بازسازی شبکه وکالت در زمان امام جواد(ع) صورت گرفت

حجت الاسلام محمد رضایی آدریانی به مناسبت سالروز ولادت امام جواد(ع) گفت: از زمان امام صادق (ع) که خلافت اموی سقوط کرد و خلافت عباسی بر سر کار آمد و به عبارت دیگر از عاشورا تا سقوط امویان، اهل بیت (ع) بر نظام سازی مکتبی بر بستر عاشورا متمرکز بودند و اندیشه فکری شیعه را بازسازی کردند که ناظر بر تفکیک بین تشیع و سایر فرقه ها بود.

وی افزود: در واقع شیعه بعد از عاشورا یک هویت مستقل پیدا کرد و لذا به یک هندسه معرفتی، اخلاقی و فقاهتی نیاز داشت که امام سجاد(ع) در قالب دعا، امام باقر(ع) در قالب احادیث و فقاهت و امام صادق(ع) با تربیت شاگردان و تشکیل حوزه های تخصصی، نظام واره جامعه شیعی را ایجاد کردند.

شبکه وکالت توسط امام کاظم(ع) به اوج بلوغ رسید ولی یک شبکه نوپا بود که چند رسالت مهم داشت. مهمترین رسالت این شبکه، راهبری اجتماعی سیاسی با ایجاد نظام ارتباطی بین جامعه شیعه نوپا با امام بوداین کارشناس مذهبی اضافه کرد: به عبارت دیگر جامعه سازی شیعه از زمان بنی عباس شروع شد و نظام واره فکری معرفتی به نظام سازی اجتماعی تبدیل شد که در ابتدا شبکه سازی از سوی امام صورت گرفت تا مناطقی که به تشیع گرایش دارند یا زمینه ای برای گرایش به شیعه را دارند، بر مبنای شبکه اجتماعی به سوی مکتب حق راهبری شوند که به آن سازمان وکالت گفته می شود و این سازمان از زمان امام صادق (ع) در دوره بنی عباس پی ریزی شد.

وی افزود: شبکه وکالت توسط امام کاظم(ع) به اوج بلوغ رسید ولی یک شبکه نوپا بود که چند رسالت مهم داشت. مهمترین رسالت این شبکه، راهبری اجتماعی سیاسی با ایجاد نظام ارتباطی بین جامعه شیعه نوپا با امام بود. راهبری فکری به عنوان دومین مساله مطرح بود و سومین رسالت نیز ایجاد ارتباط اقتصادی بود که وکلا واسطه ارتباط اقتصادی بودند و این مساله یک امر وسوسه انگیزی بود.

چون امام کاظم (ع) در چهار سال آخر که در زندان های بصره و بغداد بودند، انتقال اموال از مناطق شیعی به مدینه قطع شد. البته اخذ اموال صورت می گرفت و یک انباشت مال و سرمایه نزد وکلا ایجاد شد و در این میان جریان واقفیه بوجود آمد.

رضایی ادامه داد: بیشتر دوران امام رضا(ع) به مساله واقفیه و دفع شبهات و اغواگری ها و خیانت های آنان گذشت و امام هشتم جامعه شیعه را دوباره به هویت خود برگردانده و سازمان وکالت را بازتعریف و احیا کردند ولی تبعید آن حضرت به ایران و قبول ولایتعهدی مامون باعث شد، این ماموریت ناتمام بماند. چون در ۱۰ سال اول از ۲۰ سال امامت آن حضرت مساله واقفیه مطرح بود و امام پنج سال فرصت داشتند که سازمان وکالت را احیا کنند ولی امام رضا(ع) در سال های آخر امامت خود محدود شدند.

دوران امام محمدتقی(ع) و امام هادی(ع) دورانی است که نهادینه سازی امر وکالت، نیابت و راهبری واسطه ای شخصیت های فکری و در کنار آن مدیران توانمند سیاسی اجتماعی صورت گرفتوی افزود: بازاحیای سازمان وکالت توسط امام جواد(ع) صورت گرفت؛ به ویژه به دلیل سفرهای اجباری امام و ازدواج با دختر مامون، ناچار در بغداد اقامت های چند ماهه داشتند و فرصت ارتباط گیری با شیعیان آسان تر بود که منجر به تقویت شبکه وکالت با محوریت عراق شد و ارتباط گیری آسان تر با ایران و مصر بوجود آمد.

این مدرس حوزه اضافه کرد: امامت امام جواد از منظر بازسازی شبکه وکالت و نیابت اهمیت بسیاری دارد. البته ریشه نیابت دوران صغری به سازمان وکالت دوم برمی گردد نه آن سازمان وکالتی که نوپا بود و دچار ریزش های سنگین شد و بر بستر آن ریزش ها رویش های جدید با اصالت و قدرت نظام سازی جدید برای مکتب تشیع صورت گرفت و از جهت اجتماعی بر مبنای ساختمان و سازواره شبکه وکالت توسط امام جواد(ع) صورت گرفت که در زمان امام هادی(ع) به بالندگی رسید و آمادگی پذیرش راهبری واسطه ای دوران غیبت صغری ایجاد شد.

وی تاکید کرد: دوران امام محمدتقی(ع) و امام هادی(ع) دورانی است که نهادینه سازی امر وکالت، نیابت و راهبری واسطه ای شخصیت های فکری و در کنار آن مدیران توانمند سیاسی اجتماعی صورت گرفت و لذا وجود وکلای عهد امام جواد(ع) و جهش جوامع شیعی گواه این مدعاست که بازاحیای سازمان وکالت ناظر به ماموریت عصر غیبت توسط آن حضرت صورت گرفته است.

منبع: ایرنا