چرا یک کار بزرگ را با «شوخی» کوچک جلوه می‌دهیم؟
«طنازی» یکی از صفات بارز ایرانیان در طول تاریخ است که حتی در زمان وقایع مهم و حساس بروز پیدا می‌کند. چنانچه در مورد اخیر، از دقایق نخست عملیاتِ مشروع پاسخ ایران به حمله اسرائیل، شاهد واکنش‌های طنز به این موضوع به‌ویژه در فضای مجازی بودیم؛ واکنشی که به نظر می‌رسد ابعاد مختلف آن نیاز به بررسی بیشتری داشته باشد.
در این زمینه محسن عاشوری _ جامعه‌شناس فضای مجازی و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن طبیعی دانستن بروز واکنش جامعه نسبت به اتفاقات مهم، گفت: عکس‌العمل به هر پدیده نظامی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و… در جوامع مختلف و بازتاب آن در افکار عمومی طبیعی است.
وی با اشاره به وجود تنوع در افکار عمومی، اظهار کرد: به همین علت نوع برخورد افراد هم متفاوت است، به شکلی که برخی به تحلیل موضوع می‌پردازند، برخی اطلاع‌رسانی می‌کنند و عده‌ای هم با پدیده رخ‌داده شوخی می‌کنند.
این جامعه‌شناس با تاکید بر لزوم مدیریت افکار عمومی، بیان کرد: مدیریت منطقی شیوه‌ای است که باید اقناع افکار عمومی پیرامون یک اتفاق را به دنبال داشته باشد تا رفتارها و موضع‌گیری‌ها بر اساس واقعیت‌های موجود، منطقی‌تر و اصولی‌تر باشد.
وی با تاکید بر اینکه برای مدیریت اقناعی نمی‌توان یک شبه کاری کرد و باید از قبل پیرامون آن طراحی داشت، افزود: افکار عمومی در جریان تمام مسائل پیرامون یک اتفاق نیستند و این نادانسته‌ها سبب بروز واکنش‌های مختلف می‌شود.
عاشوری با اشاره به اینکه بخش مهمی از مسائل جامعه توسط افکار عمومی مدیریت می‌شود، اظهار کرد: عدم مدیریت درست افکار عمومی ممکن است راه را به بی‌راهه ببرد. در عین حال که هر فرد از زاویه دید خود موضوعات جامعه را بررسی می‌کند، نباید از این نکته غافل شد که برخی اطلاعات هم در حوزه شایعات است که بر نوع رفتار فرهنگی فرد در اجتماع اثرگذار است.
وی موضع‌گیری طنز افکار عمومی درباره اتفاقات مهم جامعه را بر چند وجه دانست و بیان کرد: گاهی این موضع‌گیری به دلیل هوش هیجانی جامعه است، به شکلی که برای ابراز خوشحالی پیرامون یک موضوع، افراد با شوخی و طنز واکنش نشان می‌دهند. اما گاهی این طنز در قالب تمسخر ظاهر می‌شود که این رویه نیاز به مدیریت اقناعی دارد.
عاشوری با تاکید بر اینکه در جامعه ایرانی «طنز و فکاهی» جایگاه خاصی دارد، گفت: با توجه به این موضوع می‌توان با مدیریت شرایط سعی کرد طنزی که منجر به تمسخر می‌شود، اتفاق نیفتد.
وی ارائه اطلاعات دقیق به جامعه را راهکار این موضوع دانست و گفت: در واقع اطلاعات باید به شکل روان و با زبانی ساده ارائه شود تا شاهد رفتار منطقی از فرد باشیم.
عاشوری در پاسخ به این سوال که چرا طی سال‌های گذشته واکنش افکار عمومی حتی نسبت به اتفاقات تلخ جامعه گاهی به شکل طنز نمود پیدا کرده است؟ توضیح داد: زمانی که زنجیره اقناع افکار عمومی ناقص باشد ممکن است یکی از واکنش‌ها بی‌تفاوتی باشد که سبب استهزاء و شوخی می‌شود در حالی که با رعایت اصول مدیریت و اطلاع‌رسانی، جامعه هم احساس شخصیت می‌کند.
وی افزود: نمی‌توان در قبال اتفاقات مختلف با جامعه برخورد درستی نداشت و توقع رفتار متفاوت داشت. فضای مجازی نمی‌تواند به شکل سطحی مدیریت شود و نیاز به مدیریت اقناعی دارد؛ ضمن اینکه مدیریت با ایجاد محدودیت، متفاوت است.
این جامعه‌شناس فضای مجازی در پایان تاکید کرد: گاهی این شوخی‌ها به تلطیف فضای روانی جامعه کمک می‌کند. بخشی از طنز که منجر به ابراز خوشحالی از یک موضوع اجتماعی شود، می‌تواند مفید باشد، اما نگرانی از این است که بخش دوم طنز به تمسخر تبدیل شود که مرز این دو نیز بسیار ظریف است. نباید یک کار بزرگ را با شوخی و خنده، کوچک جلوه داد و این هم تنها وابسته به اتفاقات سیاسی و امنیتی نیست و قابل تعمیم به همه موضوعات است.
منبع: ایسنا
