به بهانه موضع گیری هنرمندان علیه رژیم صهیونیستی؛ صدای مظلومان غزه شوید
جنایت رژیم صهیونیستی در جنگ غزه به جایی رسیده است که شاید کمتر انسانی حداقل برای خود موضع مشخصی در رابطه با آن نداشته باشد، در همین رابطه هنرمندان بسیاری موضع گرفتند و با یاد مظلومین فلسطینی اقدام به خلق آثار هنری کردند.
چندی پیش بود که حدود ٥٠ فیلمساز در نامه‌ای که توسط لیبراسیون منتشر شده به جمله «…آنچه اکنون در غزه در حال اتفاق است، یک قتل‌عام با ابعاد بسیار وسیع است که باعث مرگ هزاران زن و کودک شده است و امکان حداقلی بقای یک ملت را نابود می‌کند.» ، تاکید کردند.
جشنواره سینما حقیقت یکی از گردهمایی‌های اخیر هنرمندان بین‌المللی در ایران بود که حتی از کارگردانی از فلسطین برای اختتامیه آن پیامی فرستاده بود، به بهانه موضع‌‌گیری‌های اخیر نگاهی داریم به مواضع ضد ظلم مستندسازان این جشنواره تا موضع حقیقت جویان سینما نیز مشخص شود.
عاید نبا/ باید روایت‌های تازه‌ای از غزه داشته باشیم
یکی از مهمانان مهم جشنواره امسال عاید نبا فیلمساز اردنی، فلسطینی و فرانسوی بود که در نشست «سینما و رسانه در مناطق بحرانی» درباره غزه سخن گفت. عاید نبا بیش از 20 فیلم را کارگردانی کرده است و تاکنون در 5 کشور کارگاه‌هایی درباره سینما و فیلمنامه‌نویسی برگزار کرده است.
عاید نبا در رابطه با این موضوع گفت: من در اردن به دنیا آمده‌ام، فلسطینی هستم و تابعیت فرانسوی دارم، از آنجایی به این مساله اشاره می‌کنم که این مساله برایم نوعی بحران هویتی ایجاد کرده بود ولی سینما و مستندهایی که ساختم به من کمک کردند که بر این بحران هویت غلبه کنم. سال ۲۰۰۳ کار مستندسازی و به نوعی سفرم را درباره مسئله فلسطین آغاز کردم چراکه این کشور فقط به خاورمیانه مربوط نمی‌شود بلکه مربوط به دنیاست.
او ادامه داد: همیشه به یکی از فیلم‌های ژان لوک گدار فیلمساز فرانسوی اشاره می‌کنم، او در فیلمش صحنه‌ای دارد که کل مساله فلسطین در آن بازسازی شده است؛ در آن فیلم می بینید که ژان لوک گدار ۲ تصویر در دست گرفته است؛ یکی فلسطینی‌هایی را نشان می‌دهد که از نسل‌کشی فرار می‌کنند و دیگری عکس مردم یهودی را نشان می‌دهد که به فلسطین می آیند. آنجا می‌گفت یهودی‌ها به سمت فیلم داستانی و فلسطینی‌ها به سمت فیلم مستند می‌روند، این تصویر در ذهن من قرار گرفت و باعث شد به سمت مستندسازی درباره فلسطین بروم. امروز همه با غزه احساس همدردی می‌کنیم و به همین دلیل اهمیت دارد که به همه نشان دهیم در غزه چه اتفاقی افتاده است.
فلسطین خانه من است
او درباره حسی که به فیلمسازی از فلسطین دارد، اظهار کرد: به عنوان یک فیلمساز باید همیشه به ذهنیت و عینیت توجه کنید، ولی من وقتی به فلسطین می‌رفتم، بحث عینیت و ذهنیت نبود چراکه حس می‌کردم آن جا خانه‌ام است و به آنجا تعلق دارم. اولین بار که بعد از جنگ به آنجا می‌رفتم، عکاسی می‌کردم اما بعد از آن سعی کردم مستند بسازم، این اتفاقات در ۲۲ یا ۲۳ سالگی‌ام رخ داده است.
نبا درباره برخورد مردم غزه به فیلمسازان، خبرنگاران یا عکاسان، عنوان کرد: آنها وقتی می‌بینند که شما فیلمساز یا عکاس هستید، به شما کمک می‌کنند و نمی گذارند اتفاقی برای‌تان بیفتد، مردم غزه به فیلمسازان و عکاسان کمک می‌کنند که لحظات را ثبت کنند. چند روز پیش هم که یک فیلمساز در غزه کشته شد افراد زیادی اطراف او کشته شدند چراکه می‌خواستند به فیلمساز کمک کنند.
او تاکید کرد: اولین نصیحت من به کسانی که می‌خواهند در مناطق بحران فیلم بسازند، این است که در جامعه جذب شوید، مثلا وقتی به سوریه رفتم سعی کردم در میان مردم جذب شوم، نکته دیگر اینکه کار شما ارزش‌مند است اما جان‌تان هم ارزش دارد، خیلی مهم است که در چنین شرایطی زنده بمانید و حقایق را ثبت کنید.
این مستندساز درباره دیوار میان فلسطیل و اسرائیل مطرح کرد: دیوار در همه کشورها با شکست مواجه شده است و دیوار فلسطین نیز همانند آن‌هاست، ما در فلسطین آن را دیوار شرم می‌نامیم، این دیوار در سرزمین حاصل‌خیر فلسطین ساخته شده است، فلسطینی‌ها از خانه و اقوام‌شان یا حتی نیمی از خانه‌شان جدا شدند. در بعضی از روستاها این دیوار خراب شده است، خود من گاهی از این دیوار پریده‌ام، این دیوار هشت متر است ولی وقتی بحث جسارت باشد، دیواری نمی‌بینیم.
خبرنگارانی که عامدانه هدف گلوله قرار می‌گیرند
نبا در پاسخ به این پرسش که خبرنگاران چگونه ممکن است خود را در خطر قرار دهند، بیان کرد: روزنامه‌نگاران یا خبرنگاران گاهی در شرایط غیر منتظر‌ه‌ای قرار می‌گیرند، اینگونه نیست که شما انتخاب کنید در منطقه‌ای قرار گیرید که تیر بخورید پس اگر تیر با آنها برخورد می‌کند، درواقع مورد هدف قرار گرفته‌اند، وقتی کلاه سرتان است و جلیقه دارید طبق حقوق بین‌الملل باید از جان‌تان حفاظت شود، چند وقت پیش که با یک خبرنگار در غزه صحبت کردم توضیح می‌داد که آنها عامدانه ما را هدف قرار می‌دهند.
این فیلمساز در جواب این سوال که درباره فلسطین باید چه چیزی نشان دهیم، تاکید کرد: من سعی می‌کنم همه چیز را نشان دهم؛ هم واقعیت هم زندگی روزمره افراد، ما اخبار نیستیم، انسان هستیم. در خیلی از فیلم‌هایی که ساختم، زندگی روزمره فلسطینی‌ها را نشان داده و لحظاتی را ثبت کرده‌ام. باید نشان دهیم فلسطین همراه با مردم، زندگی عادی، کشاورزان و روستاهای باستانی وجود دارد پس زندگی روزمره علی‌رغم جنگ و کشتار در جریان است.
نبا با درباره واکنش مردم کشورهای دیگر نسبت به فیلم‌هایی که درباره فلسطین ساخته می‌شود، مطرح کرد: واکنش‌ها متفاوت بود؛ برخی اهمیتی نمی‌دادند و از سینما بیرون می‌رفتند اما برخی سعی می‌کردند مشارکت کنند حتی خیلی‌ها می‌گفتند که ما چیزی یاد گرفتیم. از مدت‌ها پیش می‌گوییم که روایت فلسطین باید ترویج شود، متاسفانه برخی مردم به پروپاگاندای پیش آمده از سوی آمریکا و اسرائیل گوش می‌دهند. حقیقت، حقیقت است، واقعیت هم واقعیت است، از هفت اکتبر به بعد بسیاری از مردم اروپا به سمت ما آمده‌اند اما نمی‌توانم بگویم آنها کاملا طرفدار فلسطین یا اسرائیل هستند.
توقع نداریم هالیوود طرف مارا بگیرد
او ادامه داد: هالیوود همیشه یک جنبه تبلیغاتی برای آمریکا دارد و توقع نداریم که طرف ما را بگیرد. من در این زمینه مطالعه کردم و هالیوود در هر صورت یک رسانه جهت‌دار است مالکوم ایکس یک جمله معروف دارد که می‌گوید رسانه جمعی می‌تواند از گناهکار بی‌گناه و از بی‌گناه، گناهکار بسازد.
این مستندساز تاکید کرد: وقتی کشورتان اشغال شور شما حق مقاومت دارید مثل ایرلند و ویتنام، درصورتی که اشغالگر است که حق ندارد از خودش دفاع کند، به سینمای انقلابی در دهه ۷۰ برمی‌گردم، وقتی مقاومت در لبنان راه افتاد، آنها در جنوب لبنان با اسرائیل درگیر بودند، انقلاب سینما هم به موازات حرکت کرد. از سینمای انقلابی انتظار می‌رفت که از مقاومت دفاع کند اما چند سال بعد که اسرائیل به بیروت حمله کرد، همه آرشیو را جمع کردند و در اختیار خود قرار داد چراکه آن فیلم‌ها درباره مقاومت فلسطینی‌ها بود که می‌گفت مبارز بودن چیست و اولین بار بود که یک مبارز جلوی دوربین می‌رفت و می‌گفت چگونه باید مقاومت کرد.
«سینماحقیقت» به هدفش که نشان دادن حقیقت است، عمل کرده است
عاید نباء فیلمساز فلسطینی پس از دریافت لوح تقدیر وائل الدحدوح (خبرنگار الجزیره در غزه) در مراسم اختتامیه گفت: جشنواره «سینماحقیقت» به هدفش که نشان دادن حقیقت است، عمل کرده است. غزه بخش مهمی از جشنواره بود. اینجا مستند یک کنش مقاومتی است، ما با وائل الدحدوح تماس گرفتیم و او می‌داند ما امروز درباره‌اش در جشنوراه «سینماحقیقت» صحبت کرده‌ایم. فلسطینی‌ها در مقابل سوال آزادی یا مرگ قرار گرفته‌اند. آنها آزادی را تا پای جان انتخاب کرده‌اند. همه شما مردم غزه را در قلبتان نگه دارید و به احترام مردم غزه از جای برخیزید.
شهید العلم
شهیدالعلم عکاس و فعال اجتماعی بنگلادشی یکی از افرادی است که سال 2018 توسط مجله تایم انتخاب شد. شهید العلم یکی از شخصیت‌های شاخص در زمینه عکاسی در دنیا است.
داستان‌سرایی، مهم‌ترین رکن فیلم مستند است
شهید العلم روز چهارشنبه ۲۹ آذرماه در کارگاه بین‌المللی «روایت مستند» گفت: من خودم را فیلمساز نمی‌دانم. من داستان‌سرا هستم و به اعتقاد من مهم‌ترین رکن در هر شغلی در همین توانایی برقراری ارتباطات است. در بحث روایت مستند نیز، مهم‌ترین رکن داستان سرایی و نحوه روایت واقعه است. باید با مخاطب ارتباطی احساسی و همدلانه برقرار کرد.
شهید العلم گفت: بسیاری از دولت‌ها و حکومت‌ها با ایجاد اختناق سعی در کنترل اخبار داشتند. اما به نظر من قبل از ایجاد شبکه اجتماعی، صنعت چاپ یا هوش مصنوعی، ستاره‌های داستان‌سرایی و رسانه پیامبران بودند. کار آنها بعد از هزاران سال هنوز هم موفقیت‌آمیز است. حلقه گمشده امروز اعتماد است. حکومت‌ها و دولت‌ها در داستان‌سرایی خود اعتماد ایجاد نمی‌کنند. مخاطب باید در داستانی که آن را روایت می‌کنیم غرق شود. داستان سرای خوب انواع احساس‌ها از قبیل خشم، شرم، خوشحالی و هیجان را در مخاطب برمی‌انگیزاند.
العلم در پاسخ به سوال یکی از مخاطبان درباره آینده عکاسی با هوش مصنوعی گفت: قبل از ظهور عکاسی، نقاشی جریان داشت. بعضی فکر می‌کردند پس از دوران عکاسی، نقاشی نابود خواهد شد در حالی که این اتفاق نیفتاد و اتفاقا هنر نقاشی آزادانه‌تر از قبل شد و خلاقیت بیشتری در آن جریان یافت. هرچیز تازه‌ای فضای خود را پیدا می‌کند و هوش مصنوعی را نباید تهدید درنظر گرفت.
او در آخر گفت: بهترین دفاع در مقابل دولت‌های ظالمی که واقعیت روایتگری را به انحراف می‌کشند این است که با تمام وجود پای شغل خود بایستیم و رسالت خود را در پیش بگیریم. این کار خطرناک هست اما در نهایت این شغل از ابتدا خودمان انتخاب کرده‌ایم و باید برایش تلاش کنیم. دوست دارم بگویم که خیلی خوشحالم که برای بار چندم به ایران آمدم.
قهرمان‌ها آرزو دارند، مثل فلسطینی‌ها باشند
شهیدالعلم در مراسم اختتامیه گفت: حالا که من اینجا ایستاده‌ام، مردم در فلسطین در حال کشته شدن هستند. هفتاد و پنجمین روز از این بحران سپری شده. دلیل این اتفاق تنها زیرپا گذاشتن قانون‌های بین‌المللی یک کشور نیست، بلکه از سکوت کشورهای دیگر نیز ناشی می‌شود. من نمایشگاهی در آلمان داشتم که به دلیل حمایتم از مردم فلسطین تعطیل شد. حمایت من از فلسطین مساله‌ای نه مربوط به دین که مربوط به وجدان است. من نه تنها در کنار فلسطینیان می‌ایستم که می‌گویم قهرمان‌ها آرزو دارند، مثل فلسطینی‌ها باشند.
جیمز لانگلی/ مردم آمریکا واقعیت را درباره غزه نمی‌دانند
جیمز لانگلی مستندساز و عکاس است. او دو دهه گذشته خود را صرف انتقال واقعیت‌های تلخ دنیای درونی غیرنظامیان گرفتار جنگ مانند عراق، افغانستان و غزه کرده است. «نوار غزه» اولین مستند او است.
مستندسازی داستان‌سرایی نیست
جیمز لانگی روز، پنج‌شنبه ۳۰ آذرماه، در کارگاه «لنزهای بحران» گفت: می‌دانم که در حال حاضر شهروندان بسیاری از کشورها برای سفر به ایران فشار زیادی را بر خود حس می‌کنند. از همین رو سفر کردن به ایران برای من اهمیت زیادی داشت تا بتوانم منعکس‌کننده واقعیات زیبای این کشور باشم.
او درباره فیلمسازی در مناطق جنگی ادامه داد: من اولین فیلم خود را در نوار غزه ساختم که منطقه‌ای بحرانی و کلیدی به حساب می‌آمد. از آنجا که من همواره انسانی شورشی و متهور بودم چنین تجربه‌ای را دوست داشتم.
لانگلی گفت: قبل از هرچیز باید بگویم که در زندگی اجتماعی برای همه ما مهم‌ترین عامل «صلح» است. ما در آمریکا احساس امنیت می‌کنیم که جنگ با ما فرسخ‌ها فاصله دارد. اما متاسفانه با این که چنین احساسی در کشور من جریان داشت، سیاست‌های‌حکومتش این احساس امنیت را از دیگر کشورهای دنیا سلب می‌کرد.
او ادامه داد: در شرایط کنونی نمی‌توان بی‌طرف بود و لازم است که جلوی نسل‌کشی ایستاد. بسیاری از شهروندان آمریکا متوجه سیاست غلط حکومت نیستند و به این علت است که مداخله‌ای نمی‌کنند. بیشتر مردم آمریکا انسان‌های خوبی هستند و گاهی فکر می‌کنم اگر تنها چند ساعت آمریکاییان می‌توانستند ببینند در جنگ چه رخ می‌دهد، موضع‌گیری‌هایشان نسبت به سیاست‌های حکومت تغییر می‌کرد.
لانگلی گفت: جنگ، نه اتفاقی فردی بلکه رویدادی اجتماعی است. شاید نیازی نباشد که در روایت فیلم مستند خود از موضوعات بحرانی قهرمان‌سازی کنیم. باید آگاه باشیم مهم‌ترین موضوع بحرانی برای ساخت مستند در حال حاضر چیست.
جیمز لانگلی مستندساز آمریکایی در مراسم اختتامیه گفت: این روزها جهان به گفتگو و تعامل نیاز دارد، مردم آمریکا واقعیت را درباره غزه نمی‌دانند و اگر می‌دانستند سکوت نمی‌کردند. زمانی که من به نوار غزه رفتم اوایل ظهور دوربین دیجیتال بود و ثبت تصویر کار سختی بود. اما امروز با تغییر تکنولوژی دیدگاه دنیا نسبت به این موضوع تغییر کرده است زیرا می‌توان با بهترین کیفیت فیلم‌هایی از وضعیت بغرنج مردم غزه را مشاهده کرد.
هانا پولاک/ امیدوارم همه مردمان دنیا در صلح زندگی کنند
هانا پولاک فارغ التحصیل مدرسه فیلم مسکو، فیلمساز لهستانی و یکی از چهره‌های برجسته سینمای مستند است. او برای فیلم کوتاه مستند خود «بچه‌های لنینگرادسکی» که در مورد جامعه‌ای از کودکان بی‌خانمان در ایستگاه راه‌آهنی در مسکو است، نامزد جایزه اسکار و امی شده است. او در مورد ساخت فیلم مستند در بسیاری از دانشگاه‌های جهان سخنرانی کرده است.
مستندسازان دنیا را به مکان بهتری برای زندگی تبدیل کنند
هانا پولاک گفت: موضوع اخلاق و سینما از هم جدا نیست. زیرا ما همه به‌عنوان انسان باید راوی موضوعات اخلاقی در جامعه باشیم. بنابراین به‌عنوان یک رهاورد اخلاقی باید بدانیم چگونه باید با موضوع مهم اخلاق در سینما رو‌به‌رو شد.
پولاک ادامه داد: برای مستندسازی از افراد رنج‌دیده نیاز است که ما نیز خضوع خود را در قبال آنها نشان دهیم. هنگام گفت‌و‌گو با این افراد باید آگاه باشیم که آنها نه قربانی که انسان‌هایی بزرگ هستند. نباید نوع نگاه ما به افراد رنج دیده از بالا به پایین باشد. این افراد تحت قساوت‌بارترین شرایط زندگی کرده‌اند و هدف ما باید این باشد که با ترسیم رنج‌های آنها و آگاهی‌رسانی دنیا را تبدیل به مکان بهتری برای زندگی کنیم.
وی افزود: ملاحظات اخلاقی همواره اهمیت بسیاری دارند. در جایگاه یک فیلمساز، شما نیز در وضعیت شکننده‌ای هستید و هویت فیلم وابسته می‌شود به سوژه‌ای که قرار است روایتگر رنج، غم و اندوهی باشد. درنتیجه اخلاقی دو جانبه‌ای که بین فیلمساز و سوژه شکل می‌گیرد، بسیار اهمیت دارد. باید سعی در جلب اعتماد سوژه داشت و بهتر است که فیلمساز راهی را پیش گیرد که در ابتدا با سوژه رابطه عاطفی برقرار کرده و پیوند دوستی بسازد و پس از آن اقدام به فیلمبرداری کند.
این مستندساز گفت: ما موظف به روایت حقایق هستیم تا سخاوت‌ها را به گوش جهانیان رسانده و با دسترسی به وقایع و انتشار آنها در راه ساختن جهانی امن‌تر قدم برداریم. در چنین وضعیتی کار من در جایگاه فیلمساز در وهله دوم اهمیت قرار می‌گیرد و اصل مطلب رساندن صدای سوژه‌ها به جهان است. حتی ممکن است در این راه فیلمساز خودش را در معرض خطر نیز قرار دهد که همه این‌ها بخش گریزناپذیر مستندسازی است.
پولاک ادامه داد: بحث مهم دیگر پروپاگاندایی است که رسانه‌ها آن را دامن می‌زنند. در این‌جور مواقع نیاز است که مستندساز آگاه باشد زیرا ممکن است رسانه‌ها در جهت منفعت خود، حقیقت ترسیم شده توسط مستندساز را تحریف کرده و جور دیگری به نمایش بکشند. به‌خصوص امروزه که شرایطی همچون جنگ‌جهانی سوم را تجربه می‌کنیم، توجه به این موضوع ضروریت دارد.
هانا پولاک لهستانی در صحبت‌های کوتاه خود پس از اهدا جوایز بخش بین الملل در مراسم اختتامیه گفت: امیدوارم همه مردمان دنیا در صلح زندگی کنند. فیلم مستند تصویر دقیق‌تری برای چگونگی مواجه با مشکلات جهانی ارائه می‌دهد. فیلم‌های حاضر در جشنواره به ما آگاهی بسیاری درباره خیلی از مسائل داد و از این بابت ازهمه دوستان تشکر می‌کنم.
آرلین کلشما/ صدای بی‌صدایان شوید
آرلین کلمشا استاد دانشگاه سائوپائولو برزیل در رشته تاریخ عرب معاصر و نویسنده کتاب‌های «مارکسیس و یهودیت، تاریخ یک رابطه مشکل»، «فلسطین 48-08» ادوارد سعید: کار روشنفکرانه و نقد اجتماعی» و «برزیل و خاورمیانه: قدرت جامعه مدنی» است.
آرلین کلشما در رابطه غزه عنوان کرد: واقعا احساس خوشحالی می‌کنم که در جشنواره «سینما حقیقت» شرکت کردم و این جشنواره ازنظر نشست‌ها و فیلم‌ها رویداد جذابی است. در ابتدای بحث تمرکز را بر یکی از جنبه‌های کاری ادوارد سعید قرار می‌دهم زمانی که بر آرمان فلسطین متمرکز بوده است.
او ادامه داد: وقتی می‌خواهیم درباره ادوارد سعید صحبت کنیم باید از جنبه‌های مختلفی به این قضیه بپردازیم. کتاب معروف ادوارد سعید «شرق‌شناسی» است که بحث اصلی آن انتقادی بر این است که قدرت‌های جهان مفهوم و منطقه ای به نام شرق ایجاد کردند تا اهداف استعماری خودشان را در شرق پیش ببرند. ادوارد سعید تحلیل و واکاوی می‌کند که قدرت‌های اروپایی چطور این مفهوم شرق را ایجاد کردند. نکته اصلی ادوارد سعید در مفهوم شرق این است که شکاف میان شرق و غرب مصنوعی بود تا قدرت‌ها به اهداف خودشان برسند.
کلمشا تصریح کرد: مساله فلسطین جالب است زیرا تا پیش از استعمارگران مسیحیان و یهودیان در آن منطقه همزیستی مسالمت آمیزی با هم داشتند. ادوارد سعید از سال ۱۹۶۷ متوجه قضیه فلسطین شد و از سال ۱۹۶۷ نسبت به کاری که دنیا با فلسطین می‌کرد و به آن بی‌توجهی می‌کرد، خشمگین شد و نوشتن مقاله و گزارش برای مطبوعات را در پاسخ به افرادی که مساله فلسطین را وارونه نشان داده بودند، شروع کرد.
او افزود: اگر به نظرش این امکان وجود نداشت که افسانه‌سازی عین فلسطین را ازبین ببرد، حداقل پاسخی به اشتباهات و گزارش‌‌های غلط از فلسطین می‌داد. در این راستا که می‌خواست به قدرت‌ها پاسخ دهد هدفش این بود صدای بی‌صدایان شود و خواست روایت درستی از مردم و ظلمی که بر آن می‌شود، ارائه کند.
این استاد دانشگاه گفت: اینکه فلسطینی‌ها نمی‌توانستند روایت ظلم خودشان را به گوش جهانیان برسانند به این دلیل بود که آنها قربانی شده بودند و قدرت‌ها مناسبت را طوری چیده بودند که آنها اصلا نتوانند روایت واقعی خودشان را وارد تاریخ کنند.
این پژوهشگر تصریح کرد: شخص دیگری که اکنون با ادوارد سعید همراه شده است، الیاس خوری نویسنده فلسطینی است و او می‌گوید که من می‌خواهم درباره سکوت بنویسم. فلسطینی‌ها برای بقای خودشان تلاش می‌کردند و این موضوع خلایی در روایت ایجاد کرده بود. پر کردن این خلا رسالت الیاس خوری بود. کاری که کرد این بود که روایت افراد مختلف در شرایط مختلف را شنید و درباره آنها کتاب نوشت. مانند کتاب «باب‌الشمس».
به عنوان فیلمساز نباید اجازه بدهیم که فلسطین دوباره فراموش شود
آرلین کلمشا استاد دانشگاه و پژوهشگر برزیلی با اشاره به اتفاقات غزه در مراسم اختتامیه گفت: لحظه‌های ملاقات ما و این مراسم، بسیار تراژیک است و کودکان بسیاری در غزه کشته می‌شوند. ما به عنوان فیلمساز نباید اجازه بدهیم که فلسطین دوباره فراموش شود تا حقوق بشر دوباره به فلسطین تاریخی بازگردد. یکی از دغدغه‌های روشنفکر فلسطینی ادوارد سعید بخشیدن صدا به فلسطینیانی بود که صدا از آنها سلب شده است. نویسنده‌ای لبنانی می‌گوید درباره مردم فلسطین باید سکوت را به کلمات تبدیل کرد. امروز صدای فلسطین، فریادی برای پایان ظلم و جنگ است. صدای آنها باشید.
منبع: فارس
