فیلم کوتاه نیازمند حمایت و تغییر سیاست‌ها است/انجمن سینمای جوانان باید در خدمت فیلمسازان باشد

مریم عظیمی؛ بسیاری از مشکلات جامعه را در قالب فیلم کوتاه می‌توان حل کرد. ظرفیت فیلم‌های کوتاه ظرفیت بسیار بالایی در حل خرده مشکلات فرهنگی است، از مسائل شهری مانند ترافیک و بی توجهی به حقوق دیگران گرفته تا مسائل اخلاقی و اجتماعی مانند فقر و طلاق و بیکاری و همه مشکلات را می‌تواند بیان و حل کند و همه موضوعات می‌تواند دستمایه اساسی برای ساخت این گونه فیلم‌ها باشد اما موضوعی که سازندگان فیلم کوتاه به عنوان چالش از آن بیشتر یاد می‌کنند سرمایه‌گذاری و حمایت نهادها و سازمان‌ها از ساخت فیلم کوتاه و مهمتر از همه اکران و در معرض دید عموم قرار دادن این فیلم‌ها است.

با آمدن یک سینماگر جوان و با انگیزه‌ای چون بهروز شعیبی با سبقه ساخت فیلم‌هایی که در کارنامه درخشانش دارد بر مسند انجمن سینمای جوان می‌توان روزهای درخشانی را در این عرصه متصور شد و با شناختی که از این کارگردان و بازیگر سراغ داریم حتما چنین گزارش‌هایی می‌تواند در روند مدیریتی وی و در راستای همراهی با سینماگران فیلم کوتاه راهگشا باشد.

خبرنگار صبا با توجه به تغییر مدیریت در انجمن سینمای جوانان ایران در این گزارش به سراغ فعالین عرصه ساخت و تولید فیلم کوتاه اعم از تهیه‌کننده، کارگردان و بازیگران رفته تا چالش‌ها و سیاست‌هایی که در این عرصه موجب رضایت و یا عدم رضایت آنها شده را جویا شود.

امید میرزایی، نویسنده و کارگردان: مخاطب همچنان تشنه قصه است

امید میرزایی نویسنده و کارگردان ، تدوینگر، طراح آنونس و تیزر است. وی برنده ۳ سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر می‌باشد. فیلم «تنها در کنار هم» از امید میرزایی که کارشناس کارگردانی سینما از دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر است توانسته علاوه بر جایزه تدوین جشنواره فیلم کوتاه تهران، جایزه افتخاری جشنواره بین‌المللی لوکاس آلمان را در کنار جایزه بهترین فیلم جشن حافظ دریافت کند. او در مورد چالش‌های ساخت فیلم کوتاه گفت: امروز سرعت تکنولوژی بسیار زیاد است و به مرور آنقدر تجهیزات، دوربین‌ها، لنزها و نورها پیشرفت کردند و کارایی‌شان بیشتر شد که عملاً همه گونه وسیله و تجهیزاتی وجود دارد و ما امروز برای ساخت یک فیلم همان تجهیزاتی را در دست داریم که شاید فردی در اروپا و آمریکا برای ساخت فیلم کوتاه در دست دارد و از نظر تکنیکی همه چیز وابسته به شناخت عوامل یعنی فیلمبردار و کارگردان و… از رنگ، نور و این مسائل است. در واقع شناختی که کارگردان و عواملش دارند استفاده از آن تجهیزات را معنا می‌کند و شناخت و آگاهی در استفاده از این تجهیزات می‌تواند در نهایت منجر به یک اثر هنری شود. اما از نظر مالی هزینه‌ها در همین امروز و این لحظه که ما صحبت می‌کنیم ممکن است با فردا تفاوت داشته باشد. کسی هم که این تجهیزات را کرایه می‌دهد تقصیری ندارد و نوسان‌ اقتصادی است که عامل چنین چیزی می‌شود. بنابراین در چنین حالتی کار برای فیلمساز هم ساده‌تر و هم سخت‌تر شده چرا که امکانات و تجهیزات زیادی وجود دارد که کارش را راحت می‌کند اما از آنجایی که تهیه همان تجهیزات و امکانات برای سازنده فیلم سخت می‌شود او مجبور است از ایده‌آل‌هایش کوتاه بیاید و به شیوه دیگری فیلم بسازد. من افراد زیادی را می‌بینم که امروز ترجیح می‌دهند با گوشی موبایلشان فیلم بسازند که طبیعتاً در کیفیت کار تاثیر می‌گذارد در عین حال همه این‌ امکانات زمانی تاثیرگذار است که شما یک درام منسجم و درست و یک نگاه جدید به موضوع و ایده‌ای داشته باشید. در واقع فیلمنامه است که بسیار تاثیرگذار است و بدون آن اگر تجهیزات هالیوود در اختیارمان باشد هم کار چندانی از پیش نمی‌بریم یعنی در نهایت آن قصه گویی است که مهم است چون مخاطب هنوز هم که هنوز است تشنه قصه است.

وی درباره تغییر مدیریت در انجمن سینمای جوان که چند روز گذشته اتفاق افتاده و انتظارش از سیاست‌های جدیدی که می‌تواند به فیلمسازان این عرصه کمک کند افزود: فکر می‌کنم عمدتاً به این شکل بوده که سیاست‌ها جوری نوشته شود که بیشتر برای بالادستی‌ها کار شود نه کسانی که قرار است با آن مجموعه کار کنند. مثلاً ما آقای آذرپندار را در این زمینه داشتیم و امروز آقای شعیبی به جای ایشان به ریاست انجمن سینمایی جوان رسیده‌اند و تا جایی که من ‌شناخت دارم انسان فوق‌العاده‌ای هستند و از آنجایی که هنوز کارشان را شروع نکرده‌اند نمی‌توانیم بدانیم که سیاست‌هایشان به چه سمتی خواهد رفت و چگونه خواهد شد. اما آقای آذرپندار در بدو ورود از یک ایدئولوژی ‌آمدند که همکاران ما در این عرصه، آن ایدئولوژی را می‌شناختند و شاید برخی نسبت به آن زاویه داشتند اما به نظرم ایشان طی چند سالی که بودند کاملا آن نگاه را عوض کردند و همگان دیدند که سیاست‌های آقای آذر پندار بر اساس جذب این افراد بود نه برای جلب رضایت فرد بالادستی‌اش و مسیر کاملا متفاوتی را طی کرد و به نظر من این بسیار مهم است اینکه فردی در چنین مقامی بداند که در نهایت باید به افرادی که با آنها کار می‌کند خدمات بدهد و آنها باید راضی باشند تا با حال بهتری سمت شما بیایند و هر چقدر برای این حال بهتر تلاش شود قطعاً در خروجی آثار نیز تاثیرگذار خواهد بود و امیدوارم که آقای شعیبی هم اینگونه پیش بروند که بر اساس شناختم فکر می‌کنم یقیناً اینگونه خواهد بود و شاید حتی خیلی بهتر.

میثم دامن زه، بازیگر: باید افراد متخصص به این حوزه وارد شوند

میثم دامن‌زه علاوه بر بازیگری در عرصه فیلم کوتاه در زمینه بازیگری فیلم بلند و سریال هم فعال بوده است. او در مورد اینکه تا چه حد سیاست‌های جشنواره فیلم کوتاه تهران را عادلانه می‌بیند گفت: به نظرم اصلاً عادلانه نیست، مثلاً فیلم کوتاه «اهلی» به عنوان یک فیلم خوب در ۶ زمینه کاندید می‌شود اما حتی یک جایزه هم نمی‌گیرد. با مواردی برخورد می‌کنیم که اثر با کیفیت بازی و ساخت پایین جایزه می‌گیرد بنابراین نگاه‌ و برخوردهای سلیقه‌ای وجود دارد. اما جدا از این، حسن آن این است که ما و همکارانمان با حضور در آن می‌توانیم یکدیگر را ببینیم و از کار یکدیگر لذت ببریم به خصوص برای من بیشتر این مسئله اهمیت دارد که جشنواره تنها رویدادی است که امکانی فراهم می‌کند تا در کنار مخاطبان بتوانم فیلم را ببینم و شاهد بازخوردهای آنها باشم.

وی ادامه داد: به نظر من زمانی هنرمندان احساس می‌کنند که سیاست‌گذاری‌ها عادلانه‌تر شده است که افراد متخصص به این حوزه وارد شوند. آرزو و رویای من این است که افراد متخصص چه از سینمای مستقل و چه از سینمای جهان بیایند و اثر را با خود اثر داوری کنند. اگر چه این مسئله در اکثر جشنواره‌ها وجود دارد اما در میزان این برخورد سلیقه‌ای شاید تفاوت‌هایی باشد و گاهی روابط و فاکتورهای خارج از اثر در تصمیمگیری‌ها موثر است. از آنجایی که از سال دوم دبیرستان تئاتر کار می‌کنم، حداقل در ۲۵ اثر بازی کرده‌ام، حدود هشت فیلم کوتاه و بلند و دو کار بین‌المللی، سریال ده قسمتی و یک سینمایی دارم و تنها چیزی که می‌دانم این است که من بازیگری را می‌شناسم و وقتی اثری را می‌بینم می‌فهمم که این بازیگر در جهان اثر درست پیش رفته یا نه به خصوص که بازی در هر ژانر متفاوت است و نمی‌توان یک نسخه را برای همه ژانرها پیچید و بازیگری موفق است که ژانر، فضا، دوربین، درام، داستان و… را می‌شناسد. بنابراین وقتی می‌بینم یک سری از بازیگران این مسیر را به درستی پیش می‌روند ولی هیچ توجهی به آنها نمی‌شود، برایم عجیب است. با احترام به تمام اساتید می‌گویم که شناخت فیلم کوتاه واقعا به این ربط ندارد که شما سینمای بلند کار کرده باشید. درام فیلم کوتاه با درام سینمایی بلند و سریال متفاوت است برخی بر این آگاهی ندارند و درام فیلم کوتاه را نمی‌شناسند بنابراین وقتی کسی که سریال و سینمایی بلند ساخته به عنوان داور در چنین جشنواره‌هایی حاضر می‌شود در صورتی که با مناسبات فیلم کوتاه آشنایی ندارد.

حسین کاکاوند، تهیه‌کننده: پیش از هر فیلم بلندی یک فیلم کوتاه پخش شود

حسین کاکاوند که در کارنامه خود تهیه‌کنندگی فیلم‌های کوتاهی چون «شوفر»، «دخمه»، «خانم و آقای فلانی»، «مات» و… را دارد درباره وضعیت و چالش‌های اکران فیلم کوتاه گفت: متاسفانه ما چیزی به نام اکران جز این باکس خیلی محدودی که هنر و تجربه به فیلم کوتاه می‌دهد، نداریم و طبیعتاً این اکران‌ها با توجه به حجم تبلیغاتی که امکانش وجود دارد کم‌تر دیده خواهند شد. چون شاید بسیاری از مردم حتی خبردار نشوند که چنین امکان و اکرانی وجود دارد بخصوص که معمولاً در ساعت‌های نامناسب و در سینماهای کم مخاطب این اکران‌ها انجام می‌شود. البته این مسئله صرفاً مختص فیلم‌های کوتاه نیست و نسبت به فیلم‌های مستقل نیز چنین برخوردی وجود دارد. مثلاً اگر به تعداد سانس‌ها و سینماهای فیلم «علت مرگ نامعلوم» نگاهی بیاندازیم به همین مسئله خواهیم رسید. ولی به نظر من در نهایت فیلم کوتاه، سینماداران را مجبور به رویکرد دیگری خواهد کرد چرا که فیلم کوتاه مدیومی است که مخاطب با سبک و سلیقه آینده‌اش ترجیح خواهد داد که در سینما به جای اینکه ظرف مدت یک ساعت و نیم تنها یک قصه را ببیند، مثلا  ۵ قصه را ببیند و این می‌تواند برایش جذابیت داشته باشد. ما در طول سال کلاً ۴ باکس فیلم کوتاه داریم و این میزان بسیار کم است. پیشنهاد من این است که قانونی در این مورد وضع شود و پیش از هر فیلم بلندی یک فیلم کوتاه پخش شود. در این حالت من مخاطب که ۸۰ هزار تومان پول بلیط یک فیلم بلند را می‌دهم مثلا با ۹۰ هزار تومان بتوانم یک فیلم کوتاه و یک فیلم بلند ببینم یعنی همانگونه که در بسیاری از کشورهای جهان این مسئله وجود دارد. به عنوان مثال می‌توان پیش از یک فیلم کمدی یک فیلم کوتاه ۱۵ الی ۲۰ دقیقه‌ای گذاشت، بعد از آن مخاطب یک لوگوموشن ببیند و بعد فیلم بلند آغاز شود بدین شکل هم از فیلم کوتاه حمایت می‌شود و هم اینکه مخاطب کم کم به فیلم کوتاه عادت می‌کند و فرهنگ سازی می‌شود. فکر می‌کنم اگر این اتفاق در سینماهای ما بیفتد فرصت بسیار مناسبی خواهد بود که هم می‌تواند روی اقتصاد سینمایی کوتاه تاثیر بگذارد و هم باعث می‌شود که مخاطب با فیلم کوتاه مواجه شود.

وی در زمینه تامین سرمایه تهیه کنندگان این عرصه اظهار کرد: اگر بخواهیم دنیا را مقیاس بگیریم می‌بینیم که در تمام دنیا یک سری مراکز فاند درست مثل همین انجمن سینمای جوان در ایران وجود دارند و این مراکز مسئولیت و ماموریت دارند که بخشی از بودجه فیلم کوتاه را تامین کنند منتها در ایران حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد فیلم‌های کوتاهی که تولید می‌شوند از بخش خصوصی تامین می‌شوند. اما دغدغه من پیش از آنکه تامین سرمایه باشد، جایگاه خود تهیه‌کننده است. یعنی تهیه‌کنندگی در فیلم کوتاه معنای ویژه‌ای ندارد. منظورم این نیست که باید حتماً آن بروکراسی حاکم بر فیلم بلند، در عرصه فیلم کوتاه هم به وجود بیاید. مثلا کارگردانان نمی‌توانند خودشان تهیه کننده باشند و تهیه کننده فیلم بلند باید کارت تهیه کنندگی داشته باشد و غیره بلکه منظورم این است که قانونگذار و سیاستگذار فرهنگی و اساتید ما می‌توانند و باید به این سمت بروند که به تهیه‌کننده نگاهی مثل فیلمبردار، طراحی صحنه و… داشته باشند یعنی تهیه‌کننده الزاماً آن کسی نیست که سرمایه به کار می‌آورد هرچند که یکی از وظایفش این است ولی عملاً تهیه‌کننده کسی است که می‌آید و شرایط را تسهیل می‌کند تا کلیه عوامل در ایده‌آل‌ترین شکل ممکن کار خودشان را انجام بدهند. اما امروز می‌بینیم که تهیه‌کننده در فیلم کوتاه فقط اگر پول بگذارد تهیه‌کننده است. بخشی از این مسئله به این موضوع برمی‌گردد که ما کمتر تهیه کننده دغدغه‌مندی در این حوزه داریم از این جهت به فیلمسازان حق می‌دهم اما بخشی از آن هم به این جهت است که ما سیستم آموزشی برای پرورش تهیه‌کننده در ایران نداریم و حتی خود انجمن به عنوان یکی از بزرگترین مدرسه‌های فیلم خاورمیانه هیچ واحد آموزشی در حوزه تهیه‌کنندگی ندارد و هیچ آموزشگاهی وجود ندارد که به این حوزه بپردازد و تهیه‌کننده فیلم کوتاه پرورش دهد. به نظرم سطح پایین‌ترین نگاه و انتظار ممکن این است که تهیه‌کننده صرفاً بخواهد سرمایه ساخت یک اثر را تامین کند چرا که تهیه کننده تخصص و تجربه‌ای دارد که می‌تواند مهم‌ترین بخش حضور او در یک پروژه باشد.

حسین کاکاوند ادامه داد:  فیلمسازانی که از سال ۹۶ برای تهیه و تولید فیلم کوتاه با آنها کار می‌کردم امروز دیگر فیلم کوتاه کار نمی‌کنند ولی من در این عرصه مانده‌ام و دارم کارم را انجام می‌دهم و با فیلمسازهای جوانتری که می‌آیند و می‌خواهند این فضا را تجربه کنند همکاری می‌کنم و فکر می‌کنم که نیاز به تهیه‌کننده در یک فیلم کوتاه به مراتب بیشتر از یک فیلم بلند است چون کسی فیلم بلند می‌سازد که از تجربه دانش و اندوخته‌ای برخوردار است که در فیلم کوتاه سطح این تجربه و دانش خیلی پایین‌تر است. بنابراین فردی که در حوزه تولید و تهیه تجربه داشته باشد می‌تواند از آزمون و خطاهای یک کارگردان که ممکن است به از بین رفتن سرمایه او بیانجامد جلوگیری کند ولی به خاطر نبود بخش آموزشی در این حوزه نمی‌توانم بگویم که امروز حتی به اندازه انگشتان دست تهیه‌کننده تخصصی در زمینه فیلم کوتاه که به صورت مستمر کار کند داریم.

نیما عبدالعظیمی، کارگردان فیلم کوتاه: سینمای بین‌الملل به سمت ژانر رفته است

نیما عبدالعظیمی که در چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم کوتاه تهران با فیلم «اهلی» حضور داشته در باره چالش‌های ساخت دو فیلم خود در شهرستان سنندج گفت: ما در شهرستان به خاطر نبود یک سری کمپانی‌های بزرگ یا کارخانه‌ها که بتوانند در زمینه مالی به صنعت سینما کمک کنند با چالش و مشکل روبرو هستیم. من هر دو فیلمم را در سنندج ساختم و هر دو به زبان کردی بوده اما از آنجایی که بیشتر امکانات در پایتخت متمرکز شده ما در سنندج حتی یک دفتر کرایه تجهیزات به روز نداریم که بتوانیم برای کارهای سینمایی حرفه‌ای و یا نیمه حرفه‌ای به آن رجوع کنیم. بنابراین به اجبار باید سمت مرکز بیاییم و از تهران این تجهیزات را کرایه کنیم همین امر باعث می‌شود که بسیاری از فیلمسازان در شهرستان دل زده شوند و بسیاری امیدها ناامید شود و می‌توان گفت که تنها نقطه امید ما در استان کردستان و سنندج وجود انجمن سینمای جوان است. با این حال در این دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران ۷ فیلم از استان کردستان حضور داشتند که کردی زبان هم بودند. این مسئله به خصوص در حالی که بسیاری از شهرهای بزرگ و کلان شهرها هیچ نماینده‌ای نداشتند برای استان کردستان و سنندج نقطه امید است چرا که با وجود یک سری از محدودیت‌ها ما دوستانی داریم که به ما کمک می‌کنند و می‌توانیم در کنار هم فیلم بسازیم.

وی افزود: جشنواره فیلم کوتاه تهران تجربه بسیار خوبی برای من بود و فیدبک‌ها و کامنت‌های مثبت زیادی گرفتم. اما سیاست‌های جشنواره این روزها بیشتر به سمت ژانر کشیده شده البته نه فقط در ایران و در زمینه فیلم کوتاه بلکه در تمام جهان و در واقع می‌توان گفت که سینمای بین‌الملل به سمت ژانر رفته است و وقتی به فیلم‌های جشنواره‌های بزرگ سینمایی مثل کن و اسکار هم نگاه می‌کنیم می‌بینیم که دچار تغییر و تحولی شده‌اند و در کنار سینمای رئال، سینمای فانتزی و رئالیسم جادویی وجود دارد و همین مسئله در آینده به گیشه فیلم‌ها کمک شایانی خواهد کرد چرا که مخاطب با تم‌های مختلف فیلم همراه می‌شود و انواع فیلم را می‌بینند.

علی راد، بازیگر: با بازی در فیلم کوتاه می‌توان دیده شد

علی راد بازیگر جوانی که بازیگری را با بازی در یکی از نقش‌های اصلی فیلم گیجگاه ساخته عادل تبریزی آغاز کرده و در جشنواره فیلم کوتاه تهران با فیلم‌های کوتاه «ژیله مو» و «روز خداحافظی» و «ارفاق» حضور داشته در زمینه تفاوت بازی در عرصه فیلم کوتاه گفت: به نظر من بازی در فیلم کوتاه قطعاً سخت‌تر از بازی در سینمایی بلند است و باید در عرض ۲۰ دقیقه داستان زندگی یک فرد را به مخاطب برسانید در حالی که در فیلم بلند زمان بیشتری دارید.

وی با تاکید بر این که بازیگران جوان فیلم کوتاه با مسائلی مثل به سرانجام نرسیدن پروژه‌ها بخاطر بودجه کمی که در اختیار گروه‌های سازنده فیلم کوتاه قرار دارد، روبرو هستند، اذعان داشت: چون پروژه‌های کوتاه به نسبت آثار سینمایی بلند خیلی کمتر حمایت می‌شوند و حتی عده‌ای با این تفکر که فیلم کوتاه دیده نمی‌شود حاضر به همکاری نمی‌شوند با این معضل روبه‌رو هستیم. در صورتی که به نظر من اصلاً اینگونه نیست و اتفاقاً فیلم کوتاه به خاطر همین سختی که دارد بیشتر هم دیده می‌شود. من اعتقاد دارم همان گونه که برخی از بازیگران موفق ما از تئاتر برخاسته‌اند، بازیگران موفقی هم هستند که از طریق بازی در فیلم‌های کوتاه دیده شده‌اند.

منبع: صبا