تواند ترسناک باشد. تجربه بازی اتاق فرار ترسناک برای افرادی که به دنبال هیجان بیشتری هستند مناسب است. انتخاب نوع بازی با شماست، اما بهتر است برای نوجوانان بازی‌هایی انتخاب شود که بیشتر هیجان انگیز باشد تا ترسناک.

آیا می‌توان در اسکیپ روم تمامی معماها را حل کرد؟

طبیعی است که ممکن است شما شاهد معماهایی باشید که حل کردن آن‌ها نه تنها برای شما بلکه برای تمامی گروه سخت باشد؛ بنابراین نگران نباشید، در بازی اتاق فرار افرادی هستند که به‌عنوان گیم مستر می‌توانند برای حل معماها به شما کمک نمایند. چنانچه وقت و زمان زیادی صرف کنید و یا راهی را اشتباه طی کنید این افراد با راهنمایی‌های کوچک کمک خواهند کرد تا بتوانید معما را با سرعت بیشتری حل کرده و به مرحله بعد برسید. در اینجا لازم است چند راهنمایی کوتاه و خلاصه به افرادی که علاقه‌مندند تا در این بازی شرکت کنند داشته باشیم.

همه افرادی که وارد اسکیپ روم می‌شوند ابتدا این سوال را از خود می‌پرسند که از کجا باید شروع کرد. در وهله اول فکر کردن به سناریویی که برای شما مشخص شده کار را کمی ساده‌تر می‌کند در درجه دوم بهتر است با تمرکز، متفاوت دیدن و گشتن جاهای غیرمعمول بازی را آغاز نمائید. هنگامی که اولین معما را بیابید و حل کنید بی‌شک موتور شما برای کشف معماهای دیگر و حل آن‌ها راه خواهد افتاد؛ بنابراین انجام کارهای زیر ضروری است:

۱- هرچه را که می‌بینید و فکر می‌کنید اهمیت دارد با صدای بلند به بقیه اعلام کنید.

۲- در کنار داشتن تمرکز، داشتن سرعت بالا نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.

۳- سیر بازی را از دست ندهید ازآنجاکه افرادی مانند خود شما این بازی‌ها را طراحی کرده‌اند؛ پس با کمی تمرکز و دقت می‌توانید معماها را حل کنید.

۴- با دیدن چیزهای عجیب و غریب دستپاچه نشوید و مطمئن باشید که پشت هر اتفاقی یک منطقی نهفته است؛ بنابراین اگر با این دید جلو بروید، موفقیت در اتاق فرار از آن شما خواهید بود.

اتاق فرار یک سرگرمی جذاب و مکان محور است

اتاق فرار، یک سرگرمی جذاب و مکان‌محور است که در چند سال اخیر طرفداران زیادی در ایران و دیگر کشورهای دنیا پیدا کرده است. در بازی اتاق فرار، شما به همراه دوستان، خانواده یا همکارانتان، وارد فضایی از پیش ساخته می‌شود و ضمن غرق شدن در یک سناریو جذاب، با چالش‌ها و معماهای مختلفی روبه‌رو می‌شوید. در واقع اتاق فرار یا همان اسکیپ روم، یک بازی فکری معمایی و در عین حال ماجرایی است.

در بازی‌های اتاق فرار، شما نقش اول سناریوی بازی هستید. همه چیز واقعی است و برعکس بازی‌های کامپیوتری که شما عملاً بیرون از فضای بازی هستید و همه چیز مجازی است، می‌توانید همه چیز را از نزدیک لمس کنید. ممکن است شما یک تیم کاراگاه باشید و باید بتوانید در زمانی مشخص یک پرونده قتل را به سرانجام برسانید یا شاید هم در یک زندان امنیتی گرفتار شده‌اید و باید بتوانید از آن زندان فرار کنید.

در یک اسکیپ روم، شما باید در زمانی محدود (۶۰ الی ۹۰ دقیقه)، با پیدا کردن سرنخ‌ها، قفل‌های مختلفی که در بازی وجود دارد را باز کنید و ضمن پیشبرد سناریوی بازی، بازی خود را به پیش ببرید. اگر نتوانید معماهای بازی را حل کنید اصلاً نگران نباشید، بازی شما توسط گیم‌مستر (بازیگردان) بازی و از طریق دوربین‌های مداربسته و میکروفون‌هایی که در فضای بازی وجود دارد دیده و شنیده می‌شود و در زمان مورد نیاز راهنمایی‌های مورد نیاز را دریافت خواهید کرد. البته که مثل هر پازلی، اگر بتوانید به تنهایی از پس آن بر بیاید لذتی دو چندان خواهید برد. به خاطر داشته باشید که در فرآیند پیشبرد بازی ممکن است اتفاقات عجیبی نیز بیفتد! درب‌های مخفی یا دیواری که باز می‌شود، جادوگری که اشیا بدون تماس دست تکان می‌دهد یا چراغ‌هایی که به خاطر حضور ارواح خبیثه روشن و خاموش می‌شوند.

یکی از ویژگی‌های اتاق فرار این است که برخلاف دیگر تفریحاتی که عمدتاً در ایران وجود دارد، برای بزرگسالان طراحی شده و عمده مخاطب این بازی بین ۲۰ تا ۴۰ سال سن دارند. علاوه بر این، با توجه به گروهی بودن این بازی، اسکیپ روم یکی از سرگرمی‌های مورد علاقه‌ی شرکت‌ها برای فعالیت تیم‌سازی است. با توجه به اینکه در بازی اتاق فرار، کار گروهی، ارتباط کلامی با دیگر اعضای تیم، قابلیت رهبری تیم و رهبری‌پذیری اعضا در چالشی از جنس واقعیت قابل ارزیابی خواهد بود، می‌توان این تفریح را فعالیتی قابل توجه برای بخش منابع انسانی سازمان‌ها دانست.

اتاق فرار یک ماجراجویی فیزیکی است

اتاق فرار یک بازی ماجراجویی فیزیکی است که در آن بازیکنان مجموعه‌ای از پازل‌ها و معماها را با استفاده از سرنخ‌ها، راهنمایی‌ها و استراتژی حل می‌کنند تا به اهداف دست یابند. اتاق فرار در واقع برخلاف همه بازی‌های کامپیوتری که با الهام از دنیای واقعی طراحی شده‌اند از بازی‌های کامپیوتری الهام گرفته شده‌است.

اولین طراحان این بازی متفکران حوزه آموزش کشورهای آسیای شرقی بوده‌اند. آنها بر این باورند که فعالیت بدنی و فکری توأم می‌تواند رشد و پویایی افراد برای استفاده از خلاقیت و همیاری را بالا ببرد. پس از مدتی اتاق فرار در آمریکا و اروپا نیز همه گیر شد و در حال حاضر در ایران نیز توسط تیم‌های مختلف ارائه می‌شود.

اولین مجموعه فرار در سال ۲۰۰۷ در کیوتو ژاپن توسط شرکت SCRAP با یک اتاق برای یک گروه ۶ نفره افتتاح شد. اتاق فرار یک بازی مبتنی بر ماجراجویی در زندگی واقعی است که در آن گروهی از بازیکنان، یک ماجرای طراحی شده توسط صاحبان اتاق فرار را دنبال می‌کنند. اتاق فرار یک مخمصه و بازی ماجراجویی فیزیکی است که در آن بازیکنان با استفاده از سرنخ‌ها، نکات و استراتژی‌ها برای حل مسائل و دستیابی به اهداف خود، یک سری از پازل‌ها و معماها را حل می‌کنند. بازیکنان در محدودیت زمانی مشخص برای یافتن پاسخ معماها و سرنخ‌هایی که داخل اتاق پنهان شده‌اند، با هم تلاش می‌کنند. اتاق‌های فرار از بازی‌های ویدئویی «فرار از اتاق» الهام گرفته شده‌است.

بازی اتاق فرار اولین بار در کشور ژاپن انجام شد

بازی‌های اتاق فرار اولین بار در کشور ژاپن و در سال ۲۰۰۷ وارد دنیای مهیجِ سرگرمی شدند و تقریباً از سال ۲۰۱۲ در اروپا گسترش پیدا کردند و از سال ۲۰۱۶ رشد جدی خود را در بیشتر کشورهای دنیا ادامه دادند. این بازی‌ها از دنیای کامپیوتر وارد فضای واقعی شده و شبیه‌سازی یک اسکیپ روم یا اتاق فرار موبایلی (کامپیوتری) در فضای واقعی هستند. ذکر این نکته ضروری است که اتاق فرار اتاقی برای حل معما نیست! اگر چه که در اتاق فرار شما درگیر حل معما خواهید شد و نمی‌توان اتاق فراری بدون معما تصور کرد اما ماجراجویی، فضاسازی، قصه‌گویی و در بعضی از اسکیپ‌روم‌ها شخصیت پردازی و قابلیت بازیگران نیز در کنار معما، تجربه فراموش نشدنی برای شما رقم خواهد زد.

اتاق فرار در ایران

اتاق فرار در ایران در بهار سال ۱۳۹۵ و با بازی نجات شهر متولد شد. اتاق فراری هیجان‌انگیز در قلب تهران و محله بهارستان. این اتاق فرار که تا همین ۱-۲ سال قبل در عمارت تاریخی دبیرالملک میزبان مردم تهران و البته ایران بود، توانست افراد بسیاری را با اتاق فرار آشنا و شیفته خود کند. همزمان با اتاق فرار نجات شهر، اتاق فرار فرار از زندان نیز در تهران افتتاح شد و و از ابتدای سال ۱۳۹۶، آرام آرام رشد این صنعت در ایران آغاز شد. در حال حاضر این سرگرمی نوین به عنوان زیرمجموعه وزارت ورزش و جوانان است و چندین مجموعه در تهران در قالب مجوز باشگاه بازی‌های فکری مشغول به فعالیت هستند. متأسفانه تعداد قابل توجهی اتاق فرار زیرزمینی به صورت غیرقانونی در تهران و بعضی شهرهای دیگر ایران فعال هستند که فاقد استانداردهای ایمنی و بیمه هستند و پیشنهاد می‌کنیم قبل از مراجعه به اتاق‌های فرار، از ایمن بودن آن اطمینان حاصل کنید.

جالب است بدانید که علی رغم جوان بودن این تفریح در ایران، جشنواره ملی اتاق فرار از سال ۱۳۹۹ با حمایت بخش خصوصی و دولتی آغاز به کار کرده است و سالانه مثل جشنواره فیلم فجر، اسکار یا کن، به بهترین‌های اتاق فرار هر سال تندیس اهدا می‌کند: جشنواره اتاق فرار رازگشا. این جشنواره سالانه برگزار شده و در بخش‌های مختلفی مثل فضاسازی، سناریو، خلاقیت، طراحی معما، طراحی اکت و بهترین بازی برگزیدگان را انتخاب و معرفی می‌کند. در آخرین دوره این جشنواره، اتاق فرار شبح بازارچه توانست به عنوان بهترین بازی سال ۱۳۹۹ انتخاب شود.

ژانر اتاق فرار

ژانر سناریو بسته به حال و هوای اصلی و قالب بر محتوای بازی تعریف می‌شود که می‌توان به ژانرهایی همچون جنایی، ترسناک، اکشن، تاریخی، علمی، تخیلی، ماجراجویی، سیاسی، فانتزی، حماسی، جنگی، بیوگرافی، کمدی، کمدی سیاه، سورٍئال، هیجان‌انگیز اشاره کرد.

ژانر اتاق فرار ترسناک یکی از ژانرهای محبوب اتاق فرار در تهران است که طرفداران زیادی دارد اما یادتان باشد که در اسکیپ روم ترسناک شما برای ترسیدن بازی نمی‌کنید! در واقع شما قرار نیست تجربه تونل وحشت با حضور انبوه بازیگران را داشته باشید! شما همچنان با معما و قصه و البته فضاسازی دلهره آور و اتفاقاتی ترسناک سروکار خواهید داشت.

اتاق‌های فرار در شهرهای ایران

همانگونه گفته شده، در سال‌های اخیر اتاق فرار از نظر کمی و کیفی رشد قابل ملاحظه‌ای در ایران داشته است. در حال حاضر شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، کرج، یزد، ایلام، اهواز و کرمانشاه شهرهایی هستند که تعداد قابل توجهی اتاق فرار (با توجه به جمعیت هر شهر) دارند. هر چند که متأسفانه تنوع ژانر اتاق‌های فرار به خاطر تمرکز زیاد روی ژانر ترسناک کمتر از قبل است.

اتاق فرار تهران

۷ سال از افتتاح اولین اتاق فرار تهران و ایران می‌گذرد. در هفت سال گذشته، مجموعه اسکیپ روم دات آی آر، اتاق فرارهای مختلفی در شهر تهران افتتاح کرده است.

طولانی‌ترین اتاق فرار ایران در شهر کرج قرار دارد و اسمش دلاک است. این اتاق فرار از پایتخت ایران یعنی تهران با مترو تنها ۴۵ دقیقه فاصله دارد. در حال حاضر این اتاق فرار یکی از مرموز ترین و سخت‌ترین اتاق فرار در ایران بوده است. اکثر اتاق فرارهای ایران ۸۰ دقیقه است و بخاطر این زمان محدود نمی‌توانند حد اکثر لذت را ببرند ولی این اتاق فرار با بقیه فرق دارد هر سانس این اتاق فرار ۳:۲۲ دقیقه است و هر کسی که این اتاق فرار را رزرو کند می‌تواند از ۳:۲۲ دقیقه هیجان لذت ببرد.

اولین مجموعه فرار در سال ۲۰۰۷ در کیوتو ژاپن توسط شرکت SCRAP با یک اتاق برای یک گروه ۶ نفره افتتاح شد. اتاق فرار یک بازی مبتنی بر ماجراجویی در زندگی واقعی است که در آن گروهی از بازیکنان، یک ماجرای طراحی شده توسط صاحبان اتاق فرار را دنبال می‌کنندگرچه تاریخچه ورود بازی اتاق فرار به ایران را می‌توان از سال ۱۳۹۵ دانست، ولی پیش از آن نیز مسابقات تلویزیونی همچون راز سیب که الگویی از The Crystal Maze بود و به مجری گری فرهاد جم و مهسا محجور در سال ۱۳۷۴ در شبکه ۳ سیما پخش می‌گردید نیز به عنوان نمونه‌ای از بازی‌های معمایی در تاریخچه بازی‌ها قرار می‌گیرد. از سال ۱۳۹۵ که بازی اتاق فرار (اسکیپ روم) به صورت بازی با مخاطب عمومی ایجاد شد تا سال ۱۳۹۷ اتاق فرارهای زیادی در ایران راه اندازی شد و نوآوری‌های زیادی در این بازی صورت گرفت، از جمله ژانرهایی که در این اتاق‌ها می‌توان مشاهده نمود ژانرهای معمایی، پلیسی، ماجراجویی، نجات، ترسناک، جنایی، فانتزی، تاریخی، سیاسی، تخیلی، کارآگاهی و فرار از زندان است.

نکته حائز اهمیت در این بازی آن است در صورتی که هریک از بازیکنان که به عنوان اولین تجربه در هریک از اتاق‌های فرار حضور یابند و طراحی اتاق برای ایشان دلچسب و دوست داشتنی نباشد، ایجاد جذابیت برای ایشان جهت مراجعه به سایر بازی‌ها بسیار مشکل می‌شود، لذا پیشنهاد تهرومز به مخاطبان بازی اتاق فرار آن است که حداقل به عنوان اولین تجربه، بازی‌هایی را تجربه کنند که طراحان آن برای بازی خلاقیت، زمان و ذوق قابل توجهی را به خرج داده باشند.

مصافت و اندازه اتاق‌های فرار

معمولاً اتاق‌های فرار از ۳۰ تا ۱۰۰ متر مکعب هستند که بعد از بالا گرفتن رقابت بر سر بزرگ‌ترین اتاق فرار بودن و گذشت زمان این وسعت حتی تا ۴۰۰ متر مکعب هم رفت و در نهایت مجموعه‌ی معروف انیگما این لقب و رکورد را از آن خودش کرد و با وسعت ۱۰۰۰ متر مکعب این لقب را مال خود کرد و همین رقم استثنایی باعث محبوبیت سریع و زیاد آن شد.

اتاق فرار چگونه فضایی دارد؟

اتاق‌های فرار عموماً در قالب فضاهایی از قبیل زندان، سلول انفرادی، خانه‌های متروکه، فضاپیماها و هر مکان دیگری که سازگار با داستان بازی باشد، در دنیای واقعی شبیه‌سازی می‌شوند. هر اتاق فرار شبیه به تمام فیلم سینمایی دارای ژانر و سناریویی مشخصی می‌باشد، همانگونه که در فیلم‌های سینمایی نویسنده، بازیگران، کارگردان، تهیه‌کننده، دکوراتور و سایر دست‌اندرکاران همواره می‌کوشند تا اثر نهایی هرچه بیشتر به ژانر و سناریوی فیلم نزدیک و مرتبط باشد و برای مخاطبان حس همزاد پنداری و پویایی اثر را زنده کند، در اتاق فرار نیز سرمایه گزاران، طراحان، مجریان و گیم مستر همواره در تلاشند تا بازیکنان در طول بازی حس حضور در فضایی واقعی را تجربه کنند. گرچه به دلیل مسائل حفاظت فردی و همچنین عدم توانایی استفاده از ترفندهای پرده کروماکی در اتاق‌های فرار ممکن است اتفاقات خارق‌العاده و خاص میسر نباشد، ولی در اتاق فرارهایی که دارای کیفیت مطلوب باشند، این حس همزاد پنداری تا حد قابل توجهی قابل مشاهده است.

مزایای حضور در بازی‌های اتاق فرار نسبت به دیگر بازی‌های گروهی در اتاق فرار با یافتن هر سرنخ هیجانی غیرقابل وصف برای بازیکنان پدید می‌آید، باز شدن هر قفل شبیه به باز شدن دریچه‌ای به دنیای ناشناخته هاست، در پشت هر قفل اتفاقی است که پیش از آن بازیکنان هیچ اطلاعی از آن نداشته‌اند. از جمله دیگر نکات مثبت بازی در این اتاق‌ها می‌توان به مواردی همچون هیجان ناشی از اکتشاف و حل معما، هیجان ناشی از بازی گروهی در کنار عزیزان، افزایش کیفیت و راندمان کار گروهی در بین گروه‌ها، افزایش حس ازخودگذشتگی و عشق در بین هم گروهیان، افزایش کیفیت تمرکز و دقت در بازیکنان، ایجاد مهارت برقراری ارتباط با دوستان اشاره کرد.

مراحل طراحی، ساخت و راه اندازی اتاق فرار

برخی از مخاطبان اتاق فرار با اولین حضور در اینگونه بازی‌ها متصور می‌شوند که طراحی و ساخت اتاق فرار کاریست ساده و پیش پا افتاده، ولی آنچه که در واقعیت اتفاق می‌افتد به میزان قابل توجهی با این باور اختلاف دارد، برای طراحی و اجرای یک اتاق فرار مطلوب می‌بایست ابتدا فضایی را متناسب با ژانر اتاق فرار مورد طراحی در نظر گرفت، سپس با استفاده از فنون داستان‌نویسی و ایده پردازی داستان، داستانی را در راستای ژانر مورد نظر خلق نمود، حال زمان طراحی معما فرا می‌رسد، مرحله طراحی معما همراهً با مرحلهٔ اجرا با یکدیگر پیش می‌روند، در طراحی اتاق فرار می‌بایست معماها و اتفاقاتی که در طول بازی رخ می‌دهند، همگی در راستای داستان و ژانر بازی باشند و حضور تجهیزات و وسایل بلااستفاده و غیرقابل باور در محیط تا حد زیادی از هیجان و جذابیت بازی می‌کاهد، برای خلق یک معمای ایده‌آل ممکن است طراحان و سازندگان بازی مجبور شوند گاهیً ماه‌ها زمان و هزینه صرف کنند تا معما قوام مورد نظر را بیابد و به درجه مطلوب برسد، در بسیاری از موارد به دلیل دشواری و پر هزینه بودن این مرحله، ممکن است اتاق مورد نظر پیش از راه اندازی تعطیل شود.

مخاطبین اتاق فرار

طرفداران اتاق فرار بر خلاف تصور از قشر خاصی از جامعه نیستند و این بازی به عنوان اعتیادآورترین و یکی از پرطرفدارترین سرگرمی‌های جهان شناخته می‌شود که قادر است عموم افراد جامعه را تحت تأثیر قرار دهد. مخاطبین اصلی اتاق‌های فرار معمولاً گروه‌های دوستانه هستند؛ اما در حال حاضر بازی اتاق فرار به مدارس و دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ، میهمانی‌های مراسم‌ها و مناسبت‌ها هم راه پیدا کرده‌است، البته با ساختاری متفاوت اما مرتبط.

سن بازیکنان اتاق فرار

تجربه شگفت‌انگیز چندین ساله ما نشان داده که محدوده سنی شرکت کنندگان در بازی اتاق فرار از ۸ ساله هست تا ۳۰ سال که محدودیت آن به سناریو و رانر بازی نیز بستگی دارد. با توجه با آمار حدودی به دست آمده از مجموعه اتاق فرارهای موجود، درصد تخمینی شرکت کنندگان اتاق فرار در محدوده‌های سنی مختلف عبارت اند از:

۱۴٪ کمتر از ۱۸ سال

۲۰٪ از ۱۸ تا ۲۵ سال

۲۷٪ از ۲۵ تا ۳۰ سال

۲۴٪ از ۳۰ تا ۴۴ سال

۱۵٪ بیشتر از ۴۵ سال

از آنجایی که بازی‌ها نیز مانند فیلم‌ها می‌توانند به نوبه خود تأثیرات منفی و حتی مخربی را بر مخاطبان خود داشته باشند، طراحان اتاق فرار نیز در مشخص کردن محدوده سنی با توجه به ژانر و سناریوی بازی به خصوص برای کودکان و نوجوانان دقت کافی را داشته‌اند و همیشه آن را یادآور می‌شوند.

اتاق فرار آنلاین

بازی اتاق فرار آنلاین دقیقاً مثل بازی اتاق فرار است، با این تفاوت که در گوشی موبایل یا کامپیوتر انجام می‌شود، در این بازی دقیقاً مثل بازی اتاق فرار با انواع فضاها، معماها و قفل‌های مختلف روبرو می‌شوید که برای باز کردن هر کدام نیاز به جمع‌آوری اطلاعاتی از داخل فضای بازی دارید، بازی اتاق فرار آنلاین در زمان شیوع ویروس کرونا به دلیل تعطیلی اتاق فرارها، توانست افراد زیادی را به سمت خودش جذب کند.

با این تفاسیر اتاق‌های فرار در ایران و جهان از قدمت بسیاری برخوردار نیست و حداقل در ایران قدمتش حتی به ده سال هم نرسیده است؛ بنابراین می‌توان اقدامات مؤثری برای ارائه فرهنگ درستی از کشور در این اتاق‌های فرار انجام داد و خبرگزاری مهر قرار است در ادامه مسیر مصاحبه‌هایی با کارشناسان مختلف در این زمینه داشته باشد تا موضوع اتاق‌های فرار در ایران را مورد بحث و بررسی قرار دهد.

منبع: مهر