میراث سیمین در محاصره مدعیان؛ قانون چه می‌گوید؟

در ماجرای جنجال‌ها بر سر میراث سیمین دانشور،‌ سازمان تبلیغات اسلامی ادعا می‌کند که وصایت مرحوم سیمین دانشور به لیلی ریاحی برای اداره امور آثارش پس از فوت ریاحی قابل انتقال به وراث نیست. از سوی دیگر نشر گستره مدارکی را به وزارت ارشاد برای دریافت مجوز انتشار کتاب‌های مرحوم دانشور ارائه کرده است که در آن لیلی ریاحی وکالت کلیه امور آثاری که به او به ارث رسیده است را به فرزندش سیاوش خلاقی داده است.

این ابهام که وصایت لیلی ریاحی از سوی مرحوم دانشور به فرزندش به ارث می‌رسد یا خیر‌، در این مساله وجود دارد که دادگاه فرهنگ و هنر باید درباره آن تعیین تکلیف کند. اما خبرگزاری تسنیم برای بررسی بیشتر این موضوع به سراغ کارشناسان حوزه نشر در حقوق مالکیت فکری رفته است.

سید‌عباس حسینی‌نیک پژوهشگر حقوق مالکیت فکری در این زمینه به تسنیم می‌گوید:‌ بر اساس ماده 14 قانون حقوق مولفان و مصنفان،‌ 30 سال بعد از انتشار اثر امتیاز نشر یک کتاب برای ناشر محفوظ است،‌ پس از آن امتیاز نشر به مولف‌ در صورت حیات و وراث و وصی (در صورت عدم حیات) منتقل می‌شود،‌ با توجه به اینکه اکنون 30 سال از انتشار کتاب «سووشون» می‌گذرد،‌ کلیه حقوق انتشار به وراث و وصی منتقل می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: اما در خصوص  انتقال وصایت به وصی باید بگویم، قانون به صورت مشخص در این زمینه اظهار نظر نکرده است،‌ اما در صورتیکه وصیت‌نامه تملیکی باشد،‌ این وصایت به وراث منتقل می‌شود‌، اما  در صورتیکه وصیت‌نامه عهدی باشد،‌ در اینجا مثلاً وصی موظف باشد که حقوق آن وصیت را صرف اموری خاص به عنوان مثال خیریه کند،‌ منتقل نمی شود.

حسینی‌نیک‌ با اشاره به وصیت مرحوم دانشور در مورد وصایت لیلی ریاحی می‌گوید:‌ برداشت من از این وصیت‌نامه وصیت نامه عهدی نیست،‌ بنابراین این وصیت‌نامه می‌تواند به وارث وصی منتقل شود.

در طرف مقابل سید‌علی آل داوود معتقد است که این وصیت نامه تملیکی نیز نیست،‌ از آنجاییکه انتشارات خوارزمی پس از 30 سال بعد از انتشار کتاب دیگر صاحب امتیاز نشر آثار نیست،‌ نه انتشارات خوارزمی و نه انتشارات گستره مجاز به انتشار اثر نیستند و در این خصوص باید وراث خانم دانشور تصمیم‌گیری کنند.

بیشتر بخوانید

• پای جنجال‌های انتشار آثار دانشور به اداره کتاب باز شد

اما محمد حسین ساکت استاد دانشگاه و پژوهشگر حقوق می‌گوید: در ماجرای انتشار این کتاب،‌ تنها وارث مرحوم سیمین دانشور می‌توانند ادعای حق و حقوق کنند. چون  از زمان انتشار کتاب 50 سال گذشته است و این امتیاز نشر برای موسسه خوارزمی را منتفی می‌کند. از سوی دیگر وصایت به وراث وصی منتقل نمی‌شود. و انتشار آثار مرحوم دانشورآزاد تلقی می‌شود.

وصیت‌نامه مرحوم سیمین دانشور به شرح ذیل است:‌

«به‌نام خدا

7 مرداد 1385

وصیت‌نامه سیمین دانشور با وصایت خانم لیلی ریاحی

اینجانب سیمین دانشور فرزند دکتر محمدعلی ـ شماره شناسنامه 46625 ـ صادره از شیراز متولد 1300 در شیراز ـ فرزندخوانده و خواهرزاده‌ام، خانم لیلی ریاحی فرزند احمد ـ دارای شناسنامه شماره 768 صادره از اصفهان حوزه یک متولد سال 1327 را وصی خود قرار می‌دهم که پس از مرگم ترتیب قرارداد کتاب‌ها و ترجمه‌هایم و ترجمه‌های خارج از کشورم را به عهده بگیرد، و در عوض ثلث از کل اموالم را دریافت دارد.

الف – کتاب‌ها و یا ترجمه‌هایی که کرده‌ام و ناشرانم به قرار زیر است:

خانم ریاحی می‌تواند به اتکای این وصیت‌نامه قرارداد با ناشرانم را لغو یا تمدید نماید و وجوه حاصله از فروش کتاب‌ها را دریافت دارد.

1- نوشته‌ها یا تألیفات: شهری چون بهشت ـ سووشون ـ به کی سلام کنم؟ ـ جزیره سرگردانی ـ ساربان سرگردان (جلد دوم جزیره سرگردانی)

2-ترجمه: کمدی انسانی ـ داغ ننگ ـ بنال وطن

3-تالیف: شناخت و تحسین هنر

نه کتاب فوق از انتشارات خوارزمی (مدیر عامل علیرضا حیدری) می‌باشد.

4-دشمنان ترجمه از چخوف نشر نگاه (مدیرعامل رئیس‌دانا)

5-از پرنده‌های مهاجر بپرس (نشر قطره، مدیرعامل فیاضی)، باغ آلبالو (ترجمه از چخوف) ایضا نشر قطره

6-همراه آفتاب (نشر امیرکبیر که اینک در اختیار انتشارات دولتی است)

7-آتش خاموش ـ راز موفق زیستن ـ بئاتریس ـ ماه عسل آفتابی

کتاب‌های فوق قرارداد تازه‌ای پس از چاپ اول بسته نشده است.

ب- 1- پول نقد در بانک صادرات ایران ـ تجریش

2- دو میلیون تومان سپرده ثابت در بانک ملی ایران شعبه تجریش توأم با دفترچه ثبت حاصل از سپرده (مدارک در فایل خاکستری در کتابخانه موجود است)

لیلی خانم وصی من طبق این وصیت‌نامه و اختیاردار چاپ آثارم می‌تواند با وراث دیگر ثلث اثاث خانه و لباس‌هایم را مالک شود.

سیمین دانشور»

منبع: تسنیم