خواندن شعر فلسطین به ما خودآگاهی میدهد
به نقل از ششمین قسمت برنامه تلویزیونی «سوره فتح» با اجرای وحید یامین‌پور و با موضوع شعر و داستان در نسبت با طوفان الاقصی و اتفاقات ۱۳ ماهه با حضور علیرضا سمیعی و امید مهدی نژاد روی آنتن شبکه دو رفت.
علیرضا سمیعی شاعر و منتقد ادبی در برنامه سوره فتح اظهار کرد: متناسب با حماسه و داغی که بر دل نشست، هم شاهد اثر هنری نبودیم و هم خلق همچین اثری دشوار است. معتقدم وقتی در بیمارستان کودکان عمدا قتل عام می‌شوند و این واقعه به صورت زنده پخش می‌شود، کل هنر به نظر یک چیز تجملی می‌آید ولی هنر فلسطین درس بزرگی به ما میدهد و به نظر می‌رسد الان بهتر میتوانیم هنر فلسطین را بازخوانی کنیم.
وی ادامه داد: برای تاریخ هنر حیاتی است که صدای هنر فلسطین را بشنوند چون گویا عمیق‌ترین تجربه بشری در دوران را اعلام میکند.
این منتقد ادبی و هنری با اشاره به اینکه فلسطینی ها دو تجربه عجیب دارند تشریح کرد: یکی تجربه‌ای که بخاطر دشمنی که با آن مواجه‌اند و دیگری تجربه خاصی که از سر می‌گذرانند، تجربه‌ای که در ۵۰ سال گذشته همه با آن مواجهیم ولی در غفلت عجیبی هستیم و تجربه‌ای که ۵۰ سال است فلسطینی می‌بیند و ما در خواب هستیم وتازه در حال بیدار شدن هستیم.
وی ادامه داد: آوارگی وضعیت انسان معاصر است و فلسطینی این را با جان خود تجربه کرده و شعر و داستان و نقاشی محل زندگی یک فلسطینی است، او تبعیدی و با تجربه اشغال به دنیا می‌آید. انسان وابسته به زمان و مکان است و از دید یک فلسطینی زمان و مکان از او دزدیده شده و زندگی‌اش دست خودش نیست و او نسبت به آن آگاهی دارد.
این منتقد اظهار کرد: فلسطینی با وجدان بیدار به دنیا می‌آید و خواندن شعر فلسطینی هم به ما خودآگاهی میدهد.
وی درباره کتاب «خار و میخک» یحیی سنوار نیز گفت: این کتاب در زندان و به سختی نوشته شده و مخفیانه به بیرون از زندان آورده شده است تا بتوانند از آن عکس بگیرند و کتاب منتشر شود.
این منتقد بیان کرد: در رمان سه گروه فلسطینی مطرح هستند، اول چپ‌ها که حیات سیاست کمتری دارند و بیشتر فرهنگی و وابسته به شوروی هستند. دوم ملی‌گراها که مسئله فلسطین دارند ولی راه مبارزه را در مذاکره میبینند و سوم مقاومت اسلامی که یکی از شاخه‌های آن حماس است.
وی یادآور شد: گروه معتقد به مذاکره تصور می‌کنند با مذاکره مبارزه به پایان می‌رسد و اینها همان کسانی هستند که در مقابل فلسطینی‌ها جنگیدند و با لودادن، شکنجه کردن دیگر فلسطینی‌ها در مقابل هم‌وطنانشان ایستادند. در این میان کسانی که معتقد بودند که ما باید تا آخر مبارزه کنیم مقاومت اسلامی و حماس بود.
سمیعی در ادامه به زیادشدن فیگور قدس در نقاشی‌های فلسطینی از ۵۰ سال گذشته پرداخت و افزود: این ماجرا با طرح امام خمینی (ره) در هم تنیده شده است. امام خمینی (ره) درباره نمادی حرف زد به نام قدس که تبدیل به مسئله اصلی فلسطینی‌ها شد.
وی با اشاره به افسانه گولن در یهودیان که به ساخت آدمک با ابزار و به حرکت در آوردن آن به سحر و جادو انجام می‌شود عنوان کرد: گولن یک نماد است و برخی فیلسوفان از آن استفاده کردند تا بگویند تکنولوژی چطور زندگی انسان را مختل کرده است.
این منتقد ادبی افزود: ما تاریخ انسان را گم کرده‌ایم و انسان را بر اساس تاریخ تکنیک می شناسیم و در رژیم صهیونسیتی انسان وجود ندارد بلکه یک ماشین و تکنولوژی داریم که با یک موجود یکی شده است . او همچون ماشین عمل میکند و نباید از او انتظار عاطفه داشته باشیم. به عبارتی هر آنچه در فیلم و کارتون و آثار آخرالزمان می‌دیدیم که رباط‌ها شروع به شورش می‌کنند امروز رخ داده و این سرنوشت ، نگرشی است که تمدن غرب به انسان دارد.
سمیعی تاکید کرد: خواندن شعر و داستان فلسطین از این لحاظ واجب است که انسانی که میخواهد انسان بماند با انسانی که با ماشین ادغام شده در فلسطین شاخ به شاخ شده‌اند و این لحظه سرنوشت‌ساز برای همه مردم جهان است، لحظه سرنوشت‌سازی که جنگ به نهایت رسیدن یک تاریخ است که ممکن است تاریخ دیگری با آن شروع شود.
وی ادامه داد: شاعران و نویسندگان فلسطینی خبر این اتفاق را در شعر و داستان به ما مدام می‌دادند و گویا ما نمی‌دانستیم آنها به ما خبری می‌دهند. که انسان و ماشین نبردشان آغاز شده و لحظه ورق خوردن تاریخ شروع شده است.
این منتقد با اشاره به تأثیر هنر و رسانه در دعوت به مبارزه گفت: هنری بزرگ است که مبارزه را شروع کند. در این میان شعر فلسطین شعر مبارزه است. منتقدان عرب می‌گویند این شعر فلسطینی است که شعر عرب را زنده نگاه داشته است و چون مبارزه میکند زنده است.
سمیعی در پایان سخنانش آخرین لحظه زندگی شهید سنوار را الهام بخش دانست، لحظه‌ای که انسان و ماشین را نشان می دهد.
• فلسطین یک مسئله منطقه‌ای و جهانی هم محسوب می‌شود
امید مهدی نژاد شاعر و نویسنده حاضر در برنامه سوره فتح اظهار کرد: فکر می‌کنم خیلی از دوستان شاعر حتی نسبت درستی با این موضوع برقرار نکرده‌اند؛ از یک سمت فلسطین مسئله ای انسانی است که هر انسان نسبت به مظلومیت آشکار آن موضعی دارد و مسئله دیگر نسبت ما با صهیونیسم، نژاد پرستی و اعمال جنایتکارانه‌اش است.
وی ادامه داد: اگر قرار باشد شعر، رسانه باشد و به تبیین یک حقیقت بیاید به نظرم این رویکرد ساده با کسی که نگاهش با آرمان آزادی فلسطین و مبارزه با صهیونیسم همسو است، مطابقت دارد و به نظرم ما در حال تغذیه همفکران خودمان هستیم در حالیکه باید وارد نگاه تازه‌تری شویم.اینکه مشکل ما با اسرائیل چیست یا مشکل او با ما چیست و اسرائیل چه خطری برای جهان دارد؟ اتفاقی است که اول باید در شاعر بیفتد تا بعد در شعرش رخ دهد.
مهدی نژاد با اشاره به نامگذاری‌ها و ادبیات‌آفرینی‌های پیرامون موضوع مقاومت تصریح کرد: ناظر بر همه نگاه‌هایی که در ایران است همیشه گفته می‌شود اینکه به شهدای برون مرزی مدافع حرم گفته می‌شود، گویا ما با اسم‌گذاری به کسی که نگاه ملی دارد، بی‌اعتنایی کرده‌ایم.
این شاعر و نویسنده ادامه داد: درباره فلسطین هم این نگاه همیشه بوده که جدای از حمایت از مظلومان جهان، فلسطین یک مسئله منطقه ای و جهانی هم محسوب می‌شود که مقام معظم رهبری در نماز جمعه از گذرواژه‌ای استفاده کردند که گویا ما را از نگاه دهه ۶۰ به ۴۰ سال بعد رساند. ایشان در دو جمله تبیین کردند که مشکل ما با اسرائیل چیست. ایشان فرمودند که جریان غرب میخواهد ما وابسته او باشیم و انرژی از آنجا به جهان برسد و این می‌تواند همه را قانع کند که مشکل چیست.
وی افزود: چندین وجه است که شاعر باید به آن توجه کند که شعرش پاسخگویی عاطفی صرف نباشد و تلنگری به مخاطب بزند. متاسفانه شاعران ما خیلی با این نگاه فاصله دارند و در غیاب این تبیین‌هایی باید باشد که شاعران هم از جهات مختلف به موضوع نگاه کنند چون نگاه شاعر درست باشد اتفاق موردنظر در شعرش هم خواهد افتاد.
مهدی‌نژاد همچنین در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: من به عنوان شاعر ایرانی فارسی زبان حداکثر ۸۰ میلیون مخاطب ایرانی دارم و باید به آنها بگویم ماجرا چیست و در جامعه‌ای زندگی میکنیم که تنها حکومتی که علنا با اسرائیل در مبارزه است، ایران است. از طرفی مردم می‌گویند ما چه کار به فلسطین و اسرائیل داریم؟ و به نظر من این باید برای ایرانی‌ها تبیین شود. به نظر به عنوان شاعر وظیفه دارم توضیح دهم در چه موقعیتی هستیم و به مخاطب بگویم مشکل اصلی چیست، فلسطین مظلوم است و من چه نسبتی دارم.
وی در ادامه به ضرورت سرودن شعرهای قابل ترجمه اشاره کرد و در ادامه شعری با موضوع سیدحسن نصرالله خواند.
این منتقد عنوان کرد: شعر روزگاری رسانه بوده و بهره از حکمت داشته است. در. روزگار ما خیلی از این فاصله گفته و شعر به دلخوشی صرف شاعر تبدیل شده و باید به اینکه شعر میخواهد موثر برای مخاطب و عامل اندیشه باشد، توجه و و شاعر مدام آن را به خود تذکر دهد.
در بخش پایانی برنامه تلویزیونی سوره فتح به کتاب «در رکاب صبح» مجموعه شعر فاطمه عارف نژاد اشاره شد و شعری از این مجموعه با صدای شاعر پخش شد.
منبع: صبا
