گزینه های سکانداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

فاطمه میرزاجعفری: با مشخص شدن نتیجه انتخابات و نزدیک شدن زمان تشکیل دولت جدید به ریاست مسعود پزشکیان گمانه زنی‌هایی درباره ترکیب کابینه و انتصاب وزرای مختلف به گوش می‌رسد. یکی از وزارتخانه‌های مهم برای هر دولتی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که برای تصدی ریاست آن نام چند گزینه احتمالی مطرح شده اند.

سید عباس صالحی، حسین انتظامی، احمد مسجدجامعی و حجت الله ایوبی گزینه‌هایی هستند که احتمالاً یکی از آن ها در چهاردهمین دوره ریاست جمهوری سکان دار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.

شنیده‌های خبرنگار مهر حاکی از آن است که براساس رفتار انتخاباتی مسعود پزشکیان در مناظرات، که دولتش را دولت ملی می‌نامید؛ دولت چهاردهم برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دنبال گزینه‌های دیگری نیز هست و برای این انتخاب سراغ کابینه دولت سیزدهم هم رفته که از کابینه مورد اشاره، نام های سید محمد هاشمی و عزت الله ضرغامی برای تصدی این پست عنوان شده اند.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سنگر حوزه‌های مهمی از جمله کتاب و ادبیات، رسانه، تئاتر، موسیقی و سینما است که هرکدام ریز مسائل بیشماری دارند؛ برای مثال در حوزه کتاب یکی از مباحث مهم قیمت گذاری کتاب و حل مسئله کاغذ است، فارغ از اینکه در برگزاری رویداد نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نواقصی است که انتظار می‌رود در دوره جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حل شوند.

صنعت نشر یکی از حوزه‌های بزرگ است که ناشران زیادی در طول این سال‌ها بعضاً با هزینه‌های شخصی جلوی سیل مشکلات اقتصادی ایستادگی کردند و طبیعی است که این ناشران در دوره جدید به دنبال حل مسائل خود هستند. ممیزی‌های کتاب نیز یکی از گلایه‌های ناشران در حوزه کتاب و ادبیات است که حل آن هم نیازمند کارآمدی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

گزینه‌های متفاوت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و توقعات حوزه کتاب و ادبیات زمینه نگارش گزارشی شد تا به این بهانه نگاهی به کارنامه کاری هریک از این گزینه‌ها بیاندازیم.

مشروح این گزارش را در ادامه می‌خوانیم:

از روزنامه اطلاعات تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

سید عباس صالحی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، اولین و شاید قوی‌ترین گزینه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره چهاردهم است. صالحی فرزند یکی از علمای شاخص مشهد است. او متولد سال ۱۳۴۲ در مشهد است و علاوه بر تحصیلات حوزوی دکترای فلسفه نیز دارد.

صالحی در دولت یازدهم و در دوره وزارت علی جنتی عهده دار مسئولیت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و پس از استعفای جنتی به سرپرستی وزارت فرهنگ و ارشاد منصوب شد. با آغاز به کار دولت دوم حسن روحانی وی توسط ریاست جمهوری دوره دوازدهم به عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی به مجلس معرفی شد و توانست وزیر فرهنگ دولت دوازدهم شود.

سید عباس صالحی در دولت اول حسن روحانی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. عملکرد وی در طول حضورش در معاونت فرهنگی، اهالی فرهنگ و کتاب را تا حد قابل توجهی به رضایت رساند. تعامل با اصحاب فرهنگ و نشر؛ بویژه مشارکت دهی در سیاستگذاری و واگذاری امور اجرایی نمایشگاه کتاب تهران به تشکل‌های نشر را باید از نقاط مثبت در کارنامه صالحی خواند.

صالحی در مسئولیت‌هایش، اصل شفافیت را لحاظ کرده و از طرف دیگر او سعی کرده تا حد امکان از چرخه نشر، ناشران و اهالی قلم فاصله نگیرد و شنوای انتقادات، مشکلات و پیشنهادهای آن‌ها باشد. مصداق این رویکرد صالحی، دیدارهای دوره‌ای اوست که با حضور در کتاب‌فروشی‌ها انجام شده است. وی با اهالی رسانه هم رابطه خوبی دارد و به رغم مصاحبه‌های نه چندان پرشمار، همواره ارتباط مستمر و صمیمانه‌ای با خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای داشته است.

صنعت نشر یکی از حوزه‌های بزرگ است که ناشران زیادی در طول این سال‌ها بعضاً با هزینه‌های شخصی جلوی سیل مشکلات اقتصادی ایستادگی کردند و طبیعی است که این ناشران در دوره جدید به دنبال حل مسائل خود هستند. ممیزی‌های کتاب نیز یکی از گلایه‌های ناشران در حوزه کتاب و ادبیات است که حل آن هم نیازمند کارآمدی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است

حسین انتظامی؛ دومین گزینه سکانداری وزارت ارشاد

حسین انتظامی متولد ۱۳۴۶ روزنامه نگار و مدیر مسئول خبرآنلاین، یکی دیگر از گزینه‌های احتمالی سکانداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. او پیش از این ریاست سازمان سینمایی کشور، معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد، بازگشایی مؤسسه مطبوعاتی جام جم را نیز در کارنامه کاری خود دارد.

او در سال‌های ۷۳ تا ۷۶ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عهده دار مدیریت اداره کل مطبوعات داخلی شد و یک سال نیز ریاست ستاد جشنواره مطبوعات و خبرگزاری‌ها را برعهده گرفت. در سال ۹۲ و در دوره ریاست جمهوری یازدهم و دوازدهم به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازگشت و با حکم علی جنتی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی را برعهده گرفت.

انتظامی در مناظرات انتخاباتی اخیر نیز به عنوان یک کارشناس فرهنگی حضور داشت که سوالات خود را صریح و البته با لحن مؤدبانه از نامزدها می‌پرسید.

بنیانگذار نمایشگاه کتاب در راه وزارتخانه ارشاد

احمد مسجد جامعی متولد ۱۳۳۵ و عضو و رئیس پیشین شورای اسلامی شهر تهران و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سید محمد خاتمی یکی از گزینه‌های احتمالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره چهاردهم است.

وی فرزند آیت الله مصطفی مسجد جامعی از علمای به نام تهران است که در دوره وزارت عطاالله مهاجرانی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از استعفای او سکاندار این وزارتخانه بود.

از اقدامات مسجدجامعی در دوره وزارتش می‌توان به فعالیت‌های فرهنگی همچون بنیانگذاری نمایشگاه بین المللی کتاب، نمایشگاه بین المللی قرآن و خانه کتاب اشاره کرد.

جوان‌ترین مدیر وزارت ارشاد و احتمال ریاست بر وزارتخانه

سید محمد هاشمی در دولت سیزدهم با حکمی توسط محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان معاون حقوقی امور مجلس و استان‌های این وزارتخانه منصوب شده است و به فاصله یک سال به عنوان جانشین وزیر فرهنگ هم انتخاب شد. از او به عنوان جوان‌ترین مدیر این وزارتخانه یاد می‌شود. شنیده‌ها حاکی از آن است که هاشمی یکی از گزینه‌های احتمالی انتخاب برای هدایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

هاشمی فارغ التحصیل دکترای حقوق عمومی از دانشگاه علامه طباطبایی است که سوابق مدیریتی متعددی در کارنامه کاری خود دارد. جانشینی بنیاد فرهنگی خاتم الاوصیا، مدیرعاملی مجموعه فرهنگی سرچشمه، فعالیت به عنوان معاون توانمندسازی و امور استان‌های سازمان هنری رسانه‌ای اوج از دیگر سوابق هاشمی است که می‌توان به آن اشاره کرد.

از فعالیت‌های مهم هاشمی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمایت از هنرمندان، دفاع از قانون و حل مشکل کنسرت‌ها، به خصوص کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان که هاشمی به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی راهی اصفهان شد، همچنین کمک به حل مشکلات vodها از اقدامات مهمی است که او در وزارت ارشاد دولت سیزدهم انجام داده است.

ایده و تصویب قانون صرف یک‌درصد هزینه شرکت‌ها و بانک‌های دولتی در فرهنگ که مجموعاً رقمی نزدیک ۳۶ همت می‌شود هم از اقداماتی ست که با پیگیری او محقق شده ست. همچنین تشکیل قرارگاه شهید آوینی با نکته تقویت استان‌ها در حوزه فرهنگ و تمرکززدایی است.

هاشمی یکی از گزینه‌هایی است که در میان اهالی فرهنگ و اصحاب رسانه اقبال زیادی برای انتخابش به عنوان سکاندار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در راه ارشاد

حجت الله ایوبی متولد ۱۳۴۲ استاد دانشگاه تهران از گزینه‌های احتمالی انتخاب و هدایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. او دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران و رئیس سازمان سینمایی کشور بوده است. ایوبی در سال ۷۷ به ریاست دانشکده علوم سیاسی دانشگاه امام صادق منصوب شده است و از سال ۸۰ تا ۸۵ رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فرانسه بود، همچنین در سال ۹۲ قائم مقام بنیاد سعدی بوده است.

او به عنوان مدیرعامل بنیاد شمس تبریزی و مولانا با برگزاری مسابقه معماری مقبره شمس تبریزی در سال ۱۳۹۰ ساخت و ساز مقبره در خوی را در برنامه‌های بنیاد شمس و مولانا قرار داد.

از معاونت امور سینمایی تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

عزت الله ضرغامی یکی دیگر از گزینه‌های احتمالی هدایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. او متولد سال ۱۳۳۸ است که در دولت سیزدهم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را بر عهده داشت.

او همچنین معاونت امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوران علی لاریجانی و مصطفی میرسلیم در این وزارتخانه و نیز معاونت صدا و سیما در امور استان‌ها و امور حقوقی و مجلس در دوران ریاست لاریجانی بر این سازمان را برعهده داشت.

در دوران مدیریت او شبکه‌های سراسری مثل نسیم، پویا، نمایش، آی فیلم فارسی و عربی، ورزش، تماشا، سلامت، قرآن، آموزش، مستند و چندین شبکه دیگر راه اندازی شد.

یکی دیگر از مسائل مهم حوزه کتاب و ادبیات مسئله کاغذ است که در دولت سیزدهم به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به خودکفایی در این حوزه رسیده ایم اما این خودکفایی شامل کتب درسی شده و همچنان ناشران از خودکفایی کاغذ بی بهره اند؛ همینطور به گفته بسیاری از ناشران قیمت کاغذ نمونه داخلی فرق چندانی با نمونه خارجی آن ندارد و صنعت نشر درگیر حبس سرمایه است

مطالبات اهالی نشر از وزیر فرهنگ و ارشاد

همانطور که در ابتدای گزارش به آن اشاره کردیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسائل بسیار مهمی دارد و نیازمند فردی است که در عین کارآمدی به تمامی این حوزه‌ها اشراف کامل داشته باشد و از مسائل مهم اهالی فرهنگ و هنر مطلع باشد به بیان دیگر از میان اهالی فرهنگ باشد و برای آنان کار کند. یکی از حوزه‌های مهم ذیل فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حوزه کتاب و ادبیات است و کیست که نداند ممیزی، قیمت کتاب، سرانه مطالعه، کاغذ و حواشی آن، نمایشگاه کتاب مباحث مهم این حوزه است.

برای مثال ممیزی یکی از مسائلی است که ناشران بسیار زیادی از آن گله مندند و همینطور نویسندگان بسیاری هستند که در طول این سال‌ها کتاب شأن تنها از طبقات ارشاد بالا و پایین شده است و دیگر نه انگیزه‌ای برای پیگیری پرونده شأن دارند و نه نوشتن.

محمدعلی مرادیان مدیر اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در فضای مجازی به ارائه اطلاعاتی از عملکرد ممیزی در دولت سیزدهم پرداخته و اعلام کرده «از ۲۲۸ هزار عنوان کتابی که در این دولت مجوز دریافت کرده‌اند از نیمه ۱۴۰۰ تا پایان اسفند ۱۴۰۲ تنها ۱۶.۲ درصد آثار مورد مشروطی داشتند و ممیزی خورده‌اند.» با این ادعا و احتساب این درصد از کل عناوین کتاب، می‌توان گفت حدود ۳۷ هزار عنوان کتاب ممیزی خورده اند.

بنابراین به اعتقاد بسیاری از ناشران سکاندار بعدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید فکری به حال ممیزی و روند آن داشته باشد.

یکی دیگر از مسائل مهم حوزه کتاب و ادبیات مسئله کاغذ است که در دولت سیزدهم به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به خودکفایی در این حوزه رسیده ایم اما این خودکفایی شامل کتب درسی شده و همچنان ناشران از خودکفایی کاغذ بی بهره اند؛ همینطور به گفته بسیاری از ناشران قیمت کاغذ نمونه داخلی فرق چندانی با نمونه خارجی آن ندارد و صنعت نشر درگیر حبس سرمایه است.

نمایشگاه کتاب و اختلاف نظر بر سر محل برگزاری آن هم دیگر از حوصله مدیران ارشاد و ناشران و اهالی رسانه خارج است و مسلماً یکی از کارهای مهم وزارت ارشاد بعدی رسیدگی به این موضوع و البته نحوه برگزاری آن است؛ به شکلی که مانند سال‌های گذشته نمایشگاه خالی از مخاطب نباشد و در میان مخاطبان و ناشران شور و شوق برگزاری بهار کتاب ایران همواره وجود داشته باشد.
قیمت گذاری کتاب و عدم اولویت آن در سبد خرید خانوار، کاهش سرانه مطالعه نیز از دیگر مشکلات حوزه کتاب و ادبیات است که باید برای آن فکری جدی شود.

اما مهمترین مسئله و شاید درخواست اهالی رسانه از وزیر بعدی فرهنگ و ارشاد ارتباط مؤثر و دائم با اهالی رسانه است چراکه هریک از این افراد می‌توانند نقدهای سازنده در جهت بهبود حال کتاب و صنعت نشر داشته باشند و چه خوب است که مانند شعار ریاست جمهوری در مناظرات از کارشناسان در حوزه‌های مختلف استفاده شود.

منبع: مهر