خانه عروسک؛ نمایشی برای تئاتر بازها
نمایش‌هایی که این روزها در سالن‌های تئاترِ پایتخت روی صحنه می‌روند، یا کیفیت پایین دارند و یا برای جلب مخاطب دست به هر کاری می‌زنند؛ نمایش «خانه عروسک» اما اجرایش در این روزها غنیمت است.
نمایشنامه “خانه عروسک؛ قسمت دوم” نوشته لوکاس نیث روایتگر خانواده هلمر است. “نورا هلمر” پس از تقابلاتی که با همسرش “تُروالد” داشته علیرغم داشتن 3 فرزند، خانواده را برای یافتن هویت فردی و یا به اصطلاح نورا برای پیدا کردن اصل خود ترک می‌کند. عقاید فمینیستی نورا دلیل خودخواسته او برای فرار از کانون خانواده می‌شود. نویسنده نورا را 15 سال بعد به همان خانه‌ای که ترک کرده بر می‌گرداند. نورا در طول آن سال‌ها با نگارش کتاب‌هایی در باب لزوم احترام جامعه به زن‌های مستقل و در دفاع از آزادی برابر زن و مرد سپری کرده و اینک تبدیل به نویسنده‌ای احتمالاً موفق شده است.
لوکاس نیث در این نمایشنامه اطلاعات زیادی درباره نورا به مخاطب می‌دهد اما هیچگاه شخصیت نورا را قبضه نمی‌کند. مخاطب گاهی او را در قامت زنی مستقل، مصمم، محکم و با اعتماد به نفس می‌بیند و گاهی نورا را یک زن، یک مادر، و حتی یک همسر که فقط در چهارچوب ضوابط خانواده باشد می‌پندارد زیرا او در مواجه با خانواده خود دوباره در اتمسفری دیگر قرار می‌گیرد و احساس می‌شود باید شاهد تغییراتی در او باشیم.
تلاش وافر نورا برای القاء عقایدش، از سوی خانواده مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد و شاید بهترین مثال برای این موضوع صحنه مواجه او با دخترش که به نوعی یک بخش کلیدی از نمایشنامه است باشد. اساساً مبنای گریز نورا از خانواده تلاش او برای ایجاد تغییراتی بزرگ در نسل‌های آینده است و او امیدوار است آیندگان با ایده‌هایش همراه شوند اما نورا در مواجه با دخترش که نماینده نسل جدید زنان جامعه است شکست خورده‌ای بیش نیست.
نویسنده با هوشمندی تمام طرح سؤال می‌کند اما پاسخ نمی‌دهد! “تُروالد”، “نورا”، “امی” و “آن ماری” هر کدام پرسش‌های بی جوابی دارند. چالش‌هایی دارند که نویسنده هیچ پاسخ روشنی به آنها نمی‌دهد و این تماشاگر است که بایستی پاسخ خود را بیابد. متن نمایشنامه، جذاب، کنش گر و دنباله آبرومندی برای “خانه عروسک” هنریک ایبسن است و برای مخاطبانی که نمایشنامه جذاب ایبسن را خوانده باشند تداعی کننده همان اثر فاخر خواهد بود. البته نباید از ترجمه روان، سلیس و شیوای آشا محرابی از متن اصلی غافل شد. محرابی با بهره گیری از دانش تجربی و آکادمیک خود موفق به ارائه اثری در خور توجه از متن به زبان فارسی شده است.
دکور نمایش خانه عروسک تداعی‌گر فضای یک خانه معمولی است که در فقدان زن خانه از رونق افتاده و از تزئینات اتاق فقط ردی و خطی باقی مانده و از هر آنچه خانه داشته فقط دو صندلی به جای مانده که گویی برای قراری و دیداری در آینده‌ای دور حتی 15سال بعد تقدیر شده است…
نکته مبهم در دکور انتخاب رنگ فیروزه‌ای برای دیوارهاست. برای نشان دادن فضای خانه خانواده‌ای که از هم پاشیده و بنیان محکمی نداشته و هر لحظه بیم فروپاشی آن می‌رود انتخاب رنگ فیروزه‌ای که غالباً نماد شادی، صمیمیت، وفاداری و ثبات عاطفی است کمی عجیب و مبهم به نظر می‌رسد، در مجموع اما باید اذعان داشت که صحنه نمایش در سیطره کارگردان است. تسلط محرابی بر نمایش غیرقابل انکار است. نور، موسیقی، گریم و طراحی میزانسن‌ها دقیق، حساب شده و اتو کشیده هستند.
فهم صحیح کارگردان از متن در هر لحظه از نمایش ملموس است. محرابی اندک طنز تزریق شده به نمایشنامه توسط نویسنده را به خوبی درک کرده و آن را در رگ‌های نمایش به جریان انداخته است و درست جایی که تماشاگر انتظار ندارد و نمایش می‌رود تا دچار آمبولی دردناکی شود او هنرش را به رخ می‌کشد و نمایش را از یک سکته حتمی نجات می‌دهد! کارگردان در هدایت بازیگرها موفق بوده است. توانایی و مهارت بازیگران نمایش بر کسی پوشیده نیست اما ردپای کارگردان در بازی‌گیری از آنها مشهود است. بازی‌ها به طرز محسوسی پخته، چشم نواز و حساب شده هستند. تجارب ارزشمند ایوب آقاخانی، مه لقا باقری و ساقی زینتی در صحنه تئاتر و حضور بازیگر جوانی چون سارینا کیان – که به طرز عجیبی خوب بازی می‌کند!- به مدد آشا محرابی آمده است تا “خانه عروسک؛ قسمت دوم” اثری در خور توجه باشد.
در شرایطی که بیشتر نمایش‌های در حال اجرای پایتخت در سطح کیفی بسیار پایینی هستند و یا برای جلب مخاطب به هر مستمسک نازیبایی چنگ می‌زنند اجرای این نمایش غنیمتی است گرانمایه که تماشای آن به علاقمندان تئاتر توصیه می‌شود.
نمایش: خانه عروسک؛ قسمت دوم
نویسنده: لوکاس نیث
مترجم و کارگردان: آشا محرابی
بازیگران: ایوب آقاخانی، مه لقا باقری، ساقی زینتی، سارینا کیان
تئاترشهر- سالن چهارسو – 16 آبان تا اواخر آذر ساعت 20:00
دستیار کارگردان و برنامه ریز: جعفر مطلبی پور- طراح صحنه: داریوش پیرو – طراح لباس: آرزو رحیم آبادی – طراح چهره پردازی: افروز بوجاریا – طراح نور: رضا خضرایی – طراح جلوه های صوتی: فرشاد آذرنیا – مجری دکور: مهران زاغری – عکاس صحنه: حسین گلستان – دستیار دوم کارگردان: پرهام پورخمسه – دستیار گریم: دل آرا ترکان – انتخاب موسیقی: آشا محرابی – مدیر رسانه و تبلیغات: نگار امیری – پوستر و بروشور: جواد مطلبی پور – طراح لوگو: حسین گلستان – ساخت تیزر: جواد مطلبی پور، حسین گلستان، پرهام پورخمسه – دوخت لباس: مزون نگار محمدی
خلاصه: نورا بعد از پانزده سال به خانه باز می‌گردد.
منبع: تسنیم
