ناشر، کتاب‌فروش یا کتابخوان؛ نمایشگاه کتاب فرصت برای کیست؟
امکان حضور کتاب‌فروشان در نمایشگاه کتاب می‌توانست خبر خوبی برای فعالان این حوزه باشد، حضوری که البته ناشران به دلیل تنها «موقعیت خاص» در طول سال برای به سود فعالیت نمایشگاهی خود نمی‌دانند، این در حالی است که فلسفه نمایشگاه، رویدادی فرصت‌محور است برای همه اجزا و ارکان صنعت نشر و کتاب به ویژه کتابخوان‌ها.
نمایشگاه کتاب فرصتی است برای همه فعالان حوزه صنعت نشر، فضای پرنشاطِ حضوری، یک مزیت است که ناشران دستاوردها و آثار جدیدشان را رو در رو در اختیار مخاطبان خود می‌گذارند و نظرات آنها و منتقدان و نویسندگان را هم از نزدیک می‌شنوند، همچنین با تحولات فنی و محتوایی صنعت نشر در ایران و جهان بیشتر آشنا می‌شوند، حال آنکه فروشندگان کتاب در این رویداد حضور ندارند، شاید این اتفاق می توانست فرصت مناسبی باشد تا جشن سالانه کتاب در تهران کامل شود، حضوری که البته دچار یک روند و فرایند پیچیده ایت و پیرامون آن تحلیل‌های مختلف وجود دارد.
امکان حضور کتاب‌فروشان در نمایشگاه کتاب می‌توانست خبر خوبی برای فعالان این حوزه باشد، ولی برخی ناشران آن را به سود فعالیت نمایشگاهی خود نمی‌دانند، باید توجه داشت به طور کلی فلسفه نمایشگاه رویدادی فرصت‌محور برای همه اجزا و ارکان صنعت نشر و کتاب به ویژه کتابخوان‌ها است، نمایشگاه کتاب به هر شکل و صورتی برگزار شود سودش باید به نفع صنعت نشر، زنجیره تولید از نویسنده و ناشر تا کتاب فروش و کتابخوان تمام شود.
فعالیت کتاب‌فروشان در زمان نمایشگاه
سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به شکل هم‌زمان در بخش مجازی و حضوری در حال برگزاری است، کتاب‌فروشان برای دومین سال متوالی می‌توانند در بخش مجازی فعالیت کنند، این مساله خواسته قدیمی فعالان حوزه کتاب و نشر بود. زیرا کتاب‌فروشان یک ماه قبل از برگزاری نمایشگاه کتاب، در مدت برگزاری این رویداد و حتی یک ماه بعد از آن فروش ندارند. در نتیجه امکان حضور کتاب‌فروشان در نمایشگاه کتاب می‌توانست خبر خوبی برای فعالان این حوزه باشد، اما روند فعالیت کتاب‌فروشان در نمایشگاه شکلی پیچیده به خود گرفت و ناشران هم آن را به سود فعالیت نمایشگاهی خود نمی‌دانند.
تنها منبع امید ناشران کوچک نمایشگاه کتاب است
ناشران به خصوص ناشرانی که فعالیت محدودتری دارند، به نمایشگاه کتاب وابسته‌تر هستند. آنها می‌خواهند از فرصت ۱۱ روزه نمایشگاه برای تامین نقدینگی یک‌ساله خود نهایت استفاده را داشته باشند و فعالیت کتاب‌فروشان در نمایشگاه کتاب هرچند اندک به نظر آنها می‌تواند موجب آسیب بیشتر به بدنه نشر شود.
یکی از ناشرانی که در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور دارد ، با اشاره به اینکه دوسال است که کتاب‌فروشی‌ها از طریق بخش مجازی نمایشگاه کتاب در این رویداد فرهنگی شریک شدند، گفت: امسال تعداد کتاب‌فروشی‌هایی که در این طرح شرکت کردند آنقدر بالا است که مخاطبِ نشر وقتی وارد سایت نمایشگاه مجازی می‌شود و می‌خواهد کتاب‌های نشر را پیدا کند به سختی می‌تواند به نتیجه برسد. زیرا سایت نمایشگاه در صفحات جست‌وجو به شکل مرتب کتاب‌فروشی‌های دیگر را معرفی می‌کند، در نتیجه ناشر از چرخه فروش حذف شده و فروش ناشر تا یک پنجم کاهش پیدا کرده است.
بقای کتاب‌فروشان محلی می‌تواند دلیل قابل قبولی برای فعالیت کتاب‌فروشان در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و تامین مالی برای فعالیت ناشران کوچک، می‌تواند دلیل قابل قبولی برای تمایل آنها در اختصاص نمایشگاه کتاب به ناشران باشدبه گفته مصطفی قوانلوقاجار نکته مهم این است که ناشرانی که کوچک هستند و تولید کمی دارند و برای مثال سالی ۵ کتاب منتشر می‌کنند، تنها منبع امیدشان نمایشگاه کتاب است تا نقدینگی به دست بیاورند و با آن نقدینگی بتوانند کتاب منتشر کنند.
وی افزود: بقای کتاب‌فروشان محلی می‌تواند دلیل قابل قبولی برای فعالیت کتاب‌فروشان در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و تامین مالی برای فعالیت ناشران کوچک، می‌تواند دلیل قابل قبولی برای تمایل آنها در اختصاص نمایشگاه کتاب به ناشران باشد. هنوز البته قدم‌های ابتدایی این راه برداشته شده و می‌توان به آینده آن امیدوار بود.
یکی از مسائل مطرح در فعالیت کتاب‌فروشان در نمایشگاه مجازی ارائه کتاب‌های چاپ قدیم و البته ارزان‌تر از چاپ آخر ناشران توسط کتاب‌فروشان است. طبیعی است که مخاطبان نمایشگاه خرید از کتاب‌فروشی را انتخاب کنند.
علی رمضانی در نخستین نشست خبری این نمایشگاه، درباره امکان یکسان‌سازی قیمت ناشران و کتاب‌فروشان در بخش مجازی توضیح داد: کتاب‌فروشانی که در بخش مجازی فعال هستند، فقط ۵ درصد فروش از دوره قبل را به خود اختصاص دادند. باید توجه داشت هزینه کتابی که در کتاب‌فروشی می‌ماند و قیمت چاپ‌های جدید آن متفاوت با قیمتی است که ناشر کتاب را در سایت بارگذاری کرده است، بعد از چند سال با ناشر تسویه شده است.
سخنگوی سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران افزود: تخلفات کتاب‌فروشان با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود تا چهره نمایشگاه در نتیجه فعالیت آنها مخدوش نشود. افزایش صبوری عمومی برای بهبود همکاری با کتاب‌فروشی‌ها در نمایشگاه، ضروری است. باید بدانیم که با حذف و سرکوب یک بخش از صنعت، بخش دیگر فعال نمی‌شود و باید به ریه‌های صنعت نشر کمک شود تا بتواند تنفس کند.
یاسر احمدوند هم در نشست خبری پیش از برگزاری نمایشگاه کتاب درباره چرایی برگزاری هم‌زمان نمایشگاه حضوری و مجازی توضیح داد: ما می‌دانیم برگزاری هم‌زمان دو نمایشگاه مشکلاتی دارد، اما همزمانی را ترجیح می‌دهیم. باید توجه داشت فواید همزمانی برگزاری نمایشگاه حضوری و مجازی بیش از مشکلاتی است که ایجاد می‌کند.
رئیس سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباره فواید همزمانی فعالیت ناشران و کتاب‌فروشان در نمایشگاه، گفت: از جمله فواید اینکه امکان استفاده از بن را در فضای مجازی داریم، فضای رسانه‌ای کشور در زمان نمایشگاه معطوف به کتاب است، همچنین برخی ناشران این تمرکز را می‌پسندند.
پول نمایشگاه برای ناشر نقد است
پیش از شروع نمایشگاه کتاب تهران هم ابراهیم کریمی در میزگردی که در ایرنا برگزار شد، با اعلام اینکه کتاب از هر راهی به دست مخاطب برسد فایده است، گفته بود: کتاب‌فروشان هم در طول سال کتاب‌های منتشر شده توسط ناشران را عرضه می‌کنند. اما ای کاش هر کتاب‌فروش در یک محدوده مشخص مثل شهر یا محدوده استان خودش می‌توانست کتاب‌هایش را عرضه کند.
فعالیت ناشر، مانند شرکت پخش و ارائه‌کننده کتاب نیست، در واقع کتاب‌فروش عاملِ پخشِ کتابِ ناشر است و هرچه فعالیت کتاب‌فروش رونق داشته باشد، سبب رونق ناشر و کتاب می‌شودعضو شورای سیاست‌گذاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نمایشگاه کتاب را فرصتی برای به دست آوردن نقدینگی بیشتر برای ناشران دانست و افزود: اصل موضوع اینجا است که اگر صنعت نشر کشور تقویت و بازار کتاب بزرگ‌تر شود، این حساسیت‌ها هم کم می‌شود و بهتر است که هرچه بیشتر برای تقاضای بیشتر برای خرید و مطالعه کتاب تلاش کنیم. اگر این بازار بزرگ شود و تقاضا بالا برود فکر می‌کنم همه این مسائل حل خواهد شد.
در این میزگرد؛ مریم سادات ظهوریان مدیرعامل انجمن فرهنگی زنان ناشر، کتاب‌فروش را رابط بین ناشر و مخاطب دانست و ادامه داد: فعالیت ناشر، مانند شرکت پخش و ارائه‌کننده کتاب نیست، در واقع کتاب‌فروش عاملِ پخشِ کتابِ ناشر است و هرچه فعالیت کتاب‌فروش رونق داشته باشد، سبب رونق ناشر و کتاب می‌شود فقط یک مساله مطرح است، مقداری باید میان بخش‌های مختلف هماهنگی ایجاد شود.
عضو شورای سیاست‌گذاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ادامه داد: یکی از دلایلی که ناشران تمایل دارند فقط خودشان در نمایشگاه کتاب حضور داشته باشند، دسترسی نقدینگی سریع است یعنی پول نمایشگاه برای ناشر نقد است در صورتی که پول کتاب‌فروش نقد نیست و حداقل یک تا سه ماه بعد به دست ناشر می‌رسد.
منبع: ایرنا
