چند کتاب درباره موسیقی رونمایی می‌شود/ میزبانی در میراث فرهنگی

همزمان با شصت و ششمین سال‌روز درگذشت مرحوم ابوالحسن صبا، از استادان و هنرمندان پیشگام موسیقی ایرانی، سه کتاب آموزشی و پژوهشی در حوزه های مختلف نوازندگی و آهنگسازی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.

« شور – همایون از دوره چهارم ویلن، ردیف استاد ابوالحسن صبا» عنوان کتابی با بازنویسی شهاب منا نویسنده و پژوهشگر موسیقی ایرانی است که به عنوان یکی از تازه‌ترین مجموعه آثار پژوهشی و آموزشی موسیقی منتشر شده در روزهای اخیر در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.

شهاب منا در مقدمه این کتاب نوشته است: «مجموعه پیش رو حاوی نت دستگاه‌های همایون، شور و بخشی از دستگاه ماهور از دوره چهارم ویلن ردیف استاد ابوالحسن صبا است که پیش از این در ۲۶ شماره مجله موزیک ایران، از خرداد ماه سال ۱۳۳۷ تا مرداد ماه سال ۱۳۳۹، چاپ شده است.

چنان‌که در اولین شماره آمده است، در زمان حیات استاد، یک کلاس تکنیکی ویلن در اداره کل هنرهای زیبا مخصوص تحصیل معلمان کلاس‌های موسیقی تشکیل شده بود و مجله موزیک ایران نت‌های مندرج در ۲۶ شماره خود را با عنوان «ردیف چهارم ویولن استاد ابوالحسن صبا» به چاپ رسانده است.

در سال ۱۳۹۵، کتابی با عنوان «دوره عالی ویلن استاد ابوالحسن صبا» با تنظیم و ویرایش رحمت‌الله بدیعی، توسط انتشارات سرود منتشر شده است که ویراستار در مقدمه خود آن‌ را ردیف چهارم ویولن خوانده و آن‌ را براساس دست‌خط‌های استاد صبا برای رحمت‌الله بدیعی و دیگر شاگردان صبا و نیز نواخته‌های استاد تدوین کرده است. محتوای نت‌های ویراسته رحمت‌الله بدیعی نسبت به نت‌های چاپ‌شده از دوره چهارم ویلن استاد ابوالحسن صبا در مجله موزیک ایران متفاوت است.

«دوره چهارم ویولن استاد ابوالحسن صبا» در مجله موزیک ایران، برخلاف دوره‌های اول و دوم ویولن صبا، فاقد شعر است و جملات آن در دستگاه شور و ماهور مشابه روایت نورعلی برومند از ردیف میرزاعبدالله است. در این نت‌نوشته‌ها همایون و ماهور از چپ‌کوک (همایون فاسُری و ماهور رِ) و شور از راست‌کوک (لا) نوشته شده است.

در شور چاپ‌ شده از دوره چهارم، عنوان و توالی گوشه‌ها اکثراً مطابق با شور بالادسته ردیف میرزاعبدالله به روایت نورعلی برومند است و درعین‌حال برخی اسامی آن در ردیف میرزاعبدالله به روایت نورعلی برومند مشاهده نمی‌شود که شامل «دوتیکه»، «تیکه خسروانی»، «تیکه میرزاحسینقلی» (مشابه چهارمضراب «مجلس‌افروز») و «ابوایتام» است.

در ماهور نیز که متأسفانه در موزیک ایران به‌طور ناقص چاپ شده است گوشه‌هایی با عنوان‌های «مویه» و «دادآفرید» (مشابه «مقدمه داد») به‌چشم می‌خورند که در ردیف میرزاعبدالله به روایت نورعلی برومند دیده نمی‌شوند.

هرچند سرنوشت باقی «دوره چهارم ویلن ردیف استاد ابوالحسن صبا» مطابق نسخه‌ای که بخشی از آن در موزیک ایران چاپ شده نامعلوم است، مغتنم دیدم همین قسمت‌های چاپ‌ شده در موزیک ایران را به‌منظور استفاده علاقه‌مندان بازنویسی و منتشر کنم. در بازنویسی حاضر جملات را از هم جدا کرده‌ام و تکرار فیگورها را با علایم تکرار نشان داده‌ام.»

مراسم رونمایی این اثر پژوهشی و ۲ مجلد «ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا» با بازنویسی، ویرایش و تعلیقات شهاب منا که به‌تازگی هر سه توسط نشر خنیاگر منتشر شده‌اند روز سه‌شنبه بیست و هشتم آذر ماه، ساعت ۱۳:۳۰ دقیقه تا ۱۵:۳۰ در آمفی تئاتر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (واقع در خیابان آزادی، نرسیده به تقاطع اتوبان یادگار امام) با اجرای چند برنامه موسیقایی ویژه برگزار می شود.

منبع: مهر