فیلمسازی که به نیابت از پدر خود به حج رفت/ روایتی از نگاه یک زائر

مهدی بوستانی شهربابک تهیه کننده و کارگردان مستند «حاج بابا» درباره شکل‌گیری ایده مستند خود توضیح داد: همه چیز با آغاز سفر حج شروع شد. من و حتی مدیر کاروان مطمئن نبودیم که مأموران یا اصطلاحاً شُرطه‌های عربستان در همه جای مراسم حج مانع تصویربرداری من نشوند. اما خوشبختانه گویا سال گذشته عربستانی‌ها در موسم حج خیلی مهربان شده بودند! خصوصاً با ایرانی‌ها. البته سه بار جلویم را گرفتند و حتی یک بار کنار «حجر اسماعیل» دوربین من را گرفتند و چند پلانی را که ضبط کرده بودم، پاک کردند. ولی در مجموع شکر خدا کار فراتر از آنچه انتظار داشتم، پیش رفت و دوربین کوچک فیلمبرداری من بیشتر اوقات از دیدشان پنهان می‌ماند.

وی ادامه داد: ایده مستند هم در طول مسیر شکل خود را پیدا کرد. به هر حال من به نیابت از مرحوم پدرم، آنجا بودم. طبیعی است که نوعی گفت‌وگو با او در درون من شکل بگیرد که به نخ تسبیح فیلم تبدیل شود و در این میان نقب‌هایی به رابطه پدر و پسری ۳۹ ساله ما نیز زده شود.

کارگردان «حاج بابا» درباره موضوع مستند خود گفت: «حاج بابا» همان طور که از اسمش پیدا است، هم در مورد حج و هم در مورد پدرم است. به نوعی یک مستند سفرنامه‌ای محسوب می‌شود ولی نه آن طور که فقط گزارش کند. راوی نگاه خود را در مورد آنچه می‌بیند و آنچه به عنوان زائر انجام می‌دهد، با پدرش به گفت‌وگو می‌گذارد. این نگاه صرفاً شامل مباحث عبادی نمی‌شود و به فراخور، مسائل انسانی، اجتماعی و انتقادی را هم شامل می‌شود، چه درباره میزبان و چه درباره انبوه مهمانان رنگارنگی که از کشورهای مختلف به آنجا آمده‌اند.

این مستندساز درباره وضعیت کنونی این مستند بیان کرد: در حال حاضر مشغول تدوین این مستند هستم و تا رسیدن به مرحله راف کات و حذف پلان‌های اضافه راه چندانی نمانده است.

مهدی بوستانی شهربابک یادآور شد: من بعد از پایان تصویربرداری، با ارائه گزیده‌ای از راش های فیلم، پیشنهاد تهیه مستند را به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دادم البته طبیعتاً همزمان تدوین را هم پیش می‌بردم. دوستان مرکز خواستند تا با توجه به محوریت گفتارمتن در فیلم، بخش‌هایی از آن را ارائه کنم تا تصمیم گیری برایشان ممکن‌تر شود. شکر خدا در نهایت جواب مثبت دادند و همکاری میان ما شکل گرفت.

وی درباره برنامه‌های خود برای پخش و نمایش این مستند توضیح داد: صحبت از برنامه که کمی شوخی به نظر می‌رسد ولی من هم مانند هر فیلمسازی دوست دارم کارم هرچه بیشتر دیده شود. در این راستا جشنواره‌ها، اکران «هنروتجربه»، پلتفرم‌ها و حتی شاید تلویزیون می‌توانند محل مناسبی برای نمایش این مستند باشند.

این مستندساز در پایان صحبت هایش گفت: زاویه دید بصری این فیلم زاویه دید یک «زائر» است. زائری که عمدتاً پیاده در سفر یا حضر و در کشف و شهود است، نه ناظری ساکن و پابرجا و دانای کل و همه چیزدان. در این مستند همه چیز در رفتن و گشتن معنا دارد و دوربین نیز در حرکت و روی دست قرار دارد. این فیلم با جماعتی هم‌کیش ولی از رنگ و زبان و ملل، متفاوت همراه است. دوربین این مستند زاویه پایین به بالا یا بالا به پایین ندارد و از قاب‌های کارت پستالی و زیبای آن چنانی هم خبری نیست. همه چیز در ثبت همان واقعیتی است که به چشم هر زائری می‌آید زیرا زیبایی این مکان در هم‌ترازی و هم‌سطحی است.

منبع: مهر