بعد از میدان بیشترین اهمیت به روایت میدان برمی‌گردد/ هر انسان باشرفی باید موضع خود را نسبت به رژیم صهیونیستی اعلام کند

نشست صمیمانه نویسندگان حوزه مقاومت و فلسطین با عنوان «راویان سرزمین زیتون» باحضور میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی، محسن پرویز دبیرعلمی جایزه ادبی جهانی فلسطین و جمعی از نویسندگان و فعالان حوزه فلسطین ظهر روز یکشنبه 29 مهرماه 1403 با همکاری فرهنگسرای خاوران در این فرهنگسرا برگزار شد.

برای روایت‌نویسی، نیازمند یک جنبش و خیزشی هستیم

میثم نیلی، مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی و رئیس شورای سیاست‌گذاری جایزه جهانی ادبیات فلسطین، ضمن گرامی‌داشت یاد شهدای مقاومت بیان کرد: امروز با قومی مواجه هستیم که آخر تحریف‌گری هستند. در طول تاریخ، استاد این کار شده‌اند و قرآن کریم بارها به این مسئله نیز اشاره کرده است. آن‌ها می‌خواهند حرف‌هایشان را القا کنند و برای قوم نجسی که جنایت‌های بسیار زیادی می‌کند، محبوبیت بخرند. از نژادپرستی و جریان فساد در زمین حمایت می‌کنند. در این شرایط اگر ما روایت نکنیم، قطعا و یقینا غزه را همان‌گونه که می‌خواهند روایت می‌کنند. ما نیازمند جنبش و خیزشی برای نگاشتن روایت‌ها و جریان‌سازی از فلسطین هستیم. هرکدام از ما دوستان و شاگردانی داریم. باید از حوزه کودک نوجوان شروع کنیم و به رمان نزدیک شویم. حتی در بخش تاریخ شفاهی اثرهای درخشانی داریم که قابلیت ترویج و توسعه دارند.

رئیس شورای سیاست‌گذاری جایزه جهانی ادبیات فلسطین خاطرنشان کرد: در این دوره از جایزه جهانی فلسطین، سه‌برابر دوره قبل رمان ارسالی داشتیم و شاهد کتاب‌های بسیار خوبی بودیم؛ اما متاسفانه در بخش تاریخ شفاهی و نمایش‌نامه هنوز تعداد آثار تولیدی کم است. از هفت زبان دنیا و از ۲۶ کشور دنیا آثار خوبی به دبیرخانه این جایزه ارسال شده است. در چندسال گذشته در کشورمان معادل چهل سال گذشته، کتب ادبی و روایی برای فلسطین نگاشته شده است.

وی در ادامه افزود: ما باید چه بگوییم؟ آیا باید مظلومیت را با مضمون فلاکت، بیچارگی، غربت و فزع نشان دهیم؟ چه محتوایی باید بنویسیم؟ یا یک شخصیت قهرمان را به تصویر می‌کشیم که در اوج غرور و  عزت‌مندی است؟ پیروزی مردم غزه را در نفس مقاومت تعریف می‌کنیم یا در پایان حکومت رژیم صهیونیستی و پایین آمدن پرچمش از سازمان ملل متحد؟ باید در خصوص این مسائل با فعالان ادبیات فلسطین و فلسطینیان حاضر در ایران هم‌عهدی صورت بگیرد.

میثم نیلی با اشاره به سخن مقام معظم رهبری که می‌فرمایند «فلسطین کلید رمزآلود فرج بشریت است» تشریح کرد: فلسطین برای دنیا آرمانی است که امروز دوست‌داشتنی‌تر شده است. شهید یحیی سنوار بدون هماهنگی با مجموعه‌های بالادست، این طراحی هوشمندانه را انجام داده و طوفانی در روایت میدان اتفاق استفاده است. ما ماموران روایت در میدان هستیم و بعد از میدان بیشترین اهمیت به روایت میدان برمی‌گردد. با توجه به اینکه ما سربازان این عرصه هستیم، خواهش بنده از افراد حاضر در این جلسه غنیمت شمردن این فرصت استثنایی برای جهانی‌شدن نویسندگان ایرانی است.

مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی گفت: رهبر معظم انقلاب اخیرا در جمعی از فعالین فرهنگی فرمودند که ما می‌خواهیم اقیانوس را متلاطم کنیم، چه کسی مرد این میدان است؟ یحیی سنوار و شهدای غزه این کار را کرده‌اند  و ما کافی است فقط آن‌ها را روایت کنیم تا در تاریخ بمانند. ما باید ذهن مردم دنیا را در حمایت از این موضع پشتیبانی کنیم و درباره این موضوع باید فکر کنیم. همه باید دست‌به‌دست هم دهیم تا به تولید بیشتر و بهتر کمک کنیم. اضلاع این همکاری، پژوهشگران، نویسندگان و هنرمندان و راویان و تهیه‌کنندگان و ناشران و ضلع دیگر توده‌های مردم هستند. امیدواریم این جلسه مقدمه‌ای باشد برای حرکت‌های بعدی. همانطور که ایران در سخت‌افزار حامی و مادر جبهۀ مقاومت است، باید در نرم‌افزار هم حامی و مادر جبهۀ مقاومت باشد ان‌شاءالله.

بخش فلسطین به عنوان نماد مقاومت مطرح است

دکتر محسن پرویز در راستای معرفی جایزه جهانی ادبیات فلسطین اظهار داشت: سال ۱۳۹۷ برخی از دوستان با کمک مجمع ناشران انقلاب اسلامی به همراه تعدادی از دست‌اندرکاران حوزه فرهنگ که فعال در حوزه مقاومت و فلسطین بودند، از کشورهای سوریه، یمن، عراق، تونس، پاکستان، ترکیه و اندونزی افرادی را به تهران دعوت کردند و سلسله جلسات فشرده‌ای برگزار شد. در این نشست‌ها پیشنهادی مطرح شد که جایزه‌ای در ارتباط با مقاومت تاسیس شود و آثار ادبی در این حوزه بررسی شده و آثار برتر مورد حمایت قرار گیرد. قرار بر این بود جایزه یک جایزه بین‌المللی باشد و همه در این مسیر مشارکت کنند و تصمیم بر آن شد که جایزه به اسم فلسطین و درباره فلسطین باشد. در جلسات اولیه ارکانی برای جایزه تصویب شد و شورای سیاست‌گذاری تاسیس گردید. میثم نیلی با رای‌گیری افراد به عنوان رییس شورای سیاست گذاری و دکتر طراد حماده که از شعرا و نویسندگان لبنانی هستند به عنوان نایب‌رییس شورا انتخاب شدند. این اتفاقات در دورانی بود که برخی کشورهای عربی روابط عادی با رژیم صهیونیستی داشتند. نگرانی که وجود داشت این بود که هفت میلیون فلسطینی که در غزه و کرانه باختری در محاصره کامل هستند، فراموش شوند و آوارگان با مشکلات موجود به نحوی دست و پنجه نرم کنند. جایزه جهانی فلسطین در این حال و هوا تاسیس شد؛ اما با ایام کرونا هم‌زمان شد که کارها را کمی کند کرد؛ اما در سال ۱۴۰۲ و ۲۰۲۱ میلادی، اختتامیه دوره اول این جایزه در بیروت برگزار شد.  در مراسم اختتامیه، برگزیدگان هر سه جایزه حوزه خاطرات از فلسطینی‌ها بودند. و جایزه حوزه داستان، شعر و داستان کودک به کشورهای لبنان و سوریه و اردن اهدا گردید. از ایران نیز دو نفر از نویسندگان خوب، سرکار خانم مریم مقانی و جناب آقای حسینعلی جعفری، از برگزیدگان بخش رمان بودند.

محسن پرویز در ادامه افزود: از جمله کارهای مهم مدنظر این جایزه، ترجمه آثار برجسته حوزه فلسطین و کمک به ترویج آن‌ها بود. بخش زیادی از این کتاب‌ها به زبان فارسی ترجمه شد و برخی از آن‌ها در حال ترجمه است. ترجمه کتاب «تل‌ابیب سقطت» که یک رمان برگزیده جایزه جهانی فلسطین بود، در نمایشگاه کتاب امسال مورد تمجید نسبی رهبر معظم انقلاب قرار گرفت. دومین دوره این جایزه تا ماه آینده قطعی و نتایج اعلام خواهد شد. اختتامیه دومین دوره جایزه جهانی ادبیات فلسطین در بغداد برگزار خواهد شد.

دبیرعلمی جایزه جهانی ادبیات فلسطین خاطرنشان کرد: یکی از نکات آزاردهنده در بررسی‌های دور اول این جایزه، کمبود آثار منتشر شده ایرانی بود که باتوجه به این مسئله، تصمیم گرفتیم جلسه‌ای برای هم‌فکری و هم‌اندیشی برگزار کنیم تا تولید روایت در زبان فارسی و همچنین در بخش مقاومت رونق بگیرد و شاهد فعالیت‌های بیشتری باشیم. بخش فلسطین به عنوان نماد مقاومت مطرح است و اگر شکل هنری پیدا نکند، هرگز پایدار و ماندگار نخواهد شد. دشمن صهیونیستی نیز دلبسته به این است که این جنگ‌ها به فراموشی سپرده ‌شود.

توقع داریم نهادهای انقلابی پای کار بیایند

علی‌اصغر عزتی‌پاک، نویسنده و داستان‌نویس ایرانی، در ادامه این نشست بیان کرد:  معمولا نویسنده‌ها وقتی سراغ موضوعی برای نوشتن می‌روند، چشم‌اندازی برای آینده کتاب‌شان در نظر دارند. به دلایلی نوشتن درمورد فلسطین، مشتری آنچنانی ندارد و بازار کتاب نیز نسبت نزدیکی با این موضوع ندارد. حتی کتابفروش‌ها با این مسئله فاصله زیادی دارند یا نمی‌خواهند به آن سمت‌وسو دهند. شاید هم به این دلیل است که کتابخوان‌ها اقبال خوبی نشان نمی‌دهند. مردم در ازای موضوعی که خواهان و طالب آن باشند، هزینه می‌کنند و ادبیات هم تولید میشود؛ اما موضوع راهبردی دیگری نیز وجود دارد که مردم قدر و ارزش لحظه‌ای را که در آن قرار دارند نمی‌دانند؛ ولی سیستم‌ ملت‌ها و دولت‌ها متوجه این ارزش هستند که باید نظام فرهنگی از این موضوع و اثر حمایت کند. بنابراین در باب موضوع فلسطین، اینطور نیست که کتاب بنویسیم، فردا کتاب به بازار برود و پشت سرهم چاپ بخورد. در اینجا وظیفه مجموعه‌ها و نهادهای فرهنگی درون کشور است که بیایند و از این موضوع حمایت کنند. بستری را همچون یک پژوهشگاه یا نهاد ادبی فراهم یا تاسیس کنند و بگویند ما از اثری که در راستای این موضوع نوشته شود، حمایت می‌کنیم.

عزتی پاک با اشاره به بین‌المللی بودن جایزه ادبیات فلسطین اذعان کرد: ماهرچه دورهم جمع شویم و حرف بزنیم، فقط خودمان صدای خودمان را میشنویم. از همین جهت ناگزیر از فعالیت فرهنگی در موضوع مقاومت، نیازمند کار جدی در میان ملت‌ها هستیم. یعنی اگر این اتفاق نیفتد، نتوانسته‌ایم هیچ کاری را پیش ببریم. ما بدون اینکه به زبان بیاوریم یا آگاه باشیم، درگیر رخوت شده‌ایم. توقع داریم حداقل نهادهای انقلابی پای کار بیایند و نویسنده‌های این منطقه را در ایران، ترکیه و… جمع کنند و اثر تولید کنند. اگر غیر از این باشد، ما تنها هستیم.

شهید سنوار در زندان های اسراییل تمرین جنگ نرم کرد

نصرت‌الله محمودزاده، نویسنده پیشکسوت حوزه دفاع مقدس، بیان کرد: باتوجه به اینکه بنده سال‌ها در این زمینه کار کرده‌ام، باید بگویم ما باید از جنس مقاومت، روش تحلیل و نوشتن را پیدا کنیم. همانگونه که در جنگ این موضوع را پیدا کردیم و توانستیم بدانیم که در دل میدان چه باید بگوییم. عموما رمان‌های مطرح دنیا به ازای یک رخداد بزرگ تاریخی نوشته شد، پس بستر برای خلق ادبیات مورد نیاز فراهم است. چه بخواهیم و چه نخواهیم در آینده ادبیات و رمان‌ها به اعتبار فلسطین مثل رمان‌های ماندگار دنیا، جایگاه پیدا خواهد کرد. بنده تجربه شش‌ماهه در لبنان دارم و برای نگاشتن جلد دوم یکی از کتاب‌ها تصمیم گرفتم به غزه بروم؛ اما به دلیل شرایط موجود این امکان وجود ندارد. پس از شهادت یحیی سنوار، مصمم‌تر شدم. شهید سنوار آدم متفکر و طراح طوفان الاقصی، 22 سال در زندان‌های اسراییل تمرین جنگ نرم می‌کند و در زندان‌ها کتاب می‌نویسد!

محمودزاده در ادامه گفت: قرار نیست اسراییل به صلح برسد. نمی‌شود ما بنشینیم، باید تغییر را از خودمان شروع کنیم. اگر مدعی ادبیات پایداری هستیم، دلیلی ندارد که دیگران نروند. با خبرنگار فرستادن این کار درست نمی‌شود، ما باید خط‌شکن جهانی باشیم. با شعار و کارهای سطحی‌نگر نمی‌توان کاری را درست کرد. مخاطب ما بشر است و ژانری نو می‌طلبد.

باید نسبت خودمان را با مقاومت تعریف کنیم

مریم مقانی، نویسنده و برگزیده اولین دوره جایزه جهانی ادبیات فلسطین در بخش رمان گفت: اثر شهید سنوار زمان زیادی است که توسط سایت آمازون حذف گردیده؛ اما دغدغه ترجمه این اثر تقریبا از هفتم اکتبر ایجاد شده است. شهید سنوار از افراد بسیار باهوشی بود که پیرنگ و داستان را به خوبی می‌شناخت و نقشه‌ای را طراحی می‌کرد که می‌توانست جهان را تغییر بدهد. ایشان از همه جهات یک قهرمان است.

مقانی اظهار داشت: ما در این سال‌ها از نسبت فلسطین با مردم ایران غفلت کرده‌ایم؛ چرا باید ایران و جهان، نگران فلسطین باشند؟ بنده پانزده سال در حوزه فلسطین قلم زدم و با افراد متعددی در ارتباط بودم. یکی از این افراد اهل غزه بود و هفت سال در ایران زندگی می‌کرد؛ اما خود را یک فرد تونسی معرفی می‌کرد؛ چراکه جرئت این را نداشت که بگوید یک فرد فلسطینی است. این مسئله نشانگر این است که ما به عنوان یک ایرانی نتوانستیم نسبت انسان ایرانی و جهان مقاومت را برای مردم خودمان تعریف کنیم و این موضوعی است که ما از آن غفلت کردیم.

وی در ادامه افزود: اگر ما می‌خواهیم درباره فلسطین بنویسیم، لازم نیست حتما خودمان را جای یک فلسطینی بگذاریم و داستان بنویسیم؛ چون خود فلسطینی‌ها بهتر از ما می‌توانند در مورد تجربیات و 75 سال رنج خود بنویسد؛ وظیفه ما این است که نسبت خودمان با مقاومت را بتوانیم تعریف کنیم که چرا باید در مورد فلسطین بنویسیم و چرا مردم باید به این موضوع حساس باشند؟ متاسفانه ما این منظر را هم فراموش کردیم. ما باید از نگاه جهانی درباره فلسطین بنویسیم.

هر انسان باشرفی باید موضع خود را نسبت به رژیم صهیونیستی اعلام کند

ابراهیم اکبری دیزگاه، نویسنده و پژوهشگر، با اشاره به اهمیت حوزه مقاومت گفت: پس از ماجرای هفتم اکتبر و طوفان‌الاقصی جلسه‌ای باحضور نویسندگان در حوزه هنری برگزار شد. موضوع این جلسه انجام فعالیتی از سوی نویسندگان پیرامون مسئله فلسطین بود. پس از جلسه درخصوص انجام کارهایی با من تماس گرفته شد. درباره امام موسی صدر رمانی را نوشته بودم. ایشان رهبر معنوی شیعی در جایی از جهان ایستاده و با اندیشه شیعی جایی را اداره کرده و سرنوشت جذاب به لحاظ داستان و غم‌انگیز به لحاظ انسانی پیدا کرده است. در میان مطالعاتی که من درباره ایشان داشتم، به چند گزاره برخوردم که بسیار تکان‌دهنده بود. «اسراییل شر مطلق است و اگر شیطان در مقابل اسراییل قرار بگیرد، ما در کنار شیطان می‌ایستیم و با اسراییل می‌جنگیم.» پرسشی برایم ایجاد شد که من به عنوان انسان ایرانی چه نسبتی با فلسطین و امر مقاومت دارم و چه مسئله‌ای وجود دارد که باید به آن بپردازم. دو مسئله در مقاومت بعد از انقلاب در ساحت امنیت پررنگ است. در حالی که مقاومت خاستگاه فرهنگی دارد و ما آن را در ساحت اندیشه و فرهنگ اصلا طرح نکرده‌ایم!

وی در ادامه افزود: رفتار بد برخی از نویسنده‌ها این است که همیشه از حاکمیت طلبکار هستند؛ اما این کار ارتباطی به حاکمیت ندارد؛ بلکه وظیفه نویسنده است که از لحاظ‌های مختلف باید در قالب ادبیات بروز دهد. متاسفانه این موضوع طرفدار ندارد؛ چرا که مسئله مقاومت، مسئله انسان ایرانی نشده و ما نویسندگان نیز کم‌کاری کرده‌ایم. خودمان را با مسائل کوچک مشغول کرده‌ایم و از اصل ماجرا بازمانده‌ایم.

دیزگاه اظهار داشت: با کمک بهزاد دانشگر 16 روایت با عنوان «پایی در غزه» را به رشته تحریر درآوردیم که ان‌شاءالله همین روزها به چاپ خواهد رسید. بنده در حین نوشتن این روایت‌ها که 30هزار کلمه شد مجبور شدم تاریخ ایران را از سال ۱۹۴۸ که اسرائیل اعلام موجودیت کرده، مواجهه انسان ایرانی را مطالعه کنم. ما همچنان مانده‌ایم مسئله مقاومت را همچنان در ساحت سیاست و امنیت طراحی کنیم؛ در حالی که مسئله مقاومت در ساحت وجوداندیشی و در ساحت الهیات است. مقاومت یعنی تقلا و ایستادگی نیروهای خیر در مقابل نیروهای شر، این تلاقی امروز در فلسطین رخ داده است. هر انسان با شرفی که بخواهد شرف خیراندیشانه داشته باشد، طبیعتا باید مواجهه خود را گزارش کند. این جوایز نباید در پستوها و در ساحت سیاست و امنیت قرار بگیرند. امیدوارم ماجرای مقاومت را در ساحت فرهنگ و فلسفه تعریف کنیم تا به ساحت اقتصاد و امنیت سرریز کند.

علی‌رغم دغدغه‌ نگاشتن در حوزه مقاومت، به منابع دسترسی نداریم

سمیه عالمی، نویسنده و پژوهشگر عرصه ادبیات داستانی، در ادامه این نشست بیان داشت: بنده مقاومت را محدود به فلسطین نمی‌دانم. نکته‌ای که در این ایام به آن برخوردم، کمبود تعداد نویسندگان این حوزه است. از طرفی نویسندگان جوان بسیاری داریم که علی‌رغم دغدغه‌ نگاشتن در این حوزه، شناخت کافی از حدود و ثغور حوزه فلسطین ندارند. این عدم شناخت یک نیاز را می‌طلبد. اهمیت این مسئله به قدری بالاست که باید کرسی‌ها و گعده‌های مستمری را باحضور دغدغه‌مندان و صاحب‌نظران این حوزه برگزار کرد. ما به عنوان یک نویسنده که دغدغه این فضا را دارند، به منابع دسترسی نداریم. ما با داستان‌ها و روایت‌هایی مواجه خواهیم بود که نوشته می‌شوند، اما به مسئله نزدیک نمی‌شوند. چراکه اساسا نویسندگان جزئیاتی از مسئله ندارند و حتی نمی‌دانند ما بخشی از پیرنگ بزرگ هستیم. این موضوع برای نویسنده ایرانی هنوز حل نشده است که خود را بخشی از این پیرنگ بداند.

این نویسنده مواجهه شتاب‌زده ما با موضوع مقاومت را یکی از دلایل تولید آثار ضعیف دانست و گفت: به عقیده من هر شخص نویسنده‌ای باید بخشی از این کلان‌موضوع را برای خودش تعریف کند و همان قسمت کوچک را روایت کند. لازم نیست همه ما به بزرگ‌ترین قسمت سوژه روی بیاوریم یا به غزه برویم؛ هرجا که حضور داریم و نسبتمان با مسئله تعریف می‌شود باید ورود کنیم و روایت آن را بنویسیم. بنده فکر می‌کنم در کتاب باغ‌های معلق تلاش کردم همین کار را انجام بدهم؛ پرداختن به یک امر زنانه به اقتضای زن بودن در نسبت با مقاومت.

باید در مسئله تبلیغ و ترویج و آثار فلسطین فعال شویم

در ادامه این نشست بهزاد دانشگر، نویسنده و مدرس حوزه ادبیات داستانی، بیان داشت:کشورهایی که دشمن داشته باشند، محکوم و مجبور هستند که خود را قوی کرده و رشد پیدا کنند. ما در امر فرهنگ این دشمن را یا هنوز در نظر نگرفتیم و یا خود را شکست‌خورده فرض کردیم. تیم برنده، آن تیمی است که ذهن برنده داشته باشد. همه ما هنوز نگران فلسطین هستیم، احتمال این را نمی‌دهیم که ما وارد شرایط جنگ بشویم. بسیاری از مردم فکر می‌کنند ورود ما به جنگ یعنی شکست. ما باید ذهن مردم خودمان را از الان آماده ورود به جنگ با اسرائیل کنیم. این قوی شدن همه امور را در پی دارد. سرزمین ما باید مواجه خودش را در مقابل اسرائیل ببیند و مردم ما باید در راه مبارزه با اسرائیل قوی عمل کنند.

دانشگر ادامه داد: ما باید بر مسئله تبلیغ، ترویج و فروش آثار فلسطین فعال شویم. آثار به حدی برسد که بقیه نویسندگان در دیگر کشورها هم از آن‌ها استفاده کرده و الگو بگیرند. من با برخی از دوستان نویسنده مواجه هستم و مشاهده می‌کنم که مشکل سوژه دارند؛ حتی در اکثر شهرستان‌ها با کمبود سوژه مواجه هستند. متاسفانه ما در مسئله فلسطین و اسرائیل، هنوز کلان روایت نداریم؛ این خودش یک مسئله است. یکی از دوستان که تحقیقات وسیعی در موضوع فلسطین و غزه انجام داده بود، نکته جالبی را برای من بازگو کرد، اینکه پایان اسرائیل دیگر مهاجرت معکوس اتفاق نمی‌افتد. چراکه بسیاری از اسرائیلی‌ها که در فلسطین اشغالی هستند، در پنجاه سال گذشته در این مکان مستقر شده‌اند و آن‌ کسانی که توانسته‌اند از این سرزمین رفته‌اند. نویسندگان ما باید برای این مسئله ایده داشته باشند.

خالی بودن عرصه مقاومت در حوزه کودک، نگران‌کننده است

سید محمد مهاجرانی، نویسنده کتاب حوزه کودک نوجوان، بیان داشت: دغدغه‌ای که دوستان در رابطه با محدود بودن جمع دارند، ما در ادبیات کودک بسیار شدیدتر آن را حس می‌کنیم. چرا که بسیاری از پیشکسوتان و نویسندگان طراز اول ادبیات کودک ایران در چنین جمع هایی حضور ندارند و اگر هم باشند آثاری در این حوزه تولید نمی‌کنند. خالی بودن عرصه مقاومت در حوزه کودک بیشتر حس می‌شود و این مسئله بسیار نگران‌کننده است.

وی ادامه داد: در این جلسه مطرح شد که باید نسبت یک ایرانی با مردم فلسطین را بدانیم و تبیین کنیم؛ اما در حوزه ادبیات کودک نمی‌توان اینگونه عمل کرد. در حوزه ادبیات کودک، نویسنده دغدغه‌اش کودک فلسطینی و کودکان سرزمین مقاومت است؛ به همین خاطر بنده هیچ‌گاه به خودم نگاه نمی‌کنم که به عنوان یک نویسنده ایرانی چه حرفی برای کودکان فلسطینی خواهم داشت. دغدغه ما این است که وظیفه ما برای ایجاد روحیه امید و نشاط کودکانی که در فلسطین هستند و هر لحظه سایه جنگ و رنج را حس می کنند، چیست؟ درواقع یکی از شاخصه‌های ادبیات کودک و پایداری این است که ما چگونه روحیه نشاط و امید را در نگاه آن‌ها زنده کنیم؟

مهاجرانی افزود: از زمانی که طوفان الاقصی آغاز شد، شاید بیشترین دغدغه من مسئله فلسطین بود؛ در راستای همین دغدغه کتابی با عنوان «برگه‌های سفید دیوهای سیاه» نوشتم که درباره کودکی است که به بیمارستان تحت محاصره شفای غزه می‌آید و در این شرایط سخت نقاشی‌هایی می‌کشد تا درد و رنج مردم فلسطین را به همه مردم دنیا منتقل کند. کتاب دوم با عنوان «پرستوهای غزه» که به زودی منتشر خواهد شد، به اوضاع فجیع سرزمین غزه از زبان پرندگان مهاجری می‌پردازد که هر سال به سواحل سرسبز فلسطین می آمدند و این بار که آمدند با جنگ و سیاهی مواجهه شدند. کتاب سومی نیز در دست دارم که درباره یک کودک فلسطینی است که همه دارایی‌اش را از دست داده اما روحیه و نشاط خود را حفظ کرده است.

مهاجرانی در پایان سخنان خود گفت: یکی از پیچیدگی‌های ادبیات کودک این است که درعین حال که باید روحیه مقاومت و مبارزه را حفظ کنیم، بگوییم ما نمی‌خواهیم مسابقه تسلیحاتی بدهیم و توان نظامیان را به رخ بکشیم؛ بلکه ما روحیه جنگ‌طلبی و نابودی مطلق نداریم.

خرده روایت‌ها، اثربخشی بیشتری در حوزه مقاومت  دارند

هدی حشمتیان، نویسنده حوزه کودک و نوجوان، گفت: درباره روایت‌هایی که از مردم لبنان داریم، با یکی از دوستان روزنامه نگارم صحبت می‌کردم که یک بانوی لبنانی را روایت می‌کند، از چالش‌ها و رنج بانوان تنها که از سرنوشت همسرشان مشخص نیست. اگر به این خرده‌روایت‌ها بپردازیم، اثربخشی بیشتری خواهیم داشت. این مسئله بسیار بزرگ است، نه به این معنا که از دیدگاه تاریخی صحبت کنیم؛ بلکه اگر به اتفاقات بزرگی که در منطقه افتاده استناد کرده و روایت کنیم، توفیق زیادی را به دست آورده‌ایم. اگر به مردم بگوییم مسئله، فقط مسئله فلسطین نیست و پای ما و مردم منطقه گیر است، می‌توان بازهم توفیق به دست آورد.

وی در ادامه افزود: اگر از دید ملی‌گرایانه برای تبیین به ماجرا ورود کنیم، اصلا نیازی نیست که بنر بزنیم و صحبت کنیم؛ چرا که ماهیت و ذات آن‌ها را مشخص می‌کند. ما باید دید روایی را رواج دهیم و مسئله را از زاویه بزرگ‌تری نگاه کنیم. نباید تا دوره بعدی جایزه صبر کنیم؛ بلکه باید گروه‌هایی را تشکیل دهیم. باید در این مسیر طرح و ایده ارائه دهیم تا اگر نیازمند منابعی هست یا ایرادی دارد، نویسندگان صاحب‌نظر این حوزه راهنمایی کنند تا مخاطب را جذب کنند و مستند نیز باشد. از نظر بنده دعوت از همه نویسندگان ضروری است؛ چرا که نگاه‌های افراد بیشتری را می‌توان جذب کرد و در کنار هم قرار داد تا موضوع را از نظرگاه‌های مختلف نگاه کرد.

فضا برای نوشتن از حوزه مقاومت برای نویسندگان دهه هشتادی بسته است

زینب کرمانی‌ها، نویسنده نوقلم و نوجوان کشور، مقاومت را یک پیام سازگار با فطرت انسان دانست و گفت: این موضوع جای کار بسیار زیادی دارد. متاسفانه فضا برای نوشتن از حوزه مقاومت برای بنده به عنوان یک نوجوان دهه هشتادی بسته است. دوستان نویسنده‌ از قبل دراین فضا کار کرده‌اند، اما فضای امروزی کشور برای یک نوجوان ده هشتادی بسیار محدود است. شاید من به عنوان یک نوجوان بهتر بتوانم پیامی را به هم‌سالان خود منتقل کنم.

این نویسنده نوجوان بیان کرد: در فضای ادبیات کودک نیز حالت غرب‌زدگی بیشتری دیده می‌شود و متاسفانه اغلب ناشران بر آثار ترجمه‌ای تمرکز کرده‌اند. از نویسنده‌هایی که علاقه‌مند به کار در حوزه مقاومت هستند، استقبال کمی شده است. کاش بستری برا ما نوجوانان فراهم شود تا بتوانیم از تجربیات بزرگان در این عرصه استفاده کنیم و با قدم‌های کوچکی که برمی‌داریم این فضا را شکل دهیم. رواج یافتن این جلسات هم‌اندیشی به ما نوجوانان بسیار کمک‌کننده خواهد بود.

لازمه ورود به حوزه مقاومت احترام به فرهنگ کشورهاست

الهه آخرتی، پژوهشگر و نویسنده حوزه ادبیات پایداری و مقاومت، نکاتی را در حوزه مقاومت بیان داشت و گفت: ما می‌دانیم در یک سال اخیر پس از عملیات‌های وعده صادق به صورت ویژه در حوزه بین الملل، ورود نظامی ایران مورد توجه بوده است؛ یعنی ورود فرهنگی ایران را شاید خیلی از دوستداران جبهه مقاومت هم به رسمیت نمی‌شناسند. آنجایی که شهید اسماعیل هنیه در مراسم تشییع حاج قاسم به عنوان شهید القدس اشاره می‌کنند، شاید برای ما و شیعیان لبنان و عراق مسئله بسیار عادی به نظر برسد، اما وقتی اخبار را در سطح دوستداران مقاومت در منطقه رصد می‌کنیم، غیرعادی به نظر می‌رسد. ما یک ورود جدی فرهنگی نیاز داریم که همین جوایز می‌تواند کمک‌های بسیار زیادی به این مسئله داشته باشد. محدود به ایران نشدن این جایزه بسیار حائز اهمیت است؛ اما اطلاع نداشتن بنده و برخی دوستان نویسنده از وجود چنین جایزه‌ای اصلا خوب نیست؛ چرا که حضور نویسندگان ایرانی در جوایز و رویدادهای بین‌المللی نیاز ضروری است.

آخرتی در ادامه افزود: شاید مجمع ناشران انقلاب اسلامی و دیگر نهادهای مختلف بتوانند به کارهایی که در زمینه فلسطین انجام می‌شود، کمک کنند. اگر قرار است ما کار فرهنگی بین‌المللی بنویسیم که دنیا را تحت تاثیر قرار دهد، می‌توانیم از یک جامعه مسلمان عربی و حتی یک نویسنده تونسی که شناخت خوبی به فرهنگ عربی دارد استفاده کنیم. حتی کارهای سینمایی همچون جنگ 33 روزه که خواستگاه نوشتاری دارد را در اولویت قرار دهیم. هشتاد درصد مسئله، وظیفه و مسئولیت نویسنده است که باید در این حوزه تحقیق درست و مستندی داشته باشد. حتی اگر خودش به این نکته اشراف نداشته باشد، باید نهاد یا گروهی وجود داشته باشد که این اطلاعات را به نویسنده بدهد.

وی در پایان سخنان خود بیان داشت: اگر می‌خواهیم به حوزه مقاومت و بین‌الملل ورود کنیم، باید به فرهنگ کشورها، آداب و رسوم و نگاهشان احترام بگذاریم. در این صورت است که می‌توانیم کاری را تولید کنیم که مردم آن کشور و حوزه بین‌الملل نیز به آن مهر تایید بزنند و بتوانیم به آن نگاه جهانی داشته باشیم.

فضا را برای نگاشتن دغدغه‌های نسل جوان باید خلوت کنیم

سیده طاهره موسوی، نویسنده حوزه کودک نوجوان، درخصوص مسئله شناسایی مقاومت تشریح کرد: ما پیش از اینکه بخواهیم فلسطین، لبنان، یمن و محور مقاومت را بشناسیم، نیاز است که اسرائیل را بشناسیم. وقتی اسطوره‌های دروغینی را که توسط آمریکا و اسرائیل به ذهن‌ها القا شده است، برای مخاطب‌هایمان بیان کنیم و به آن‌ها بشناسانیم که تمام تغذیه رسانه‌ای جهان را از اسطوره‌هایی که علاقه‌مند هستند، می‌سازند و از فضای هوشمند جهان به نفع خودشان استفاده می‌کنند؛ با آشنا شدن نسبت به واقعیت تازه به معنای واقعی مقابله خواهند رسید.

وی در تشریح نوع روایات از فلسطین گفت: گله‌مند سلیقه مخاطبان کودک و نوجوانمان می‌شویم که چرا خواهان کتاب‌هایمان نیستند. باید داستان‌ها و روایت‌ها را به‌روز بنویسیم تا بتوانیم توقع داشته باشیم که نسل جوان و نوجوان ما به سراغ این کتاب‌ها بروند و کتاب‌های ترجمه را کنار بگذارند. باید به این فکر کنیم چگونه برای نسلی که در عصر دیجیتال زندگی می‌کند داستان بنویسیم که حتی پتانسیل تبدیل شدن به نمایشنامه را داشته باشد. ما می‌توانیم برای همراه کردن نسل نوجوان از نظرات آن‌ها استفاده کنیم و نسبت به ذائقه و علاقه‌هایشان آگاه باشیم.

موسوی نکته بعدی خود را نگاه قربانی‌گری و تحقیری سوژه دانست و گفت: نگاه باید فراتر از این‌ها باشد، ما باید به قدری قربانی‌گری را کاهش دهیم که وقتی مخاطب متن را می‌خواند، با یک ابر شخصیت و ابر انسان آشنا شود. باید اجازه دهیم نسل نوجوان خودش برای خودش بنویسد و فضا را برای نگاشتن دغدغه‌هایشان باید خلوت کنیم.

به دغدغه نوشتار درباره فلسطین نزدیک شده‌ایم

در ادامه این نشست، مریم مطهری‌راد، نویسنده و روزنامه‌نگار، اظهار داشت: با توجه به نبود فرهنگ‌سازی و نگاه عمومی مردم، در نشستی با موضوع اینکه چگونه با نگاشتن داستان به اضافه شدن جمعیت کمک کنیم، شرکت کردیم. تصمیم گرفتیم که جایزه‌ای با عنوان جایزه جمعیت بگذاریم. در مورد برگزاری جوایز باید احتیاط کرد که جایزه پس خورده نشود و حتی توقعی که داریم برعکسش اتفاق نیفتد. چون فکر می‌کنم فرهنگ‌سازی همچون ستون‌سازی ساختار یک ساختمان با ظرافت باید با دقت درست انجام شود.

وی در ادامه تشریح کرد: ما در انجمن ادبی خورشید که متشکل از هفت بانوی نویسنده بوده و به هیچ حوزه دولتی وابسته نیست، از هفتم اکتبر درحال نقد کتاب هستیم. در این یک سالی که این انجمن شکل گرفت، ما توانستیم دو نشست بزرگ برگزار کنیم. نشست اول ۲۳ آذر سال پیش با عنوان «کوران بی‌کرانه» اتفاق افتاد. برای اینکه بخواهیم موضوع را برای خودمان روشن کنیم، اتاق فکری تشکیل دادیم تا اصلا بدانیم مشکلمان در نوشتن چیست. ما بر این باور بودیم رسیدن به سوال پنجاه درصد راه است. در نشست دوم به دنبال کاری بودیم تا خودمان را به دغدغه فلسطین نزدیک و دغدغه نوشتار ایجاد کنیم. در اتاق فکری که ایجاد کردیم، حرف‌های مهمی زده شد.

فطرت‌های زیادی پس از طوفان الاقصی بیدار شد

نجمه اشرفی، نویسنده حوزه مقاومت و فلسطین، با اشاره به صحبت‌های مطرح‌شده در خصوص خواهان نداشتن کتب حوزه مقاومت گفت: می‌ترسم به خاطر باوری که برای خودمان ساخته‌ایم، پیشاپیش جام زهر را به کتاب‌های ادبیات پایداری و فلسطین بدهیم. ما از آرمان خودمان که فلسطین است، عقب‌نشینی می‌کنیم و براین باوریم که مردم نمی‌خواهند؛ اما به نظر می‌رسد حداقل پس از طوفان الاقصی، فطرت‌ انسان‌های زیادی بیدارتر از قبل شده است. هر نوع اثر هنری در موضوع مقاومت در شیوه تولید و … با فطرت مردم ارتباط بگیرد، قطعا مردم هم خواهان آن خواهند بود. ما باید شیوه توزیع داشته باشیم و بدانیم چگونه می‌توانیم با مردم ارتباط بگیریم، حامیان ما باید نشانه‌دار باشند و ترس از این فاصله‌ها نداشته باشیم.

مقاومت فلسطین سرشار از سوژه‌های ناب برای روایت است

مهدی شکیبایی، فعال حوزه فلسطین، با اشاره به 26 سال فعالیت خود در موضوع فلسطین گفت: ایده کتاب «تا فراموش نشوی» که خاطرات رانده‌شدگان فلسطینی را روایت می‌کند، از پیشنهاد حضرت آقا برداشت شد. برای نگاشتن این کتاب، بنده دوربینی برداشتم و به اردوگاه‌های فلسطینی در لبنان و اردن و سوریه رفتم و با افرادی که تقریباً ۷۰ یا ۸۰ ساله بودند، مصاحبه کردم. در این بین فردی 116 ساله هم بود که جنگ جهانی اول را هم دیده بود. از نظر بنده از ظرفیت اردوگاه‌ها به خوبی می‌توان برای تولید اثر استفاده کرد. من درحین گرفتن مصاحبه، سوژه کتاب را شکل دادم. بزرگ‌ترین سوژه خود فلسطین است. فلسطین موضوع و بحرانی است که تقریبا یکصد سال از آن گذشته و در این یک صد سال چندین جنگ منطقه‌ای شروع شده و پایان یافته؛ اما این مقاومت فلسطین همچنان ادامه دارد و سرشار از سوژه‌های ناب برای روایت است.

شکیبایی با اشاره به لازمه حضور فعالان حوزه فلسطین در کنار نویسندگان گفت: نویسندگان ما علاقه‌مند به نگاشتن در این حوزه هستند؛ اما فقر اطلاعاتی و کمبود فرصت مناسب برای وصل شدن به یک منبع مطلع، مانع نوشتن آن‌ها می‌شود. واقعا مسئله فلسطین به قول بعضی دوستان هنوز دغدغه مردم نشده است، بنابراین خواهش بنده مستمر بودن این جلسات هم‌اندیشی است. ما در برهه حساسی از تاریخ جمهوری اسلامی ایران قرار داریم که به مسئله فلسطین پیوند خورده است. ما امروز برای مواجهه با مسئله فلسطین و تهدیداتی که پیش روی ماست، نیازمند بازخوانی مسئله فلسطین در گعده‌ها و نشست‌ها و هم‌افزایی‌های جدید هستیم. بنده حاضرم مطالب و سوژه‌هایی را در اختیار نویسندگان بگذارم تا در راستای گفتمان انقلاب اسلامی در ایران تبدیل به یک رمان شود.

جوایز ادبی باید به یک جنبش تبدیل شوند

مسعود آزادبخت، شاعر و نویسنده و پژوهشگر، با اشاره به نقش حضرت زینب در واقعه کربلا تاکید کرد: نویسندگان زیادی داریم؛ اما شخصی مثل حضرت زینب می‌خواهیم که روشنگری کند و واقعه را به خوبی نشان دهد؛ چرا که فرق نشان دادن و نوشتن از زمین تا آسمان است. این جوایز و جشنواره‌ها نمایشی است که باید به یک جنبش تبدیل شود. برای مثال جنبش نویسندگان مثل حماس، یک جنبش بود؛ اما حالا تبدیل به محوریتی شده که همه از آن حرف می‌زنند. نویسندگان باید دغدغه‌مندی خود را نشان دهند و به این وقایع عمق ببخشند.