گذر سینمای کوتاه از موج «فرهادی» و «روستایی» / چند بازیگر جشنواره امسال، من را غافلگیر کردند
علیرضا معتمدی:
علیرضا معتمدی نویسنده و کارگردان سینما و عضو هیأت انتخاب بخش داستانی چهلویکمین جشنواره بینالمللی فیلمکوتاه تهران درباره کیفیت فیلمهای این دوره از جشنواره گفت: طی دو سه سال اخیر فیلمهای کوتاه زیادی دیدهام. از کارگاهها گرفته تا دورهای که در ایسفا داوری میکردم. بهنظر اصولا در چند سال گذشته سینمای کوتاه ما روند رو به جلویی داشته است. البته این نکته هم هست که بهنظر میرسد بیشتر فیلمهای کوتاه ما شبیه فیلمهای بلندی شدهاند که زمان کوتاهتری دارند و این فینفسه برای یک فیلمکوتاه نقطه ضعف است.
وی افزود: در دو سه سال اخیر اما فیلمهایی را شاهد هستیم که قائم به ذات سینمای کوتاه هستند. ایده و پرداختی دارند که در یک مدت زمانی تعریفشده آن را به تصویر درآوردهاند. خلاقیت عنصر بسیار مهمی در فیلم کوتاه است و در این سالها بیشتر شاهد فیلمهای خلاقانه با فضاسازیهای متفاوت هستیم. تنوع ژانری هم در فیلمها بسیار قابلتوجه شده است.
معتمدی در ادامه گفت: یکی دیگر از اتفاقاتی که در سالهای اخیر بیشتر شاهد بودیم، حضور پرتعداد بازیگران حرفهای در فیلمهای کوتاه بوده که امسال بهنظرم این حضور کمرنگتر شده است. در عین اینکه خیلی بازیهای خوبی را در این فیلمها شاهد بودیم. حتی نام چند بازیگر را برای خودم یادداشت کردهام که بازیهای بعدیشان را دنبال کنم. این استعدادها واقعا قابلتوجه بودند و من را غافلگیر کردند.
وی درباره طرح برخی انتقادات نسبت به حضور بازیگران چهره در فیلمهای کوتاه هم گفت: بالاخره بچههای فیلمکوتاه میخواهند فیلمشان دیده شود و من این دغدغه آنها را درک میکنم. بازیگران مطرح علاوهبر توان اجرایی و آوردهای که بهلحاظ تخصصی میتوانند برای یک فیلم داشته باشند، به هر حال تبدیل به ویترین یک فیلم هم میشوند و طبیعی است که فیلمساز علاقه داشته باشد فیلمش به واسطه چنین ویترینی بهتر دیده شود. این بازیگران، اگر در جای خودشان هم مورد استفاده قرار بگیرند، طبیعتا ایرادی به آن وارد نیست اما شخصا فکر میکنم فیلمهایی که تجربیتر هستند و بهدنبال کارهای تازه میگردند باید سراغ بازیگرانی بروند که بهدنبال کسب جایگاه هستند و انگیزه دارند برای خودشان هم اعتباری را به دست بیاورند.
کارگردان «چرا گریه نمیکنی؟» درباره مضامین پر تکرار در جریان تولید سینمای کوتاه، توضیح داد: فیلمسازانی که دست روی ایدهای میگذارند که پیشتر دربارهاش چیزی دیده یا شنیدهاند، شاید اجرای خوبی هم داشته باشند، اما از نگاه من فیلمسازان پرتلاشی نیستند. در همین فیلمهای امسال تمهای مشترکی را شاهد بودیم که شاید ۶ الی ۷ نمونه از آنها به دستمان رسیده بود. مثلا کاراکتر مردهشوری که با جنازهای مواجه میشد و در یک فرآیندی، ناگهان مرده زنده میشد. این ایده در چند فیلم تکرار شده بود که اتفاقا دو تای آنها فیلمهای بدی هم نبودند. در مواجهه با فیلم اول هم خیلی از این ایده خوشم آمد و امتیاز خوبی هم دادم، بعد اما دیدم چقدر این ایده و قصه تکرار شده است!
وی افزود: صرف اجرای خوب، برای خوب بودن یک فیلم کافی نیست. مهمترین معیار من برای امتیاز دادن به یک فیلم، خلاقیت بود. زاویه نگاه فیلمساز نسبت به سوژهاش هم بسیار برای من واجد اهمیت بود. ایدهای که شاید در ۴۰ درصد فیلمها ردپایش وجود داشت، این بود که قصه از نقطهای آغاز میشد و بعد از یک پیچش روایی، متوجه میشدیم کاراکتری که دنبالش بودهایم، خود همین کاراکتر جستجوگر است. این «خود بودن» مدام در فیلمها تکرار میشد و برای من تبدیل به یک ایده تکراری شد. فیلمهایی از این دست متأسفانه در میان فیلمهای متقاضی زیاد بودند و بهرغم آنکه برخی از آنها اجرا و بازیهای خوبی هم داشتند، اما شخصا ترجیحم به فیلمهایی بود که شاید کموکاستیهایی در اجرا داشتند اما تجربه جدیدی را پیش روی مخاطب میگذاشتند.معتمدی با تأکید بر اینکه سیاست احیای ژانر در جشنواره فیلمکوتاه تهران، منجر به یک ریلگذاری صحیح در سینمای کوتاه شده است گفت: معمولا در سینمای کوتاه فیلمسازان بهدنبال مد روز و یا سلایق جشنوارهها بودند و حتی در مقاطعی با موج اصغر فرهادی و سعید روستایی هم مواجه بودیم اما تنوع ژانر و حمایتی که انجمن سینمای جوانان از این رویکرد داشته است، به نظرم بستری برای ایجاد خلاقیت در فیلمسازی فراهم آورده است. در فیلمهای همین امسال چند فیلم ژانر وحشت داشتیم و یا فیلمهای کمدی خیلی خوبی را شاهد بودیم. برخی از این فیلمها را حتی چندبار دیدم و واقعا فیلمهای کمدی خندهداری بودند. انتخاب این سیاست، فکر درستی بوده و تا به امروز هم نتیجه خوشایندی را به همراه داشته است.
این عضو هیأت انتخاب جشنواره چهلویکم درباره مواجهه با اعتراضهای احتمالی از سوی فیلمسازانی که آثارشان به جشنواره راه پیدا نکرده است هم گفت: طبیعتا فهرست فیلمهای راهیافته به جشنواره امسال، برآیند فکر و سلیقه یک گروه محدود است که من هم عضو آن هستم. اگر ترکیب دیگری میخواستند دست به انتخاب بزنند، شاید به ترکیب دیگری میرسیدند. نکته اصلی اما این است که بالاخره در ویترین هر رویدادی، محدودیتی به لحاظ کمی وجود دارد و نمیتوانیم تا بینهایت فیلم در یک جشنواره داشته باشیم.
وی تأکید کرد: جشنواره فیلمکوتاه تهران هم شورت لیستی دارد که به جشنواره فیلم فجر هم ارائه میشود و فکر میکنم فیلمهای خوبی که دیدهایم، در آن شورت لیست همهشان حضور دارند که دایره گستردهتری از فیلمهای راهیافته به جشنواره تهران را هم شامل میشود. ما همه فیلمها را دیدیم و آنهایی که امتیاز بالایی داشتند و آنها را دوست داشتیم در همین فهرست جای دادهایم. پای همه این انتخابها هم خواهیم ایستاد.
کارگردان فیلم سینمایی «رضا» درباره تخصیص بخش ویژهای به «هوش مصنوعی» در جشنواره فیلمکوتاه تهران هم گفت: ما هنوز در گامهای اولیه این مسیر هستیم اما اینکه چنین شاخهای در جشنواره فیلمکوتاه تهران به رسمیت شناخته شده است، باعث میشود در دورههای آینده، تولیدات بیشتر و جدیتری در این زمینه داشته باشیم. در همین دوره هم چند فیلم را دیدیم که از هوش مصنوعی استفاده کرده بودند اما بیشتر رویکرد تکنیکی داشت. زمانی هوش مصنوعی میتواند به سینمای ما کمک کند که بتوانیم با تکیه بر آن ایدههایی که تا پیش از این پرداختن به آنها بسیار پرهزینه بوده را بتوانیم به اجرا درآوریم. حضور بخش ویژهای برای این حوزه در یک جشنواره سینمایی رسمی، شروع خوبی برای این اتفاق است.
چهل و یکمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد.
منبع: صبا