باید به جای فرار با مشکلات جنگید/ «به عبارتی» هم هنری است هم کمدی

محمدمهدی کتیراچی کارگردان فیلم سینمایی «به عبارتی» که در سینماهای منتخب «هنر و تجربه» اکران بود درباره این فیلم بیان کرد: در ابتدا باید به یک نکته اشاره کنم، تولید فیلم «به عبارتی» در دولت دوازدهم کلید خورد ولی دولت دوازدهم برای صدور مجوز خیلی اذیت کرد و ما در دولت سیزدهم پروانه نمایش دریافت کردیم.

وی افزود: در دوره آقای روحانی به ما مجوز تولید ندارند و می‌گفتند فیلم سیاسی است و مواردی را به فیلم نسبت دادند که اصلاً در مورد فیلم ما صدق نمی‌کرد اما در دوره وزارت آقای اسماعیلی اطلاعیه صادر شد و ما در دسته‌ای قرار گرفتیم که پروانه نمایش برای ما صادر شد. امیدوارم این رویه که از نقاط قوت این دولت بود، ادامه داشته باشد.

این کارگردان با یادآوری فیلم «ماهی و گربه» ساخته شهرام مکری که در گروه «هنروتجربه» اکران شد، گفت: از همان زمان سینمای «هنروتجربه» برای من سینمای جذاب‌تری نسبت به فیلم‌های اکران عمومی بود و برخلاف خیلی از فیلمسازان که به اکران عمومی علاقه بیشتری دارند من از همان ابتدا دوست داشتم و برایم اولویت داشت کاری که می‌سازم به اکران «هنروتجربه» برود؛ این فیلم را هم از همان ابتدا برای اکران در گروه سینمایی «هنروتجربه» ساختیم. گروه «هنروتجربه» نیز با ما خیلی همکاری کرد تا فیلم به خوبی اکران شود.

وی با اشاره به اینکه این فیلم یک کمدی شریف است، ادامه داد: نمی‌خواهم از فیلم تعریف کنم اما معتقدم این فیلم یک کمدی شریف است و هیچ دیالوگ زننده‌ای ندارد، حرف زشت ندارد و در قیاس با کمدی‌های روی پرده که بعضاً نمی‌توان با خانواده تماشا کرد «به عبارتی» شایسته دریافت برچسب فیلم شریف است.

«به عبارتی» در عین آن که تلاش کرده هنری بودن خود را حفظ کند بخش‌های کمدی زیادی را در درون خود جای داده استوی با اشاره به اینکه ۲ بخش از مردم مخاطبان خوبی برای این فیلم بودند، افزود: این فیلم به نحوی حال و هوای بچه‌های کُرد را دارد و به نظرم کرد زبان‌ها و همچنین خانواده جوان‌هایی که درگیر مقوله خدمت سربازی هستند، مخاطب این فیلم بودند. فیلم‌های گروه «هنروتجربه» غالباً فیلم‌های کمدی نیستند و بیشتر به فضای هنر توجه دارند اما «به عبارتی» این فضا را شکست و در عین آن که تلاش کرد هنری بودن خود را حفظ کند، بخش‌های کمدی زیادی را در درون خود جای داده است. قطعاً اکران این فیلم تحت الشعاع مقوله انتخابات قرار گرفت اما در نهایت از بازخوردها رضایت دارم.

کتیراچی با یادآوری انگیزه بالای خود برای تولید این اثر، گفت: این فیلم تولید سال ۹۷ است و تولید آن با افزایش قیمت‌ها در کشور مصادف شد. ما به صورت شخصی سرمایه گذاری کرده بودیم اما بعد از افزایش قیمت‌ها، آن سرمایه فقط کفاف هزینه شام و ناهار عوامل را می‌داد؛ فیلم با مدل‌های جدید مرسوم مثل دوربین روی دست یا با سرعت ضبط نشده است و در همه قاب‌ها، صدابرداری‌ها، نورپردازی‌ها و فیلمنامه تلاش کردیم چارچوب اصلی سینمای کلاسیک حفظ شود.

این کارگردان ضمن اشاره به اینکه فیلم با کمترین امکانات تولید شده، ادامه داد: ۲ سال پیش فیلمی به نام «روزهای جانانه» در ژاپن تولید شد که کارگردان این فیلم، شیوه جالبی در تولید دارد و فیلم را تنها در ۱۷ روز تولید کرده است و تلاش نکرده با تشکیلات بالایی فیلم بسازد ما هم همین رویه را داشتیم و با توجه به اینکه همه تیم تجربه تولید و ساخت داشتند، با کمترین امکانات موجود شاهکار ساختیم؛ الان برخی از دوستان برای تولید یک فیلم کوتاه از تجهیزات گران قیمت استفاده می‌کنند در حالی که من مدعی هستم تجهیزات می‌تواند کمک کند اما همه ماجرا نیست. یک ابزارزدگی در سینمای مستقل ما وجود دارد در حالی که فیلمسازان بزرگ جهان ابزارزدگی را کنار گذاشته اند.

وی افزود: در این فیلم با کمترین امکانات که در تصاویر پشت صحنه موجود است اثر را تولید کردیم، ما پروژکتورهای گران قیمت که مورد استفاده فیلم کوتاه است، نداشتیم و مدعی هستم اثر تولید شده با همه این کمترین امکانات قابل رقابت با همه کارهای با تجهیزات بالاتر است. کار فیلمساز این است با شرایطی که دارد فیلم را تولید کند نه اینکه منتظر بماند تا همه چیز فراهم شود.

اولویت ما این بود که مخاطب با بالاترین تحصیلات و پایین‌ترین تحصیلات بفهمد ما چه می‌گوئیم و ما سادگی فرم را در تمام فیلم رعایت کردیمکتیراچی یادآور شد: سال‌های قبل که فیلم‌های بهتری ساخته می‌شد، فیلمسازان تا این اندازه درگیر ابزارزدگی نبودند و دنبال این بودند که «می‌خواهم چه چیزی ارائه کنم نه اینکه چه تجهیزات و چه آدم‌های شناخته شده‌ای داشته باشم». ما هم باتوجه به فرم قصه خود را درگیر فرم نکرده ایم و تلاش کردیم خیلی روان به قصه بپردازیم. این اتفاق خوبی نیست که فیلم بسازیم و فقط بعضی از مخاطبان آن را بفهمند و بگوییم فیلم هنری ساخته ایم؛ اینکه مخاطب فیلم را نمی‌فهمد ضعف سازنده است و هیچ یک از فیلمسازان بزرگ اینگونه نبوده اند. در این فیلم اولویت ما این بود که مخاطب با بالاترین تحصیلات و پایین‌ترین تحصیلات بفهمد چه می‌گوئیم. ما سادگی فرم را در تمام فیلم رعایت و تلاش کردیم در عین آنکه قاب بندی زیبایی داشته باشیم پیچیدگی نداشته باشیم.

کارگردان «به عبارتی» در رابطه با انتخاب بازیگران و بازیگردانی فیلم، گفت: این فیلم اصلاً بازیگر چهره ندارد و زمانی که اثر تولید شد بچه‌هایی که آمدند برای اولین یا دومین بار بود که جلوی دوربین قرار می‌گرفتند اما الان اکثر این افراد به جاهای خوبی رسیده اند. برای این فیلم از هنرمندان تئاتر کمک گرفتیم و از بازیگران حرفه‌ای استفاده کردیم. چالشی برای خودم تعریف کردم که اگر فیلمی می‌سازم، مخاطب به جای محبوبیت بازیگرها، محتوا و بازی را بپسندد؛ در همه جای دنیا بازیگران اثرگذاری جدی دارند ولی فیلم‌های فاخر بدون حضور بازیگران شناخته شده هم وجود دارد.

وی افزود: بازیگر نقش اصلی فیلم، طه محمدی حداقل ۲۰ سال در صحنه تئاتر و نمایش درخشیده است ولی در حوزه تصویر حضور جدی نداشته است و این فیلم اول او است. همه دغدغه ما این بود که این هنرمند به خوبی دیده شود.

کتیراچی در پایان درباره مضمون فیلم گفت: فیلم قصه جوان کُرد زبان عاشقی است که در گیر یک مقوله بزرگ به نام سربازی شده است. هدف از ساخت فیلم این بود که نشان دهیم همه آدم‌ها با مشکلات متعددی مواجه می‌شوند؛ عده‌ای با این مشکلات می‌جنگند و آن را حل می‌کنند ولی عده دیگری در مواجهه با مشکل از آن فرار می‌کنند و این فرار کردن نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه مشکلات دیگری ایجاد می‌کند. امیدوارم در زیر متن قصه، بیننده این مطلب را دریافت کند که هر زمان مشکلی پیش آمد اگر همان موقع با مشکل بجنگیم و به حل مسئله بپردازیم، موفق می‌شویم ولی اگر فرار کنیم چاره‌ای جز اینکه به سرخط برگردیم و آن مشکل را از نو حل کنیم، نداریم.

منبع: مهر