از واکنش به انتشار عکس‌های کاخ گلستان تا آخرین وضعیت مصوبه هیات وزیران

صبح دوشنبه (۲۱ خردادماه) هیأت مدیره انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند در نشستی رسانه‌ای ضمن تاکید بر اهمیت و جایگاه سینمای مستند و حرفه مستندسازی در تمام حوزه‌های جامعه به آسیب‌شناسی هویت گمشده و مهجور مانده این شاخه از سینما در دوران کنونی پرداختند و برنامه‌هایی را که در حوزه‌هایی همچون نمایش و آموزش تدارک دیده‌اند، تشریح کردند.

در این نشست مهرداد زاهدیان (رییس انجمن)، هادی معصوم‌دوست (نایب رییس)، پریسا عشقی (دبیر)، علی همراز (خزانه‌دار) و میثم شاه‌بابایی (عضو هیات‌مدیره) حضور داشتند و یکی از مباحثی که بر آن تاکید داشتند، جایگاه صنف و ارزش برابر حضور اعضاء در آن بود که به چنین صنفی قدرت عمل و پویایی می‌دهد.

در این زمینه پریسا عشقی بیان کرد: در نگاه به تاریخ گذشته سینمای می‌بینیم که فیلم‌های مستند جایگاه مهمی در شکل‌گیری بدنه کلی سینما داشته است. محل تغذیه سینمای مستند از بستر اندیشه است و اگر اجازه داده شود که افراد راه خود را براساس اندیشه پیش بگیرند، سینمای مستند نیز رشد بیشتری خواهد داشت.

پیگیری استقلال و ایجاد نوعی خصوصی‌سازی در سینمای مستند

همچنین یادآوری شد که یک مستند خوب می‌تواند تاثیرهای مهمی در عرصه‌های گوناگون داشته باشد مثل مستند «بی شناسنامه‌ها» از فرهاد ورهرام که درباره شناسنامه‌دار شدن بچه‌های سیستان و بلوچستان بود ودر مجلس پیگیری شد.

در این خصوص عشقی ابراز امیدواری کرد که حتی قطره‌چکانی هم شده فضا برای انجام کار خوب بیشتر مهیا شود تا مسیری که مدتی خاموش بوده روشن شود اگرچه ابزار زیادی در دست نیست.

یکی دیگر از بحث‌هایی که در این نشست مطرح شد تلاش هیات مدیره انجمن برای کسب نوعی استقلال در کار مستندسازان بود.

 میثم شاه بابایی توضیح داد: ما یک ایده‌آل را در نظر داریم که درواقع هدف ما از جمع شدن در شانزدهمین دوره هیات مدیره برمبنای اعتماد ۳۵۰ عضو انجمن همین است؛ اینکه بتوانیم استقلالی را برای جریان سینمای مستند ایجاد کنیم تا نوعی خصوصی‌سازی شکل‌ بگیرد و سطح سینمای مستند به شرایطی برسد که اتصال آن فقط به حوزه‌های دولتی خلاصه نشود.

گله از خط قرمزهای زیاد و مراکزی که با حمایت مالی صاحب فیلم می‌شوند  

علی همراز با اشاره به اینکه رایزنی با مراکز مختلف یکی از وظایف صنف است، ادامه داد: متاسفانه به اهمیت و جایگاه سینمای مستند بهایی داده نمی‌شود و همه چیز در حد حرف است. مراکز (دولتی) که در این حوزه فعال هستند، همانند دیگر نقاط دنیا به عنوان یک بنیاد عمل نمی‌کنند و برعکس با حمایت مالی صاحب فیلم می‌شوند. این در حالی است که در مستندسازی هر چه خرج کنید برای فیلم صرف می‌شود. البته این شیوه‌ که جایی مانند مرکز گسترش (سینمای مستند، تجربی و پویانمایی) همانند یک فاندیشن (بنیاد) عمل نمی‌کند ارتباطی به مدیران ندارد بلکه سیستم به این شیوه عمل می‌کند. بجز این مسئله خطوط قرمز آنقدر زیاد است که باعث شده مستندها را به راحتی نتوان به تلویزیون‌های مختلف ارسال کرد و در نتیجه سرمایه‌گذاری خصوصی برای تولید مستند سخت می‌شود چون پولی برنمی‌گردد.

او در پاسخ به اینکه این استقلال – بجز بخش مالی – در بخش محتوایی چطور می‌تواند به دست آید؟ گفت:استقلال نسبی است ولی متاسفانه در اینجا اعتماد چندانی هم وجود ندارد و اگر دربرخورد با محتوا نگاهی بر پایه اعتماد وجود داشته باشد، آن وقت بیان نرم اجتماعی با سیاه نمایی متفاوت می‌شود.

برنامه‌ریزی‌ها درکارگروه نمایش فیلم‌های مستند

وی در بخش دیگری از این نشست عنوان کرد،کارگروه نمایش در هیات مدیره تعریف شده و تلاش در این پنج ماه حضور هیات مدیره بر این بوده که مدیریت اصولی‌تر پیش‌ برود.

همراز افزود: ما به دنبال این هستیم که فضای بیشتری در بخش خصوصی برای نمایش فیلم‌ها ایجاد شود، بخصوص آنکه آن‌ها بلیت فروشی هم دارند. در این بخش رایزنی‌هایی نیز با پلتفرم‌ها انجام می‌شود چرا که این بسترها می‌توانند از سینمای مستند قصه‌گو استفاده خوبی کنند.

در این زمینه زاهدیان تاکید کرد: «ما تلاش می‌کنیم فرهنگ مستند دیدن را ارتقا دهیم، حتی از نظر قوانین باید دنبال راهکاری باشیم تا بسترهای نمایشی بیشتری ایجاد شود.»

وی در بخشی دیگر اضافه کرد که انجمن درصدد رسیدن به یک مسیر پایدار و به دنبال تشکیل یک صندوق حمایتی نیز است.

معصوم دوست در راستای اهمیت حکایت از سینمای مستند اظهار کرد:‌ همیشه با سینمای مستند طوری برخورد شده که انگار فقط برای جور بودن جنس (فیلم‌ها) از آن استفاده می‌کنند و به نوعی زینت‌المجالس بوده است. واقعا چه سهمی از بودجه سینما به مستند تعلق می‌گیرد؟ چرا در عمل یک نگاه دست دوم به مستند وجود دارد؟

او انتقاد کرد که چرا از میزان فروش یک فیلم مستند سوءاستفاده می‌شود تا اهمیت خود سینمای مستند را کم کنند و افزود: چرا همچنان باید یک نگاه سنتی در این مورد وجود داشته باشد؟

در این نشست همچنین عنوان شد که هیات مدیره چهار نوع برنامه برای نمایش فیلم‌ها در نظر دارد که یکی از آن ها همان نمایش مستندها در خانه سینما است؛ یک مجموعه نمایش از فیلم‌های شاخص که چندان در دسترس نیستند و قرار است پنلی برای آن‌ها برگزار شود؛ یک مجموعه نمایش دیگر به طور مشترک با مجله بخارا برگزار می‌شود که تا پایان سال هر ماه یک شب با گونه‌ای از مستند برپا خواهد بود و شیوه آخر هم در بخش بین‌الملل است که به شکلی هدفمند براساس موضوع‌های خاص و در ارتباط با مراکزی مثل دانشگاه‌ ، امکان نمایش فیلم‌های مستند فراهم می‌شود.

سرانجام مصوبه وزیران برای مستندسازی از پروژه‌های ملی چه شد؟

در ادامه این نشست مصوبه هیات وزیران در دولت قبلی برای ساخت مستند از پروژه‌های ملی کشور توسط مستندسازان حرفه‌ای یادآوری شد که زاهدیان در پاسخ به ایسنا درباره آخرین وضعیت اجرایی این مصوبه گفت:‌ مصوبه هیات وزیران معطل مانده بود و هیات مدیره انجمن به عنوان اولین گام‌ این موضوع را پیگیری‌ کرد چون به توانمند شدن بنیه مالی مستندسازان کمک می‌کند. طبق گفته مرکز گسترش تا یکی دو هفته آینده سامانه مرتبط با این مصوبه با اعلام اسامی مستندسازان راه‌اندازی می‌شود و با همراهی مستندسازان و مرکز گسترش، سامانه شروع به کار می‌کند و روابط عمومی‌های دستگاه‌های مختلف مکلف هستند، مستندسازی از پروژه‌های ملی را به مستندسازان معرفی شده در این سامانه بسپارند.

معصوم دوست هم در این بخش با اشاره به اینکه ممکن است این مصوبه در عمل خیلی امیدوارکننده نباشد و به هر حال رانت‌هایی به وجود آید، بیان کرد: بیش از ۳۰ هزار پروژه ملی داریم و اگر این مصوبه عملی شود، تمام اعضای دو انجمن رسمی سینمای مستند می‌توانند در چند پروژه مشغول به کار شوند.

در اینجا یاداوری شد که در کل این مصوبه یک عنوان پرطمطراق دارد که بیشتر به سود مدیران است.

معصوم‌دوست در بخشی دیگر بیان کرد: وظیفه صنف این است که مطالبه‌گری کند و اعضا را به پشتوانه خود بگیرد. ما در این صنف هیچ وقت اعضای منفعل نداشتیم و مستندسازها از معدود اصنافی هستند که توقع زیادی دارند و حضورشان قدرتمند است. البته این هم نکته مهمی است که هر چه اعضای ما اتصال بیشتری با مراکز دولتی داشته باشد، رودربایستی با آن‌ها نیز بیشتر می‌شود. قدرت ما از درون خودمان است.

در ین زمینه یاداوری شد که پس از گذشت سال‌ها مسئله ثبت خانه سینما هنوز به درستی حل نشده و حتی موجب انشقاق‌هایی شده است.

هوش مصنوعی و مستندسازی

در بخشی دیگر از این نشست، به استفاده از فناوری هوش مصنوعی اشاره و گفته شد که این جریان هم می‌تواند سازنده باشد و هم سمی. حتی به انتشار عکس‌های قدیمی از آرشیو کاخ گلستان اشاره شد که پیش‌تر مستندسازان هر بار می‌خواستند عکس‌ها را ببینند با برخوردهای عجیب درگیر پیچ و خم‌های زیادی می‌شدند و ابراز خوشحالی شد که سرانجام این عکس‌ها که حالا با استفاده از هوش مصنوعی می‌توانند با طرحی داستانی به فیلم تبدیل شوند، از سیطره کاخ گلستان خارج شدند.

عشقی در این زمینه تاکید کرد، باید آموزش‌های لازم ارائه شود و مقدمات آن فراهم خواهد شد.

در ادامه شاه بابایی بیان کرد: ما برای زنده ماندن سینما مجبور هستیم که تغییر را بپذیریم و در این رابطه با یکسری از افراد هیات علمی دانشگاه هنر گفت‌وگوهایی داشتیم تا شرایط برای انتقال تجربه و آموزش فراهم شود.

منبع: ایسنا