چالش خطوط‌قرمز سلیقه‌ای و استیفای حقوق هنرمندان / قوانین موجود کافی و روزآمد نیست

یکی از مهم‌ترین پرسش‌های روز حوزه فرهنگ این‌ است که در شرایط فعلی مهمترین مشکل حوزه هنر و فرهنگ چیست و دولت جدید در حوزه هنر باید چه راهکار و راهبری برای حل این مشکل به‌کارگیرد؟

دولت‌ها کمترین شناخت را از حوزه فرهنگ و هنر داشته‌اند

محمدتقی فهیم منتقد، روزنامه‌نگار و کارشناس فرهنگی در گفت‌وگو با صبا با اشاره به اینکه در عرصه فرهنگ و هنر نسبت به جایگاه ارزشمندش در انقلاب اسلامی موانع و مشکلاتی متعددی وجود دارد، گفت: شاید در همه عرصه‌ها نقایصی وجود داشته باشد اما بحث فرهنگ راس رویکردهای انقلابی بوده و همواره قرار بر این بوده به فرهنگ اهمیت بیشتری داده شود.
وی ادامه داد: همه دولت‌ها کمترین شناخت را از حوزه فرهنگ و هنر داشته‌اند و کمترین خدمات را هم به این حوزه داده‌اند، به طوری که ناخواسته باعث تزلزل جایگاه فرهنگ و هنر در کشور شده‌اند.
فهیم تصریح کرد: در همین انتخابات ریاست جمهوری هیچ یک از کاندیداها اساسا درباره فرهنگ و هنر آنچنان که باید اطلاعات و تسلط کافی به امور فرهنگی نداشتند و بسیار کلی در این زمینه صحبت کردند درحالی که اگر به مشکلات حوزه هنر واقف بودند، می‌توانستند به جزئیات بیشتری ورود کنند.

ممیزی‌های سلیقه‌ای در تمام حوزه‌های هنر

وی یکی از مشکلات حوزه هنر را بحث ممیزی‌های سلیقه‌ای در تمام حوزه‌های هنر دانست گفت: این امر یکی از چالش‌های اصلی است که که همه این سال‌ها فراروی دولت‌ها بوده اما هیچ دولتی نتوانسته برای آن یک چهارچوب‌های قانونمند با مولفه‌های شفاف تبیین کند بنابراین فیلم‌سازان و هنرمندان در این عرصه دچار خودسانسوری هستند.
وی ادامه داد: طی این سال‌ها آیین‌نامه‌ای وجود داشته که مربوط به حدود ۴۰ سال قبل است. البته دوران آقای رئیسی که آقایان ایل بیگی و سهرابی مسئولیت بخش ارزشیابی را برعهده گرفتند آیین‌نامه جدیدی مصوب شد که در آن، برخی مسائل همچون حجاب و خطوط قرمز مشخص شد ولی این آیین‌نامه کفایت نمی‌کند ضمن اینکه حوزه هنر فقط بحث سینما نیست و به عنوان مثال در حوزه موسیقی با مسائل و مشکلات جدی‌تری رو به رو هستیم.
فهیم تاکید کرد: رئیس جمهور در ارتباط با حوزه فرهنگ با دو وجه روبه‌روست. یک وجه آن بخشی است که هنرمند از حوزه فرهنگ ارتزاق می‌کند و بخش دیگر، بخشی است که در آن حوزه فرهنگ باعث اقتدار و تبلور ویژگی‌های برتری دولتی و کشور می‌شود و هر رئیس جمهوری که می خواهد آثارش ثبت شود و در آینده درباره آن قضاوت شود بی‌تردید باید مقوله فرهنگ را جدی بگیرد و اگر این نباشد هیچ یک از کارکردها و تلاش‌ها ثبت و ماندگار نمی‌شود.

هنرمند می‌تواند چراغ هشدار دهنده باشد

وی ادامه داد: هنر و هنرمندان به عنوان چراغ هشدار دهنده خطاهای حوزه اجرایی کشور هستند که با نقد، بررسی و آسیب‌شناسی مانع خطا و اشتباه می‌شوند.
فهیم با بیان اینکه فعالان و شاغلین عرصه فرهنگ و هنر متقابلا انتظاراتی دارند، اظهار داشت: یکی از این مطالبات بحث معیشت هنرمندان است. مطالبات هنرمندان به‌قدری روی هم انباشته شده که بخش قابل‌توجهی از هنرمندان دچار مشکلات عدیده هستند و از امکانات اولیه همچون مسکن محرومند.
وی مالیات و تامین اجتماعی را از دیگر مطالبات فعالان حوزه فرهنگ و هنر دانست و تاکید کرد: این موارد مطالبات صنفی است که به آن توجه نشده و رئیس جمهور باید به‌دنبال اعتلای وضعیت معیشتی فعالان فرهنگ و هنر کشور باشد. تاکنون هر رئیس جمهوری که کمی به فرهنگ و هنر توجه کرده اتفاقات بسیار مهمی در کشور افتاده است.
فهیم ادامه داد: در همین چند سال ریاست جمهوری شهید رئیسی به دلیل ارتباط متقابل ایشان با هنرمندان و حضور ایشان در جمع‌های هنری، هنرمندان با وجود مشکلات بسیار، با وضع موجود کنار می‌آمدند و چشمشان را به روی بسیاری از مشکلات می‌بستند.
وی یکی دیگر از مسائل حوزه فرهنگ و هنر را بحث ردیف بودجه آن دانست و تاکید کرد: فرهنگ و هنر جدی، فکور و اندیشمند که قرار است در آینده سند شناسایی کشور شود نیازمند کمک‌های دولتی است بنابراین ردیف بودجه و افزایش آن یکی از مسائلی است که رئیس جمهور باید به آن توجه کند.

سانسور مانع رشد و تعالی و توسعه هنر است

فهیم در ادامه مهمترین مشکل حوزه هنر را رفع خطوط قرمز سلیقه‌ای و استیفای حقوق هنرمندان در عرصه‌های مادی و معنوی دانست و تاکید کرد: برخورد سلیقه‌ای با آثار هنری موجب خودسانسوری و سانسور می‌شود که این امر مانعی برای رشد، تعالی، ترقی و توسعه هنر است.
وی راهبرد حل این مشکل را در قالب آیین‌نامه‌ها و مصوبات دانست و تاکید کرد: برای حل این مشکل رئیس جمهور باید با کارشناسان، متخصصان و متولیان این عرصه مسئله را حلاجی کند و در مرحله بعد تبدیل به قانون عملیاتی شود و این زمان است که هنرمندان می‌دانند چه اتفاقی برای آثارشان خواهد افتاد و بلاتکلیف و سردرگم نخواهند بود.
وی تاکید کرد: اگر رئیس جمهور همت والایی برای رفع مشکلات عرصه فرهنگ و هنر داشته باشد، می‌تواند به عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی که مصوبات قابل اجرایی دارد، موانع را رفع کند.
فهیم با اشاره به اینکه قوانین موجود کافی نیست و قوانین باید همیشه به روز باشد، تاکید کرد: گرچه قوانین موجود در اجرا با مشکلات بسیاری رو به روست ولی تا زمانی که قوانین جدید تدوین شود باید قوانین موجود به‌درستی اجرا شود تا وضعیت شفاف شود.
وی در پایان تاکید کرد: رئیس جمهور به عنوان مسئول دستگاه اجرایی کشور و رئیس شورای انقلاب اسلامی اگر همت والایی داشته باشد خیلی کارها در حوزه فرهنگ و هنر می‌تواند انجام دهد.

مهدیه مالکی

منبع: صبا