تئاتر از جسارت تهی شده است/ اجرای آثار دانش‌آموزی به جای دانشگاهی
آسیب‌های برگزار نشدن جشنواره تئاتر دانشگاهی؛
دبیر بیست و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران معتقد است برگزار نشدن این رویداد باعث شده تا تئاتر ایران از جسارت و نوآوری تهی و آثاری در حد دانش‌آموزی به نام دانشگاهی اجرا شوند.
فریبرز دارایی؛ زمانی فصل بهار شور و حال عجیبی برای تئاتر ایران داشت زیرا در این فصل جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین رویدادهای تئاتری کشور برگزار می‌شد. رویدادی که طی آن دانشجویان به تولید آثار خود و ارائه آن‌ها می‌پرداختند و چشم‌اندازی جدید برای تئاتر ایران رقم می‌زدند.
نمی‌توان تأثیر جشنواره تئاتر ایران در جریان‌سازی را کتمان کرد. این جشنواره در معرفی شکل‌ها و شیوه‌های اجرایی متنوع و متفاوت از آنچه بر صحنه تئاترهای مرسوم می‌بینیم و همچنین در معرفی نیروهای جدید تئاتری در گرایش‌های مختلف، نقش به‌سزایی را ایفا می‌کرد.
با وجود تمام ویژگی‌هایی که جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران داشت، هیچگاه از شرایط به‌سامانی برای برنامه‌ریزی و برگزاری برخوردار نبود و در هر دوره چالش‌های مختلفی اعم از نحوه و زمان انتخاب و معرفی دبیر و بودجه لازم برای برگزاری، داشت.
وزارت علوم به عنوان متولی جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران طی بیش از یک دهه اخیر آنگونه که باید و شاید دغدغه برگزاری این رویداد مهم هنری را نداشت و طی ۴ سال اخیر این موضوع پررنگ‌تر از پیش شده است.
شیوع ویروس کرونا استمرار برگزاری جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران را با اختلال همراه کرد و بعد از آن نیز جشنواره نتوانست هرساله برگزار شود و در حال حاضر سومین سال پیاپی است که دیگر خبری از برگزاری این رویداد نیست.
سال گذشته و در جریان برگزاری چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بخشی با عنوان «تئاتر دانشگاهی» در نظر گرفته شد تا برخی آثار تئاتر دانشگاهی در این بخش از جشنواره روی صحنه بروند. همان موقع این نگرانی به وجود آمد که قصد مدیران و مسئولان بر این است که این بخش جایگزین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران شود اما دبیر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر این موضوع را نفی کرد.
در نشست خبری چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر مجتبی صفری معاون فرهنگی اجتماعی وزارت علوم نیز که در این نشست حضور داشت درباره نگرانی برای برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران تاکید کرد: جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران قطعاً سال آینده برگزار خواهد شد.
اما با پایان سال ۱۴۰۲ و آغاز سال ۱۴۰۳ و ورود به آخرین ماه فصل بهار، همچنان خبری از برگزاری جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران نیست.
نادیده‌گرفتن این رویداد مهم آسیب‌هایی جدی به تئاتر ایران وارد کرده و با گذشت زمان تأثیرات منفی آن بیش از پیش خواهد بود.
از این رو سلسله گفت‌وگوهایی با فعالان بدنه تئاتر دانشگاهی در رابطه با خلاء جشنواره تئاتر دانشگاهی و آسیبی که این خلاء به بدنه تئاتر ایران وارد می‌کند، تدارک دیدیم.
مجتبی جدی دبیر بیست و سومین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی و آخرین دوره برگزار شده این رویداد که در سال ۱۴۰۰ برگزار شد، درباره آسیب‌هایی که برگزار نشدن جشنواره تئاتر دانشگاهی برای تئاتر ایران به همراه دارد، گفت: طی صحبت‌هایی که مدت‌ها است با دوستان داریم این موضوع مطرح می‌شود که تئاتر ما از هر چیزی تهی شده است. یکی از دلایل این امر نبود آموزش درست و دلیل دیگر نبود فضایی است که دانشجویان بتوانند کارهای خود را معرفی کنند نظیر جشنواره تئاتر دانشگاهی. جشنواره تئاتر دانشگاهی همیشه بخشی از تئاتر را که به کارهای دانشجویی اختصاص داشت حمایت و معرفی می‌کرد.
وی اظهار کرد: بسیاری از دانشجویان انگیزه‌ای برای کار کردن ندارند زیرا جایی برای معرفی آثارشان وجود ندارد. برخی جشنواره‌های درون دانشگاهی برگزار می‌شوند که به لحاظ کیفی جای مناسبی برای معرفی آثار نیستند.
جدی تاکید کرد: چند سالی که جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی برگزار نمی‌شود تأثیر خود را بر تئاتر ایران گذاشته است. به دلیل نبود کارهای دانشجویی که نوگرا و جسور بودند و باعث می‌شدند تا به آینده تئاتر ایران امیدوار باشیم، تئاتر ما تهی از جسارت و نوگرایی شده است. ناامیدی کنونی نسبت به تئاتر به دلیل این است که جسارت را در کارها نمی‌بینیم و این آسیبی است که از برگزار نشدن جشنواره تئاتر دانشگاهی نمود پیدا کرده است.
دبیر بیست و سومین جشنواره تئاتر دانشگاهی، یادآور شد: سال گذشته برخی دوستان تلاش کردند در دل جشنواره تئاتر فجر جشنواره تئاتر دانشگاهی را احیا کنند که نتیجه خوبی نداشت زیرا ذات تئاتر دانشگاهی جسارت است و کارهایی که در جشنواره تئاتر فجر حضور داشتند شبیه کارهای بدنه تئاتر بودند و جسارت نداشتند. در حالی که ویژگی اصلی تئاتر دانشگاهی جسارت و نترسیدن دانشجویان از تجربه‌کردن است.
وی درباره این موضوع که آیا یکی از دلایل برگزار نشدن جشنواره تئاتر دانشگاهی اهمیت نداشتن این رویداد از دیدگاه مدیران و مسئولان فرهنگی و هنری است؟ تصریح کرد: واقعیت این است که جشنواره تئاتر دانشگاهی برای مدیران و مسئولان اهمیتی ندارد و اگر مدیری به برگزاری این رویداد علاقه نشان داده به دلیل رویکرد آن دوره از وزارتخانه علوم به توسعه کارهای فرهنگی است. جشنواره تئاتر دانشگاهی در وزارت علوم ردیف بودجه ندارد و فعالیت فوق برنامه است، یعنی اگر امکاناتش باشد برگزار می‌شود و اگر نباشد وزارت علوم ملزم به برگزاری جشنواره تئاتر دانشگاهی نیست. از طرف دیگر چون همیشه جشنواره تئاتر دانشگاهی حاشیه‌هایی به همراه داشته است، برخی مدیران دوست ندارند دوران مدیریت‌شان با چالش مواجه شود. این در حالی است که همیشه متن ماجرای جشنواره تئاتر دانشگاهی به حاشیه‌هایش چربیده است و کارهایی که از جشنواره بیرون آمده‌اند بر جریان تئاتر کشور تأثیرگذار بوده‌اند. بخشی از جریان تئاتر ما مدیون جشنواره تئاتر دانشگاهی است.
جدی ادامه داد: از طرفی دیگر وزارت علوم به دنبال تولید کارهایی است که متناسب با حال و هوای دانشگاه باشد ولی رویکرد جشنواره تئاتر دانشگاهی جسورانه است و دانشجو به آزمون و خطا می‌پردازد و به محتوا اهمیتی نمی‌دهد و دانشجویان نگاه متفاوتی به جشنواره دارند.
این فعال عرصه تئاتر دانشگاهی در پایان سخنان خود متذکر شد: خلاء جشنواره تئاتر دانشگاهی را در کیفیت آثار روی صحنه می‌بینیم. اگر جشنواره برگزار و کارهای باکیفیت تولید می‌شدند مجال اجرا به کارهای بی‌کیفیت داده نمی‌شد. الان کارهایی بی‌کیفیت و در حد دانش‌آموزی به نام تئاتر دانشگاهی اجرا می‌شوند. این روند در آینده تأثیر منفی بیشتری می‌گذارد و ما شاهد شکاف بیشتری خواهیم بود.
منبع: مهر
