آزاده فضلی؛ انتخاب مسعود نجابتی به عنوان چهره سال هنر انقلاب، یکی از اتفاقات خوب دهمین دوره معرفی چهره هنر انقلاب بود، چراکه مسعود نجابتی هنرمندی است که طی سال‌های اخیر فعالیت‌های متعددی در راستای ترویج هنر انقلاب و مقاومت و آموزش نیروهای علاقه‌مند در این عرصه داشته است و به نوعی یکی از پرچم‌داران این عرصه در بخش ملی و بین‌الملل به حساب می‌آید. «گرافیک مقاومت» مدیون نجابتی و عده‌ای اندک از فعالان این حوزه است.

نجابتی فعالیت‌های بسیاری در حوزه ملی و بین‌الملل در زمینه ارزش‌های دینی، مقاومت و مبارزه با استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی در کارنامه دارد و به نوعی می‌توان گفت معرفی او به عنوان «چهره هنر انقلاب» باید زودتر از امسال اتفاق می‌افتاد.

نجابتی پس از دریافت تندیس «چهره سال هنر انقلاب» در سخنانی، شاخصه هنر انقلاب را عینیت بخشیدن به آرمان‌های انقلاب دانست و تاکید کرد: مفهوم آزادی را که از معانی اصیل انقلاب است، به درستی تصویر نکردیم که باعث شد دشمن به مبتذل‌ترین شکل از این کلمه استفاده کند و معادله بی‌بند و باری را برای آن لحاظ کند. مجسم کردن و عینیت بخشیدن به این واژه‌های مقدس ویژه‌ترین بخش هنر انقلابی است.

در ادامه به برخی فعالیت‌های مسعود نجابتی در حوزه مقاومت و ارزش‌های دینی می‌پردازیم. همچنین تعدادی از گفت‌وگوهایی را که مسعود نجابتی در مورد هنر انقلاب، گرافیک مقاومت و واکنش سریع به اتفاقات روز با خبرنگار مهر داشته است، بازخوانی می‌کنیم.

هنرمند ایرانی که برای صهیونیست‌ها خط و نشان کشید

مسعود نجابتی علاوه بر فعالیت‌های اجرایی در حوزه مقاومت و واکنش سریع، بر طراحی گرافیک از جمله طراحی پوستر، نشانه، کتاب و به ویژه گرافیک نشر با تأکید بر روش تایپوگرافی متمرکز است. وی پس از اتمام دوره کارشناسی ارشد گرافیک در دانشگاه هنر تهران و گذراندن دوره ممتاز انجمن خوشنویسان، با ناشران مختلف به همکاری در زمینه گرافیک نشر پرداخت و در کنار آن به فعالیت‌های دیگر از جمله کارهای گرافیک مذهبی و آئینی روی آورد. وی همچنین فونت «پرشیا» را طراحی کرده است. همچنین کتاب «خط در گرافیک» را برای وزارت آموزش و پرورش تألیف کرده است که توسط انتشارات مدرسه منتشر و بارها تجدید چاپ شده‌است.

نجابتی هنرمند طراح گرافیک و مدیر کانون «هنر شیعی» که در بزنگاه‌ها، برای خلق آثاری با واکنش سریع و اثرگذار پیش قدم است، در آذر ماه سال ۱۴۰۱ شعاری را خطاب به رژیم صهیونیستی روی دیوار مرزی سرزمین‌های اشغال شده توسط این رژیم، در قالب نقاشی خط نوشت؛ همچنان که آثار نجابتی اغلب با تأکید بر به‌کارگیری خوشنویسی و نوشتار فارسی همراه هستند این شعار نیز از همین ویژگی‌ها برخوردار بود. این شعار که به زبان عربی نوشته شد «سَنُصَلّی فی القدس؛ در قدس نماز خواهیم خواند» است که این هنرمند دلیل انتخاب آن را این گونه ذکر کرده است: «این جمله را برای نوشتن انتخاب کردم چون هم وعده الهی است و هم وعده بنده‌ای الهی یعنی رهبرم آیت‌الله خامنه‌ای».

اجرای دیوارنگاره بیخ گوش اشغالگران قدس

فروردین ماه سال ۱۴۰۲ بود که مسعود نجابتی، دیوار حایل بین جنوب لبنان و سرزمین‌های اشغالی را نمایشگاه آثار هنرمندان جبهه مقاومت خواند و توضیحاتی درباره دیوارنگاره «نصر من الله و فتح قریب» ارائه داد. وی همان زمان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره رویداد و دیوارنگاره «و فتح قریب» که روی دیوار حایل بین سرزمین‌های اشغالی و جنوب لبنان نقش بسته است، توضیح داد: به همراه هنرمندانی از کشورهای فلسطین، الجزایر، سوریه، مصر و لبنان به نمایندگی از جبهه هنرمندان مقاومت در مرز سرزمین‌های اشغالی هستیم. شرایط به گونه‌ای بود که نتوانستیم شاهد حضور تعداد بیشتری از هنرمندان باشیم.

وی دیوار حایل لبنان و سرزمین‌های اشغالی را نمایشگاه آثار هنرمندان جبهه مقاومت خواند و گفت: هنرمندان جبهه مقاومت طی سال‌ها متمادی، روی این دیوار حایل بدون بخشنامه و دستور و به صورت خودجوش، روایت‌های مختلفی را ترسیم کرده‌اند. اولین روایت، روایت مظلومیت مردم فلسطین بوده است و در ادامه تصاویری از شهدا روی دیوار نقش بسته است و تا امروز که به دلیل اتفاقاتی که در منطقه در حال رخ دادن است، به سمت روایت‌هایی از فتح و ظفر رفته‌ایم؛ همچون «در قدس نماز می‌خوانیم» و از این دست عبارت‌های امیدبخشی که آینده جهان اسلام را ترسیم می‌کند.

نجابتی با بیان اینکه این دیوارنگاره با محوریت روز قدس و آزادی قدس شریف انجام می‌شود، عنوان کرد: این دیوارنگاره بر گرفته از آیه «نصر من الله و فتح قریب» از قرآن کریم است که در آن، هنرمندان بر آزادسازی قدس شریف از اشغال رژیم صهیونیستی تاکید دارند و با جلوه‌های ویژه هنری برگرفته از مقاومت و مبارزه ضد رژیم صهیونیستی این فعالیت هنری را رقم می‌زنند. همچنین وحدت کلمه هنرمندان در این رویداد بر قدس و محکوم کردن جنایات رژیم صهیونیستی از دیگر دستاوردهای این رویداد هنری کم نظیر است.

طرح گرافیکی که نماد طوفان الاقصی شد

ابتدای نیمه دوم سال ۱۴۰۲ بود که عملیات بزرگ «طوفان الاقصی» در اراضی اشغالی آغاز شد، عملیاتی که یکی از بزرگترین عملیات‌ها علیه رژیم اشغالگر قدس محسوب می‌شد. همین امر سبب شد تا هنرمندان دغدغه‌مند آرام ننشینند و آثار خود را به فاصله ساعاتی پس از این عملیات در فضای مجازی منتشر کنند. مسعود نجابتی هنرمند طراح گرافیک و خط که سال گذشته نیز در دیوار حایل نقشی برای رژیم صهیونیستی خلق کرده بود، همزمان با عملیات «طوفان الاقصی» لوگویی با مضمون طوفان الاقصی طراحی کرد که بارها منتشر و استفاده شد.

همچنین، پس از حمله رژیم صهیونیستی به سفارت ایران در سوریه و شهادت تنی چند از نیروهای ایرانی از جمله شهید محمدرضا زاهدی، رویداد هنری «الثار قادم» (انتقام در راه است) رقم خورد. این رویداد با مشارکت مسعود نجابتی از ایران، عبدالعزیز دهر از عراق، ادیر جودار و بلیعد جعودان از الجزایر، علی جروان از فلسطین و محی‌الدین الحمصی از سوریه در اردوگاه یرموک و در میان آوارگان فلسطینی برگزار شد. استادان حاضر در این رویداد ۲ روزه، هفت اثر هنری در پاسداشت مجاهدان راه قدس خلق کردند. این آثار همزمان با روز جهانی قدس در شهر دمشق جنب سفارت جمهوری اسلامی ایران و در محل جنایت اخیر رژیم صهیونیستی در حمله به سفارت ایران در سوریه رونمایی شد.

«هفته هنر انقلاب» بهانه‌ای شد تا سیر تکاملی هنر گرافیک شکل بگیرد

مسعود نجابتی در گفت‌وگویی با خبرنگار مهر درباره هنر انقلاب و هفته هنر انقلاب اسلامی تصریح کرد که «هفته هنر انقلاب» بهانه‌ای شد تا سیر تکاملی هنر گرافیک از آغاز انقلاب تاکنون و همچنین آثار هنرمندان گذشته و نسل جدید و عملکرد طراحان انقلابی مورد بررسی قرار گیرد. این هفته بهانه‌ای است برای پرداختن به هنرمندانی که در عرصه‌های مختلف زندگی امروز نقش دارند و سهیم هستند و کمتر دیده می‌شوند مثل هنرمندان رشته‌های هنرهای تجسمی که کمتر از رشته‌های نمایش و سینما در جامعه بروز و ظهور دارند. هرچند نمونه آثار هنرهای تجسمی در جامعه زیاد است اما مردم و رسانه‌ها کمتر با هنرمندان آن آشنا هستند و این هفته بهانه‌ای است برای اینکه به آنان بپردازیم.

وی در مورد «گرافیک» و تأثیرات آن بر جامعه و نمود فعالیت‌هایی نظیر هفته هنر انقلاب بیان کرد: خوشبختانه گرافیک از دیرباز در این مرز و بوم سابقه داشته است، البته شاید اسم آن جدید است و از تمدن غرب گرفته شده است اما از نظر ماهیت و سابقه در تمدن ایران وجود داشته است. هر جا هنر در خدمت بشریت قرار دارد و یا در فضای زندگی حضور پیدا کرده است به نوعی گرافیک اتفاق افتاده است. هم کتیبه‌های مساجد، هم آرایه های معماری در شهر اصفهان در زمره آثار گرافیکی محسوب می‌شوند.

نجابتی عنوان کرد: قصد گرافیک ایجاد یک فضای زیبا همراه با یک پیام معنوی و خاص به مخاطب خودش بوده است. امروز گرافیک همراه با فضای رسانه‌ای به صورت پیچیده‌تر با توجه به مسائل ارزشی و ضد ارزشی روز مطرح می‌شود و این هنر به خاطر ماهیت خود همیشه با مسائل روز همراهی کرده است.

وی تاکید کرد: فضای انقلاب اسلامی هم باعث شد که طیفی از هنرمندان متعهد با انگیزه‌های دینی و انقلابی این پدیده را در اختیار انقلاب و جامعه قرار دهند، مسائلی که از ارزش‌های انسانی مانند عدالت و استقلال و آزادی صحبت می‌کند، اینها در قالب پوستر، گرافیک شهری، گرافیک محیطی، کتاب و یا نشریات پیام خود را منتشر می‌کنند.

واکنش سریع از قابلیت‌های هنر گرافیک است

نجابتی که نسبت به اتفاقات و جریان‌های اجتماعی، سریع واکنش نشان می‌دهد و دست به قلم می‌شود، در گفت‌وگویی دیگر با خبرنگار مهر درباره واکنش سریع هنرمندان بیان کرد: موضوع واکنش سریع به اتفاقات روز موضوع جدیدی نیست؛ همچنان که در یادداشت‌های شهید آوینی خواندیم که زمان انقلاب نیز این رویه بیشتر از سوی هنرمندان هنرهای تجسمی آغاز و دیوارنگاره‌ها، شعارنویسی‌ها و حتی آثاری که توسط هنرمندان حرفه‌ای خلق شد، مهر تأییدی بر این مطلب است.

وی تاکید کرد: این موضوع به دلیل قابلیت و ظرفیتی است که رشته‌های هنرهای تجسمی و به ویژه گرافیک دارند و می‌تواند در زمان کم، پیامی را با توانایی فردی و هزینه پایین منتقل کند.

نجابتی بیان کرد: اینها، به نظر من ویژگی‌های برخی از رشته‌های هنرهای تجسمی است که برخلاف سینما و دیگر مدیوم‌های هنری که نیاز به هزینه‌های بالا برای تولید دارند، اما هنرهای تجسمی متکی به توانایی فردی است. برای مثال حسن روح‌الامین برای شهادت شهید حججی، در یک شب نقاشی دیجیتال خلق می‌کند که سریع منتشر می‌شود. معمولاً نیز این آثار بدون هیچ ابلاغ و سفارشی تهیه می‌شوند که اتفاقاً در مورد شهادت آتش نشانان ساختمان پلاسکو و سقوط هواپیمای مسافربری نیز شاهد آن بودیم. اینها واقعاً واکنش هنرمندان عرصه تجسمی نسبت به مسائل است که البته گاهی سعی می‌کنیم این واکنش‌ها را جهت‌دهی و جمع‌بندی کنیم تا آرشیوی ایجاد شود.

وی همچنین درباره فعالیت‌های «هیأت هنر و رسانه» در مساله واکنش سریع به اتفاقات و مسائلی همچون اهانت به قرآن، توضیح داد: سال‌ها تجربه واکنش سریع به مسائل مختلف همچون اهانت به قرآن را داشتیم که هر روز به تعداد و حجمش افزوده می‌شود و ما عملاً دیدیم که تمامی توان بچه‌های جبهه و شبکه برای این واکنش‌ها صرف می‌شود که عملاً ما را از طراحی برخی از مسائل اصلی و کنش‌گری دور کرده است. بنابراین ما به این نتیجه رسیدیم که با توجه به اهداف متعدد دشمن، شاید عمدی در این کار وجود دارد که تمام توان و انرژی بچه‌ها و ایده‌ها را بگیرند از این رو چند سالی است که تقسیم کار کردیم تا وقتی مسأله‌ای اتفاق می‌افتد همه توان مجموعه را صرف کنیم و کافی است تعدادی از بچه‌هایی که ظرفیت کار در بخش واکنش سریع دارند، به این مساله ورود کنند و بقیه نیز به کارهای خودشان برسند.

وی ادامه داد: میزان کاری که هم اکنون در واکنش سریع به مسائل صورت می‌گیرد، کفایت می‌کند و مشت نمونه خروار است و پاسخ همه هنرمندان کشور به حساب می‌آید. ما خیلی کارهای جدی و بر زمین مانده‌ای داریم که جزو مأموریت‌های اصلی ما در «هیأت هنر و رسانه» است و از طرفی آن‌قدر تعداد مسائلی که باید واکنش به آنها نشان داد، زیاد شده است که تقریباً انرژی سالانه مجموعه گرفته می‌شد، چراکه خیلی از این کارها نیاز به صرف وقت، پژوهش و مطالعه دارد.

نجابتی بیان کرد: سعی ما بر این است که هنرمندان متعهد را در موضوعات مختلف که نیاز به زمان برای رسیدن به نتیجه دارد، درگیر کنیم و نمی‌خواهیم آنها درگیر همه مسائل شوند.

طرح‌هایی برگرفته از ارادت به اباعبدالله الحسین (ع)

مسعود نجابتی مدیر کانون «هنر شیعی» همچنین، نقشی ویژه در بروز استعدادهای هنری و بصری هنرمندان جوان در راستای انقلاب اسلامی و هنر دینی دارد، یکی از هنرمندانی است که در آثار گرافیکی‌اش به عاشورا و امام حسین (ع) پرداخته است. در آثار او که برگرفته از آیات و احادیث ماندگار عاشورایی است، توسل و ارادت به اباعبدالله الحسین (ع) موج می‌زند.

نجابتی معتقد است در رشته‌هایی چون خوشنویسی، تایپوگرافی و تصویرسازی می‌توان آثاری درخور و شایسته در ذیل هنر دینی و عاشورایی خلق کرد اما هرچند او تاکید می‌کند که هنرهای اسلامی و عاشورایی جدید را باید در نیاز امروز و ارتباط واقعی با مخاطب امروز پیدا کنیم.

وی در این مورد گفت: هنرهایی که امروز در فضاهای مذهبی از آنها استفاده می‌کنیم میراث به جا مانده از پیشینیان است. ما در یافتن زبان امروزی و خاص امروز موفق نبوده‌ایم یعنی وقتی بعضاً آثار موفق را بررسی می‌کنیم رگ و ریشه سنت را در آن می‌بینیم، چه آثار خودم و چه آثار همکاران وامدار میراث صفوی و قبل از آن است. ما در دهه‌های اخیر به سبک جدید نرسیده‌ایم که اگر زمانی در آینده بخواهند آثار هنر اسلامی را قضاوت کنند، این دوره دارای ویژگی بارز و برجسته‌ای باشد. هر چند موفقیت‌هایی از سوی همکاران در این حوزه کسب شده ولی این موفقیت‌ها بیشتر در پرداخت بوده است تا در رسیدن به عناصر.

منبع: مهر