روایت علی سرابی از «استدلالی» که در هیچ کجای دنیا سابقه نداشته است

این کارگردان و بازیگر تئاتر که قبلا در چند نوبت گوناگون نمایش «آن سوی آینه» نوشته فلوریان زلر را اجرا کرده بود، تصمیم داشت بار دیگر آن را روی صحنه بیاورد اما این نمایشنامه از سوی شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی رد شد.

روابط عمومی این اداره، در توضیح مکتوبی که در اختیار ایسنا قرار داد، عنوان کرد که چون این نمایش قبلا چند بار اجرا شده، از علی سرابی به عنوان هنرمندی خوش ذوق انتظار می‌رود نمایشی تازه به صحنه بیاورد.

سرابی اما در گفتگو با ایسنا، این استدلال را غیرکارشناسانه دانست و تاکید کرد: چنین چیزی در هیچ جای جهان مسوبق به سابقه نیست که چون نمایشی قبلا اجرا شده و در حالیکه همچنان با اقبال مخاطبان رو به روست، دیگر به آن مجوز اجرا ندهند.

او با تشریح پیشینه‌ای از اجراهای گذشته این نمایش اضافه کرد: نمایشنامه‌ «آن سوی آینه» که به مرکز هنرهای نمایشی ارایه داده‌ام، تاکنون ۳ بار در شوراهای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی در دوره‌های گوناگون ارایه شده و هر بار مجوز گرفته و اجرا شده و این در حالی است که در هر دوره، اعضای جدیدی در شورای نظارت حضور داشته‌اند.

این کارگردان و بازیگر درباره علاقه‌مندی‌اش برای اجرای چند باره این نمایش توضیح داد: برای بار چهارم این کار را ارایه کردم به این دلیل که به جرات می‌گویم در صفحات شخصی خودم حدود هزار درخواست و پیام از سوی عموم مردم دارم که مشخصا خواستار اجرای دوباره این اثر شده‌اند تا برای لحظاتی هرچند کوتاه، فارغ از درگیری‌های روزمره، لحظاتی را لبخند به لب داشته باشند.

سرابی افزود: به همین دلیل در شرایط فعلی، پیش از اینکه بخواهم دست به کار اجرای تازه‌ای بشوم، فکر کردم نمایشی را که آماده اجراست، پیشنهاد بدهم چون برای حال دل تماشاگرمان خوب است اما در کمال تعجب دیدم که آن را رد کردند و اینجا بحث سیاست‌گذاری در تئاتر پیش می‌آید.

او ادامه داد: بر اساس توضیح مرکز هنرهای نمایشی که در ایسنا منتشر شد، می‌گویم متاسفانه مرکز محترم هنرهای نمایشی مطلبی را مطرح کرده که کاملا غیرکارشناسی است چراکه نه تنها در کشور عزیز خودمان بلکه در هیچ جای جهان چنین چیزی مسبوق به سابقه نیست که بگویند به نمایشی مجوز نمی‌دهیم چون این نمایش بارها اجرا شده است.

سرابی با اشاره به پروسه اداری اجرای تئاتر در ایران یادآوری کرد: شیوه کار این گونه است که متنی ارایه می‌شود و مرکز هنرهای نمایشی آن را به شورای نظارت و ارزشیابی ارجاع می‌دهد تا آن را تایید یا رد کند. ما نیز طبق معمول بر حسب اینکه این متن تاکنون سه بار در شوراهای گوناگون رفته و بدون چون و چرا مجوز اجرا گرفته، آن را ارایه دادیم که پاسخ دادند در هیچ کجای ایران به این نمایش شما مجوز نمی‌دهیم. وقتی دلیل آن را جویا شدیم، گفتند نمی‌توانیم دلیلش را بگوییم. اگر مستقیما به من می‌گفتند چون این نمایش بارها اجرا شده، دیگر امکان اجرا ندارد، می‌توانستم قانع‌شان کنم که چرا چنین دلیلی، غیر کارشناسی است اما در این زمینه چیزی به من نگفتند.

سرابی با اشاره به پیشینه فعالیتش در تئاتر ایران خاطرنشان کرد: اعضا و مدیریت محترم مرکز محترم مرکز هنرهای نمایشی می‌دانند در سیستم بازیگری و کارگردانی تئاتر و سینمای کشور، جزو حرفه‌ای‌ها محسوب می‌شوم. حرفه‌ای به معنی کسی که از آن حرفه مشخص، امرار معاش می‌کند. اما با نهایت احترام باید بگویم اعضای فعلی مرکز هنرهای نمایشی، هیچ یک به اندازه منِ علی سرابی تجربه حضور روی صحنه و همکاری با کارگردان‌های مهم کشور و جوایزی را که از جشنواره‌های داخلی و خارجی دریافت کرده‌ام، ندارند. بنابراین خواهشمندم به من توصیه نکنند که چه چیزی برای جامعه تئاتری بهتر یا بدتر است. صد البته که با متن‌های جدید، به صحنه خواهم آمد چون از استاد سمندریان آموخته‌ام که این صحنه، زندگی و مال من است.

او در پاسخ به اینکه آیا قصدی برای اجرای کار تازه دارید، توضیح داد: البته که در صدد هستم کار جدیدی ارایه بدهم ولی این کار را به توصیه کسی انجام نمی‌دهم.

سرابی خطاب به مسئولان مرکز هنرهای نمایشی ادامه داد: خیلی ممنونم که بعد از هفته‌ها نامه‌نگاری من و مراجعه تهیه‌کننده نمایشم، بالاخره پاسخ دادید که دلیل رد کردن متن ما چیست. اما من به عنوان یک تئاتری که در این جامعه سابقه دارم ولی همچنان به عنوان یک تجربه‌گرا دارم محیط تئاتر را تجربه می‌کنم، به شما می‌گویم در هیچ کجای جهان چنین چیزی مسبوق به سابقه نیست که به نمایشی به واسطه اجراهای متعددش، اجازه اجرا ندهند مگر اینکه آن نمایش، تماشاگر نداشته باشد یا افراد صاحب صلاحیت، آن را از نظر کیفی رد کنند.

این هنرمند تئاتر افزود: نویسنده نمایشنامه «آن سوی آینه» یکی از مطرح‌ترین نویسندگان حال حاضر تئاتر و سینمای جهان است و این متن، یکی از متون شاخص اوست. بنده هم به عنوان کارگردان و بازیگر این کار، فکر می‌کنم برای اهالی تئاتر شناخته‌شده هستم. بنابراین نمی‌توان گفت کار من درجه کیفی پایینی دارد.

سرابی با اشاره به حضور برخی از فعالان تئاتر در ترکیب شواری نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی ادامه داد: برخی از اعضای محترم این شورا از دوستان من هستند و با بعضی از آنان روی صحنه بازی کرده‌ام و در معیت‌شان بوده‌ام، این دوستان همه اذعان دارند ما اینجا هستیم تا به دوستان خود کمک کنیم تا تئاتر بتواند زنده باشد ولی چرا در چنین مواردی، عملکرد شورا چیز دیگری نشان می‌دهد؟

سرابی با اشاره به اجراهای متعدد از متون درخشان نمایشی جهان افزود: «شبح اپرا» به عنوان یکی از متون برجسته نمایشی جهان، نزدیک به ۳۰ و اندی سال روی صحنه بوده. اصلا چرا راه دور برویم؟! به مدیر محترم مرکز هنرهای نمایشی که تحصیل‌کرده تئاتر هستند، یادآور می‌شوم که به عنوان مثال تعزیه یا تخت‌حوضی و سیاه‌بازی به عنوان گونه‌های نمایش ایرانی، سالیان سال به فراخور مناسبت‌ها، اجرا می‌شوند ولی نمی‌گوییم چون تکراری است، دیگر اجرا نشوند. چون ماهیت تئاتر و این گونه‌های نمایشی همین است و طی سالیان همچنان مخاطب دارند. همچنانکه بارها از روی متنی مانند «هملت» نسخه سینمایی ساخته شده. ضمن اینکه سینما ماندگار است و ساخت دوباره آن ضروری نیست ولی تئاتر هنری است برای روی صحنه بودن، نه ضبط شدن. بنابراین تماشاگر آن در طول سال‌های گوناگون، تغییر می‌کند.

او با اشاره به شمار تماشاگران نمایشش اضافه کرد: اجرای من تا الان حدود ۵۰ هزار تماشاگر داشته ولی یک میلیون تماشاگر بالقوه دارد که می‌توانند آن را ببینند. پرسش من این است که چرا اثری را که به زعم تماشاگر، کاری با کیفیت و قابل قبول بوده، از جامعه رو به فزونی تئاتر دریغ می‌کنید. اگر دلیل‌تان درباره اجرا ندادن به کار من در سراسر ایران، تکرار آن است، پس من با دانش اندک خودم معتقدم از نظر منطقی، سخت در اشتباه هستید. اگر منطق‌تان این است که این کار تماشاگر ندارد و چرا سالن‌ را اشغال کند که از نظر آمار، در اشتباه هستید. اگر دلیل دیگری جز این دارید، لطفا اعلام بفرمایید. نیازی هم نیست به مطبوعات اعلام کنید یا من گفتگو کنم. لطفا به تهیه‌کننده من اعلام کنید که از مراجع قانونی پیگیری کند. جامعه نیاز دارد با دیدن چنین نمایش‌هایی برای مدت دو ساعت هم که شده، از مشکلات دور شود و کمی احساس لذت کند.

علی سرابی خاطرنشان کرد: نمایش «آن سوی آینه» نه لطمه‌ای به بنیان خانواده یا ارگان و نهادی می‌زند، نه یک اثر سیاسی است و نه مثلا کنایه‌ای به ماجرای چای دبش می‌زند. بلکه یک اثر مستقل تئاتری است که می‌تواند مدت‌ها روی صحنه بماند. بخصوص در شرایطی که ساترا مجوز ساخت و پخش این کار را گرفته و قرار است در قالب اثری تصویری از یکی از پلتفرم‌های کشورمان منتشر شود، یعنی از نظر محتوایی مشکلی ندارد.

منبع: ایسنا