برای ناصر تقوایی و سینمایش

همان‌طور که ناصرتقوایی خودش می‌گوید: « در تابستان سال ۱۳۲۰ خورشیدی، در گرمای جنگ جهانگیر دوم، در قلب جنگلی از نخل‌های ستبر سبز، در یک روستای عرب‌نشین زاده شدم. در کودکی یک سیاح حرفه‌ای بودم و همراه پدر به دوردست‌ترین بندرهای دریای جنوب سفر کردم و هرکلاس ابتدایی را در شهری و دهکوره‌یی خواندم و هفت سال بعد که به زادگاه خودم برگشتم در عالم خیال یک سندباد نوجوان بودم. در مدرسه به ادبیات علاقه داشتم، اما ریاضی خواندم. در جوانی داستان کوتاه می‌نوشتم و فریفته‌ی شیوه‌های نو بودم، اما باز نمی‌دانم چه شد که از سینما سر درآوردم.»

این هنرمند در سال‌های اخیر به دلیل بیماری، کمتر در محافل عمومی حاضر شده است و قرار است نسخه مرمت شده فیلم «ناخدا خورشید» که توسط فیلم‌خانه مرمت و اصلاح شده است،روز چهارشنبه ۱۶ اسفند ساعت ۱۶ برای علاقمندان سینما در سالن فردوس موزه سینما به روی پرده می‌رود و بعد از نمایش فیلم نشستی با حضور هارون یشایایی تهیه کننده و سعید قطبی زاده نویسنده و منتقد سینما پیرامون سینمای تقوایی و این فیلم برگزار شود.

 

«ناخدا خورشید» برداشت آزادی از داستان “داشتن و نداشتن” ارنست همینگوی است که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (داریوش ارجمند) و لوح زرین بهترین بازیگر نقش دوم مرد (سعید پورصمیمی) را در پنجمین جشنواره فیلم فجر برای بازیگران این فیلم به همراه داشت.

همچنین ناصر تقوایی جایزهٔ یوزپلنگ برنزی چهل و یکمین دورهٔ جشنواره بین‌المللی فیلم لوکارنو را به خاطر فیلم “ناخدا خورشید” دریافت کرده است.

در خلاصه‌ داستان آن آمده است: «خواجه ماجد، ناخدا خورشید را لو می‌دهد و بار قاچاق لنج ناخدا به آتش کشیده می‌شود. دلالی به نام فرحان که می‌خواهد چند فراری سیاسی را از مرز آبی عبور دهد وارد بندر می‌شود. او با ناخدا خورشید تماس می‌گیرد. ناخدا که احتمال می‌دهد لنجش را مصادره کنند با فرحان همکاری می‌کند و چند مرد را که ظاهراً در ترور حسنعلی منصور دست داشته‌اند به آن‌سوی آب می‌رساند. پس‌ازآن چند تبعیدی نیز از فرحان می‌خواهند که اسباب فرار آنان را فراهم کند. ناخدا این بار نیز با اکراه به این ماجرا کشیده می‌شود. تبعیدی‌ها پیش از فرار خواجه ماجد و مباشرش را می‌کشند و مرواریدهای او را می‌ربایند. فرحان و ملول دستیار ناخدا نیز کشته می‌شوند و در نزاع خونینی که میان تبعیدی‌ها و ناخدا درمی‌گیرد، همگی از پای درمی‌آیند.

در این فیلم بازیگرانی همچون داریوش ارجمند، سعید پورصمیمی، فتحعلی اویسی، علی نصیریان، پروانه معصومی و .‌.. به ایفای نقش پرداخته‌اند.

در سال ۹۵؛ بخشی از فیلمنامه «ناخدا خورشید» توسط موزه سینما پیدا شد و قرار شد که به ناصر تقوایی تقدیم شود.

اصل فیلمنامه «ناخدا خورشید» در هیچ یک از مراکز سینمایی یافت نشده و تنها بخش‌هایی از این فیلمنامه در آن مقطع توسط هارون یشایائی تهیه کننده این فیلم در اختیار موزه سینما قرار گرفت و به ناصر تقوایی اهدا شد.

آن‌طور که موزه سینما در آن مقطع اعلام کرد؛ بخش های موجود از فیلمنامه «ناخدا خورشید» مربوط به یک سوم پایانی این فیلم سینمایی است و آنچه از این فیلمنامه در اختیار موزه سینما قرار دارد، از سکانس ۳۰ تا ۴۱ «ناخدا خورشید» است که صفحات ۹۹ تا ۱۲۵ را در بر می‌گیرد.

تقوایی همان مقطع اعلام کرد که در جستجوی فیلمنامه دست‌نویس و کامل «ناخدا خورشید» است و اگر کسی آدرسی از این فیلمنامه دارد به اطلاع این کارگردان سینمای ایران برساند.

هارون یشایایی تهیه‌کننده سینما که فیلم‌های «ناخدا خورشید» و «ای ایران» که دو فیلم از سه فیلم بعد از انقلاب ناصرتقوایی را تهیه کرده است، در گفت‌وگویی سال‌ها قبل به ایسنا گفته بود: قابلیت‌های ناصر تقوایی به‌عنوان نویسنده، کارگردان و محقق قابل تردید نیست. مخصوصا در مورد فرهنگ مردم جنوب ایران، تقریبا آدم منحصر به‌فردی است.

او به یکی از دلایل ماندگاری «ناخدا خورشید» اشاره کرد و افزود: ناصر تقوایی آنقدر خوب جنوب را می‌شناسد که در واقع «ناخدا خورشید» مقطعی از زندگی مردم سواحل خلیج فارس را منعکس کرده است.

یشایایی از حضور جهانی این فیلم یاد کرد و افزود:«ناخدا خورشید» در ایران و هرکجای دنیا که به نمایش درآمد، مورد تحسین قرار گرفت.آن زمان که سینمای ایران هنوز در دنیا معرفی نشده بود، تقریبا جزو اولین فیلمی‌های بعد از انقلاب بود که سینمای ایران را به دنیا معرفی کرد.

همین‌طور در مورد فیلم‌ «ای ایران»، باز «ای ایران» مقطعی از تاریخ ایران را منعکس کرده است و هر دو این فیلم‌ها جزو فیلم‌های ماندگار در سینمای ایران هستند.

هارون یشایایی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درپاسخ به دلایل کم‌کاری فیلم‌سازانی چون ناصر تقوایی در آن مقطع گفت: مجموعه‌ی شرایط باعث این اتفاق می‌شود. بعضی از این شرایط به شخص هنرمند برمی‌گردد که بالاخره سن و سالش زیاد می‌شود و توانایی‌هاش کم می‌شود و بخشی به شرایطی که محدودیت ایجاد می‌کند، برمی‌گردد. یکی از دلایل اصلی فیلم نخواستن ناصرتقوایی به این موضوع برمی‌گردد که؛در شرایط فعلی بخش خصوصی توان ساختن فیلم‌های فرهنگی را ندارد. در این روزگار عموما بدنه‌ی سینما، فیلم‌هایی می‌سازد که مطمئن باشد، تماشاچی می‌رود و گیشه جواب می‌دهد، بنابراین ساخت فیلم‌هایی که ماهیت فرهنگی داشته باشد، سخت شده است.

هارون یشایایی از تهیه‌ی دو فیلم «ناخداخورشید» و «ای‌ایران» یاد کرد و افزود: بنده با ناصر تقوایی سال‌ها دوست هستم و ساخت این دو فیلم نیز برمبنای دوستی‌ام با ایشان ساخته شده و نه بر مبنای یک تصمیم حرفه‌ای؛ یعنی من با ناصر تقوایی دوست هستم و بیشتر دوستی‌مان مبنای این همکاری بوده است تا مسائل دیگر.

منبع: ایسنا