چگونه زنان بین حضور اجتماعی و حریم اخلاقی تعادل ایجاد کنند؟

آنچه که عرف جامعه به عنوان مطلوب یا پسندیده تلقی می‌کند، همواره منطبق بر آرمان‌های الهی نیست. در بسیاری از موارد، این عُرف بر اساس نیازهای مادی، تمایلات زودگذر، یا تأثیرات فرهنگی و اجتماعی شکل گرفته است که با آموزه‌های دینی و ارزش‌های حقیقی فاصله دارد. آرمان‌های الهی بر مبنای عدالت، حقیقت، و هدایت انسان به سوی کمال بنا شده‌اند، در حالی که عرف جامعه ممکن است به دلیل ضعف در شناخت، یا غلبه خواسته‌های نفسانی، از این مسیر منحرف شود. از این رو، یک جامعه دینی نیازمند بازنگری و اصلاح پیوسته در باورها و رفتارهای عمومی است تا بتواند فاصله خود را با آرمان‌های الهی کاهش دهد.

از سوی دیگر، انحراف عرف از آرمان‌های الهی می‌تواند به ایجاد ناهنجاری‌های اخلاقی، بی‌عدالتی‌های اجتماعی، و بحران‌های هویتی منجر شود. در چنین شرایطی، نقش نخبگان دینی و فرهنگی بسیار حائز اهمیت است تا با تبیین صحیح ارزش‌های الهی و ارائه الگوهای عملی، مسیر اصلاح جامعه را هموار سازند. اصلاح عرف، نیازمند آگاهی‌بخشی عمیق و تدریجی است تا جامعه بتواند از سطحی‌نگری عبور کرده و به ارزش‌هایی چون معنویت، کرامت انسانی، و عدالت پایبند شود. این حرکت نه تنها جامعه را به آرمان‌های الهی نزدیک‌تر می‌کند، بلکه زمینه‌ساز سعادت دنیا و آخرت خواهد بود.

انبیاء و اوصیاء و نیز برگزیدگان بشر، برترین مخلوقات الهی هستند که برای هدایت بشر به سوی جامعه مطلوب خداوند برانگیخته شده‌اند. آنان نه تنها حامل پیام‌های الهی، بلکه الگوهای عملی تحقق عدالت، معنویت، و کرامت انسانی در زندگی فردی و اجتماعی هستند. در مسیری که عرف جامعه ممکن است از آرمان‌های الهی فاصله بگیرد، انبیاء و اوصیاء با آموزه‌های روشن و رفتارهای متعالی خود، معیار حق و باطل را مشخص کرده و جامعه را به سوی ارزش‌های الهی سوق می‌دهند. مأموریت آنان تنها تغییر رفتارهای ظاهری نیست، بلکه تحول درونی انسان‌ها و ایجاد نظامی است که بر اساس اراده الهی بنا شود.

نقش خوبان بشر در دستیابی به جامعه مدنظر خداوند، ایجاد پیوندی عمیق میان حقیقت وحی و زندگی روزمره مردم است. پیروی از رهنمودهای آنان و تداوم راهشان توسط مؤمنان، لازمه تقویت پیوند میان عرف جامعه و آرمان‌های الهی است. بدون این هدایتگری، جامعه دچار سردرگمی و انحراف از مسیر کمال خواهد شد، اما با تکیه بر تعالیم آنان، امکان دستیابی به سعادت حقیقی فراهم می‌شود.

به عنوان نمونه یکی از مهم‌ترین مسائل فردی و اجتماعی که همگان با آن سر و کار داریم، روش تعامل با نامحرم است. این موضوع نه تنها در بُعد فردی، بلکه در شکل‌گیری جامعه‌ای اخلاق‌محور و مبتنی بر ارزش‌های الهی نقشی اساسی دارد. انبیاء و اوصیاء در تبیین این مسئله حساس، همواره بر حفظ حریم‌ها، رعایت حیا، و توجه به آثار رفتارها در سطح جامعه تأکید کرده‌اند. از دیدگاه الهی، تعامل با نامحرم نه تنها به حفظ پاکدامنی فرد کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز سلامت اخلاقی و تقویت بنیان‌های معنوی جامعه است. بی‌توجهی به این اصول می‌تواند به آسیب‌های جدی در روابط انسانی و ناهنجاری‌های اجتماعی منجر شود.

الگوی ارائه‌شده از سوی برگزیدگان الهی در تعامل با نامحرم، بر پایه اعتدال و رعایت مرزهای اخلاقی است؛ نه افراط و تحجر و نه تفریط و بی‌بندوباری. این الگو، روابط انسانی را به سمت تعاملات محترمانه و هدفمند سوق می‌دهد، به گونه‌ای که هم نیازهای اجتماعی انسان تأمین و هم حرمت‌ها و حریم‌ها حفظ شود. پایبندی به این اصول در زندگی فردی و اجتماعی، نقش مهمی در جلوگیری از فروپاشی اخلاقی و ایجاد محیطی سالم برای رشد معنوی و اخلاقی انسان‌ها دارد. از این جهت، بازشناسی و ترویج آموزه‌های دینی در این حوزه، گامی ضروری برای نزدیک کردن عُرف جامعه به آرمان‌های الهی است.

برای ارائه مثالی ملموس درباره روش تعامل با نامحرم، می‌توان به حدیث معروفی از حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها اشاره کرد که فرمود: “خَیْرٌ لِلنِّساءِ أَنْ لَا یَرَیْنَ الرِّجَالَ وَلَا یَرَاهُنَّ الرِّجَالُ“؛ یعنی بهترین چیز برای حفظ شخصیت زن آن است که مردی را نبیند و نیز مورد مشاهده مردان قرار نگیرد. این بیان حکیمانه، دیدگاه اسلام را درباره جایگاه و رفتار زن در جامعه به شکلی دقیق و عمیق توضیح می‌دهد. حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در این حدیث، زن مسلمان را به گونه‌ای معرفی می‌کنند که ارزش و کرامت او در حفظ حریم‌ها و دوری از ارتباطات غیرضروری با نامحرم است. این نگرش نه به معنای انزوا، بلکه به معنای حفاظت از جایگاه زن به‌عنوان یک شخصیت الهی و ارزشمند در جامعه است.

در این دیدگاه، دوری زن از نامحرم به معنای جلوگیری از هرگونه تعامل غیرضروری است که ممکن است او را در معرض آسیب‌های اخلاقی یا نگاه‌های سطحی قرار دهد. این توصیه نه تنها برای زنان، بلکه برای مردان نیز آموزنده است تا روابط اجتماعی بر اساس احترام و حفظ حریم‌ها شکل بگیرد. مفهوم این حدیث، زن را تشویق به حضور فعال در جامعه همراه با رعایت موازین دینی می‌کند. به این معنا که زن می‌تواند در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی، و حتی سیاسی نقش‌آفرین باشد، اما این حضور باید همراه با پوشش و رفتاری باشد که شأن و کرامت او را حفظ کند.

این آموزه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، الگویی جامع برای تعاملات زن و مرد در جامعه اسلامی ارائه می‌دهد که هدف آن حفظ سلامت اخلاقی فرد و جامعه است. رعایت این اصول، نه تنها امنیت روانی و اخلاقی افراد را تضمین می‌کند، بلکه از ایجاد تنش‌ها و سوءتفاهم‌ها در روابط اجتماعی جلوگیری می‌کند. این الگو، تعادلی میان مشارکت اجتماعی و رعایت حریم‌های اخلاقی برقرار می‌کند و به جامعه کمک می‌کند تا در مسیر آرمان‌های الهی گام بردارد. بنابراین، فهم و اجرای این آموزه، گامی مهم در نزدیک کردن عرف جامعه به الگوی مطلوب الهی است.

منبع: تسنیم