کن لوچ با قدردانی از جاناتان گلیزر برای مطرح کردن موضوع غزه در سخنرانی خود در مراسم اسکار، گفت برای وی احترام زیادی قایل است. وی کارگردان «منطقه مورد علاقه» را بسیار شجاع خواند که توانست نظراتش را چنین واضح بیان کند. وی به ورایتی گفت: من مطمین هستم که او پیامدهای احتمالی را درک کرده و همین نشان می‌دهد او چقدر شجاع است و برای همین من برای او و کارش احترام زیادی قایل هستم.

این فیلمساز کهنه‌کار و مبارز پیش از اکران فیلم «بلوط پیر» در آمریکا گفت این فیلم آخرین فیلم او است. با بیش از ۶۰ سال فعالیت حرفه‌ای، این کارگردان بریتانیایی که ۲ بار نخل طلای کن را دریافت کرده و سازنده شماری از فیلم‌های تحسین شده مانند «بادی که کشتزار جو را می لرزاند»، «زمین و آزادی»، «شانزده سالگی شیرین»، «اسم من جو است» و «من دنیل بلیک» است، دیگر بازنشسته محسوب می‌شود.

لوچ البته پیش از این هم بازنشستگی خود را اعلام کرده بود. در آستانه جشنواره فیلم کن ۲۰۲۳ وقتی او اعلام کرد که «بلوط پیر» آخرین فیلم او خواهد بود- آن هم وقتی با پانزدهمین فیلمش در جشنواره کن حضور داشت و با این آمار رکوردشکن حضور در جشنواره شد، بسیاری از ناظران چنین برداشت کردند که بدون شک این کارگردان مولف و خالق برجسته فیلم‌های واقع گرایانه، که از نظر سیاسی هم همیشه حرفی برای گرفتن دارد، بار دیگر بازخواهد گشت تا لنز دوربین خود را بر یک بی‌عدالتی اجتماعی دیگر متمرکز کند. حالا ۱۰ ماه بعد از اعلام نخستین، حتی با وضعیت کنونی جهان، به نظر می‌رسد دیگر نمی‌توان لوچ ۸۷ ساله را در پشت دوربین دید.

وی توضیح می‌دهد: از نظر سلامتی، فکر می‌کنم که ایده دور زدن دوباره مسیر غیرممکن است. فقط وقتی توقف می‌کنی که کاملا مجبور باشی و من به پایان خط رسیده‌ام. اما لوچ یادآوری می‌کند که تعامل رسانه‌ای و مصاحبه‌های مطبوعاتی او برای هر فیلم و استفاده از آن برای بحث در مورد مسایل اجتماعی، هرگز توقف‌پذیر نخواهد شد.

وی می‌گوید: سعی می‌کنم فقط به آینده فکر کنم و نوستالژیک نباشم. فیلم‌سازی به این معنا نیست که ارتباط با فیلم‌ها و دانشجویان و افرادی که درباره فیلم‌ها می‌نویسند پایان پیدا کند و من خوش شانس بودم، امکانات زیادی برای انجام کارهایی وجود دارد که کار محسوب می‌شوند، اما نه به شکلی متمرکز.

برای لوچ که اولین نخل طلای خود را برای «بادی که کشتزار جو را تکان می‌دهد» با یک فنجان چای جشن گرفت، دستاورد ۶ دهه حضورش در سینما، همان روابط و دوستی‌های خارق‌العاده‌ای است که او در طول مسیر ایجاد کرده است. او هنوز با دیوید بردلی که سال ۱۹۶۹ در کلاسیک «قوش» در ۱۴ سالگی نقش اول فیلم را بازی کرد، ارتباط دارد.

لوچ می‌گوید: او اکنون به ۷۰ سالگی نزدیک می‌شود و هنوز همان پسر است. ما هر از چند گاهی همدیگر را می‌بینیم و کارت کریسمس رد و بدل می‌کنیم. اما این درباره بیشتر فیلم‌های من صادق است چون ارتباط انسانی برایم اهمیت دارد.

فیلم «قوش» در ماه فوریه در جوایز فیلم بفتا بار دیگر طنین‌انداز شد و آن زمانی بود که سامانتا مورتون، پس از پذیرش بورسیه بفتا، گفت تماشای این فیلم در دوران نوجوانی در مدرسه، زندگی‌اش را برای همیشه تغییر داد. او گفت: با دیدن فقر و افرادی مثل خودم روی پرده، خودم را شناختم.

اما حتی این لحظه هم برای لوچ که در جمع مهمانان بفتا حضور داشت- او با «بلوط پیر» نامزد فیلم بریتانیایی شده بود- تواضع او را کم نکرد. او می‌گوید: مورتون بسیار سخاوتمند بود، اما من همیشه می‌دانم که این کتاب «قوشی برای یک نابکار» بری هاینز بود که این ظرفیت را داشت و به همین دلیل همیشه وقتی می‌گویند این فیلم توست، خجالت می‌کشم. این فیلم ماست و کتاب بری یک کلاسیک واقعی است. فکر می‌کنم این مشکل کار ماست و اگر مراقب نباشیم، خودخواهی ایجاد می‌کند. گفتن فیلم کارگردان شرم‌آور است. این فیلم کداک است اگر قرار است بگوییم مال کیست.

کارگردانی که یکی از ۹ کارگردان‌هایی است که ۲ نخل طلا در کارنامه دارد، می گوید همیشه نفس خود را کنترل می‌کند.

لوچ از اولین فیلم خود که درام تلویزیونی «کاترین» در سال ۱۹۶۶ بود، به موضوع‌های اجتماعی از جمله بی‌خانمانی، فقر، سلامت روان، حقوق کار، دولت رفاه و اقتصاد و استقلال ایرلند و … پرداخته است. در «بلوط کهن» هم مشکلات داخلی و خارجی حول خانواده‌ای از پناهندگان سوری که توسط مقامات انگلیسی در یک شهر معدنی سابق اسکان داده شده‌اند و به قربانیان آسان شهر بدل می‌شوند، پرداخته است.

اما لوچ اعتراف می‌کند که موضوعی در دل او وجود دارد که هرگز نتوانسته به آن توجه کند: فلسطین. او می‌گوید: این موضوعی بود که دوست داشتم روی آن کار کنم، اما نمی‌دانستم چگونه به سراغش بروم. باید در قالب یک مستند ساخته می‌شد، اما پروژه بزرگی بود و مطمئنا در دهه گذشته فراتر از من بود.

در مورد فلسطین، لوچ و تیم «بلوط پیر» او در بفتا در حمایت از آتش بس در غزه بسیار پر سر و صدا ظاهر شدند و در مورد این موضوع روی فرش قرمز صحبت کردند و با تابلویی که روی آن نوشته شده بود «غزه: کشتار را متوقف کنید.» روی فرش قرمز رفتند.

۲ هفته بعد، گلیزر در مراسم اسکار سخنرانی کرد و به دفاع از فلسطینی ها پرداخت.

گلیزر در سخنانش هنگام پذیرش جایزه اسکار بهترین فیلم بین‌المللی برای درامی هولوکاستی که از آن زمان تاکنون، به خوبی طنین‌انداز شده، به خشونت در خاورمیانه اشاره کرد و گفت که فیلم او درباره آشویتس می‌خواهد نشان دهد که انسان‌زدایی به کجا منجر می‌شود. بدترین همه گذشته و حال ما را شکل داد. در حال حاضر، ما به عنوان افردای که یهودی‌بودن آنها و ربوده‌شدن هولوکاست توسط اشغالگری منجر به درگیری برای بسیاری از مردم بی‌گناه شده است، اینجا ایستاده ایم. قربانیان حمله مداوم به غزه، قربانیان این غیرانسانی‌سازی هستند. چگونه مقاومت کنیم؟

این سخنرانی هم با تمجید و هم با انتقاد مواجه شد. تونی کوشنر آن را یک بیانیه غیرقابل انکار و انکارناپذیر توصیف کرد. در همین حال هزار فرد یهودی شاغل در صنعت سینما، با امضای نامه‌ای آن را کمک به تقویت نفرت فزاینده ضد یهودی در سراسر جهان خواندند و محکومش کردند.

در حالی که لوچ اذعان می‌کند که گلیزر به دلیل سخنرانی خود مورد حمله قرار گرفته است، یادآوری می کند که سخنان وی حمایت زیادی از سوی بسیاری از یهودیان هم دریافت کرده است چون این کلیشه را که همه یهودیان از کاری که اسراییل انجام می‌دهد حمایت می‌کنند، می شکند. واضح است که اینطور نیست.

کن لوچ در عین حال می‌افزاید: سخنان گلیزر بسیار ارزشمند بود زیرا به اهمیت توجه به تنوع می پردازد. بنابراین من برای کاری که او انجام داد احترام زیادی قایل هستم.

«بلوط پیر» از ۱۲ آوریل در آمریکا اکران می شود.

منبع: مهر