بیلبورد جعلی در فیلم‌ها و اکران ۸۰هزارتومانی در پلتفرم‌ها!
فیلم‌هایی که اکران‌شان در سینماها به پایان می‌رسد در نمایش خانگی با حداکثر قیمتِ بلیت سینما به فروش می‌رسند با احتساب همان اول و وسط تبلیغاتی که این روزها اصطلاحاً به مخاطبان آزار می‌رساند، در این میان برخی هم ترجیح داده‌اند بلیت‌فروشی نکنند.
طرح اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی که در بهار سال 1399 آغاز شد، در یکی دو سال اخیر به روالی رایج برای نمایش فیلم‌های سینمایی در نمایش خانگی تبدیل شده، اما تاکنون این طرح در پلتفرم‌های اصلی، محدود به فیلم‌های بلند بود و چند مرتبه‌ای هم همچون فیلم «وضعیت اورژانسی» با بهای بلیت 25 هزار تومان اکران آنلاین شد.
در حالی این روزها هم اکران آنلاین با حداکثر قیمت بهای بلیت سینماها عرضه می‌شود یعنی 80 هزار تومان که مخاطبان کماکان به پخش تبلیغات در ابتدا و وسط فیلم‌ها و تحت عنوان «بلیبورهای جعلی» در جریانِ فیلم‌ها انتقاد دارند. پیش از این پلتفرم‌ها برای حفظ ظاهر هم تنها منافع خود را در جریان فعالیت‌های خودشان دنبال نمی‌کردند و حق و حقوقی را برای مخاطبان قائل می‌شدند اما در این روزگار خبری از توجه به حقوق مخاطبان نیست.
در دنیا دو گونه سرویس وی‌او‌دی وجود دارد؛ سرویس اشتراکی و سرویس غیراشتراکی (آزاد). سرویس اشتراکی که تبلیغات وجود ندارد و دیگر سرویس غیراشتراکی است که سرویس آزاد محسوب می‌شود و در آن تبلیغات دیده می‌شود. اما در اینجا همه پلتفرم‌ها فقط به دنبال کسب درآمد هستند و تا ضابطه و چارچوب قانونی در این زمینه اتفاق نیفتد همین روند و رویه را شاهد خواهیم بود.
مشخص نیست نهادهای ناظر در مدیریتِ این تبلیغات وقت‌نشناس و آزاردهنده چه کاری کرده‌اند؟ آیا فقط وظیفه این نهادها صدور مجوز و تعلیق آن است؟ نظارت پسینی و حذف و ممیزی آثار باید در دستور کارشان باشد؛ در حالی‌که حفظ و ارتقاء حقوق مادی و معنوی مخاطبان در این فضا، مسئولیت جدّی آنهاست. مخاطبانی که هزینه اشتراک می‌پردازند فیلم و برنامه‌شان را ببینند اما ناگزیرند برخی از تبلیغات را حتماً ببینند در حالی‌که باید بستری فراهم شود خودشان انتخاب کنند. نه اینکه تماشای تبلیغات پلتفرم‌ها در ابتدا، وسط و جریان برنامه و فیلم‌ها به آنها تحمیل شود.
این انتقادات همواره به آگهی‌های بازرگانی تلویزیون هم وارد می‌شد یکی از ادعاهای این رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر توجه به حقوق مخاطبین بود که این روزها نه تنها این حقوق دیده نمی‌شود بلکه مخاطب از تماشای این همه تبلیغات آزار می‌بیند. طرح اکران آنلاین هم قرار است با مناسب‌ترین قیمت، عرضه شود نه بالاترین و حداکثرِ قیمت بهای بلیت سینما!
در حالی که همزمان با اکران آنلاین فیلم «سرهنگ ثریا» که از روز گذشته در تلوبیون آغاز شده، با احمد خورشیدی مدیر تلوبیون گفت‌وگویی داشتیم که او درباره این طرح و هزینه‌های آن صحبت کند. خورشیدی به خبرنگار تسنیم گفت: «ما همزمان با 5 مردادماه و سالگرد عملیات مرصاد تصمیم گرفتیم اکران آنلاین «سرهنگ ثریا» را آغاز کنیم. برای مردم همیشه اکران آنلاین هزینه زیادی داشته، تلوبیون سعی کرده در مدل اکران آنلاین خود با هزینه‌ای که از تبلیغات و سایر درآمدها جبران می‌کند، هزینه خرید بلیت را به مردم تحمیل نکند و این روش تاکنون سبب شده که از اکران آنلاین تلوبیون توسط مردم استقبال خوبی شود و فیلم‌هایی که اینجا اکران می‌شوند چند 10 برابر سایر پلتفرم‌ها مخاطب دارد که نشان‌دهنده روش درست، مدل اقتصادی و استقبال کاربران است.»
ایجاد تعادل در قیمت‌های طرح اکران آنلاین و توجه به حقوق مخاطبین رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر از اهمیت بالایی برخوردار است و ساترا و نهادهای ناظر بایستی بر این رویه غلط نظارت جدّی داشته باشند. قرار نیست مخاطب هم در سینما با قیمت بهای بلیت 80 هزار تومان که حداکثر قیمتِ امروز سینماهای سراسر کشور است آن فیلم را تماشا کند و مخاطبی که نتوانسته به سینما برود و حال می‌خواهد در شبکه نمایش‌خانگی این فیلم را تماشا کند با حداکثر قیمتِ بهای بلیت سینما که از امکانات مناسب‌تری در پخش فیلم برخوردار است، تماشاگر اکران آنلاین باشد.
سینمای ایران نخستین بار زمانی با اکران آنلاین آشنا شد که سالن‌های سینما روز‌های پایانی دومین ماه تعطیلی را می‌گذراندند و اکران نوروزی آن سال با وجود آثار پرامیدی، چون «شنای پروانه» و «خوب، بد، جلف: ارتش سری» به کلی لغو شده بود. در اواخر فروردین سال 1399 سازمان هنری-رسانه‌ای اوج از عرضه فیلم سینمایی «خروج» در فیلیمو و نماوا دو پلتفرم اصلی بازار خبر داد.
چند روز بعد مشخص شد این فیلم، نخستین محصول سینمایی پلتفرم‌هاست که با تک‌فروشی نمایش داده می‌شود و بهای بلیت آن 12 هزار تومان است. فیلم قابل دانلود نیست و از زمان خریداری بلیت، تنها 12 ساعت برای تماشای آن فرصت وجود دارد. «خروج» با استقبال مناسبی مواجه شد تا حدود 3 میلیارد تومان از این فیلم به حساب سازمان اوج واریز شود.
پس از اکران آنلاین «خروج» اثر ابراهیم حاتمی‌کیا که به علت ریسک اوج در نمایش این فیلم، با سهم صد درصدی این سازمان از بلیت‌فروشی به نمایش درآمد، پلتفرم‌ها سهم 30 درصدی را از بهای بلیت درخواست کردند و با وجود تثبیت این رقم، تقاضا برای نمایش فیلم‌ها در طرح اکران آنلاین بالا گرفت.
«طلا» به تهیه‌کنندگی رامبد جوان و محمد شایسته، دومین فیلم اکران آنلاین بود که با نمایش آن، زمان تماشای فیلم‌ها به 8 ساعت کاهش یافت و بلیت سینمای آنلاین به 15 هزار تومان رسید. «طلا» هم بیش از یک میلیارد تومان فروخت تا تهیه‌کنندگان بیشتری به نمایش این‌گونه مشتاق شوند و احتمالا به همین دلیل بود که از فیلم سوم، فیلیمو و نماوا باز هم بلیت را گران کردند و به 20 هزار تومان رساندند!
اکران آنلاین در حدود 6 ماه بعد از آن، میزبان حدود 30 فیلم سینمایی بود، اما قاچاق بسیار سریع آثار در چند ساعت و کاهش تدریجی استقبال از فیلم‌ها، این طرح را به عنوان جایگزینی برای نمایش روی پرده، به بن‌بست رساند.
در ماه‌های بعد و با بازگشایی تدریجی سینماها، اکران آنلاین به شکل مرحله‌ای بین عرضه روی پرده سینما و عرضه در نمایش خانگی درآمد. حال مدت‌هاست که فیلم‌ها چند ماه پس از پایان اکران سینمایی، در پلتفرم‌ها با بلیت‌فروشی نمایش داده می‌شوند و مدتی بعد از آن، در دسترس مشترکان پلتفرم قرار می‌گیرند.
با توجه به این که بیشتر بلیت‌های اکران آنلاین در همان چند روز اول فروخته می‌شود، سقف مدت زمان اکران آنلاین فیلم‌های مشترک فیلیمو و نماوا، 4 هفته است. با این حال، در ماه‌های اخیر بعضی فیلم‌های اختصاصی پلتفرم‌ها تا چندین ماه در حال اکران آنلاین بودند. مثلاً «عروسی مردم» بیش از 3 ماه است که در پلتفرم فیلم‌نت بلیت‌فروشی دارد و «جنگ جهانی سوم» برای حدود 6 ماه در نماوا اکران آنلاین شد!
سازندگان و پلتفرم‌ها که گویی ظرفیت فوق‌العاده‌ای را برای درآمدزایی کشف کرده باشند، در یکی دو سال اخیر، به ندرت فیلمی را بدون تک‌فروشی (اکران آنلاین) عرضه کرده‌اند. حتی در مورد استثنای «دوزیست» ساخته برزو نیک‌نژاد که بدون اکران آنلاین در دسترس کاربران قرار گرفت، پلتفرم نمایش‌دهنده طوری تبلیغات کرد که گویی این تصمیم، یک لطف از سوی آنها به صاحبان اشتراک پلتفرم بوده است!
مدت‌هاست آمار بلیت‌فروشی فیلم‌های اکران آنلاین اعلام نمی‌شود تا مشخص شود تعداد بلیت به‌فروش‌رسیده برای هر فیلم، آن‌قدر کم است که پلتفرم‌ها دلیلی برای اعلام آن و استفاده از ظرفیت تبلیغاتی آن ندارند. این در حالی است که با هر بار افزایش بهای بلیت سینما، پلتفرم‌ها به سرعت بهای بلیت اکران آنلاین را گران می‌کنند و در این مسیر، تفاوت خاصی میان کمدی‌های پرفروش با دیگر آثار قائل نیستند.
طمع تهیه‌کننده‌ها و پلتفرم‌ها در درآمدزایی از طریق اکران آنلاین، اگرچه ارقام ناچیزی به حساب آنها می‌ریزد، اما در تغییر عادات فیلم‌بینی تماشاگر ایرانی مؤثر بوده است؛ آن هم تأثیر منفی. از واکنش‌های بسیار زیاد در شبکه‌های اجتماعی، می‌توان به این باور رسید که فیلم‌های اکران آنلاین ده‌ها و شاید صد‌ها برابر بیشتر از تعداد بلیت‌های فروخته شده، دیده می‌شوند. با آمار ناچیز بلیت‌فروشی این آثار، روشن است که اکران آنلاین بی‌رویه و طولانی فیلم‌ها، عملاً فرهنگ تماشای فیلم قاچاق را رواج و گسترش داده است؛ روندی که در آینده ممکن است مانع از رشد شمار مشترکان پلتفرم نیز بشود.
منبع: تسنیم
