تعداد «فیلم‌های خوب» کم شده و در عوض فیلم‌هایی ساخته می‌شوند که صرفاً مطابق «سفارش‌» هستند

«بهروز افخمی» منتقد و کارگردان مطرح سینمای ایران با اشاره به مسئله افول و رکود فیلمنامه در سینمای ایران بیان کرد: همهٔ اشکالات از اینجا شروع می‌شود که ما برای فیلمنامه اهمیت کافی قائل نیستیم. فکر می‌کنیم بدون فیلمنامه می‌توان فیلم ساخت؛ بدون داستان و بدون اینکه نکته‌ای در آن باشد که خودش ارزش داشته باشد. فقط به این دلیل که مثلاً می‌خواهید شعار بدهید یا صرفاً فیلمی بسازید تا عریضه خالی نماند، وارد تولید می‌شوید. این وضعیت فعلی ماست.

افخمی در پاسخ این پرسش که آیا این مسئله فقط به نهادهای رسمی برمی‌گردد؟ اظهار کرد: نه، این مشکل در جاهای دیگر هم دیده می‌شود. حتی آن‌هایی که خود را بخش خصوصی می‌دانند، کمابیش همین کار را می‌کنند. آن‌ها تصور می‌کنند که مردم در حال حاضر از شعارها و متلک‌های سیاسی استقبال می‌کنند، پس تلاش می‌کنند موقعیتی پیدا کنند که این متلک‌ها را در آن بگنجانند.

وی افزود: اما اصل مسئله این است؛ تا زمانی که داستان نداریم، نباید فیلم داستانی بسازیم. و مهم‌ این است که بتوانیم تشخیص بدهیم چه چیزی را می‌توان داستان نامید. داستان باید یک نطفه داشته باشد، یک مرکز ملتهب، یک هستهٔ حیاتی که قابلیت جوشش داشته باشد. تا زمانی که چنین ایده‌ای وجود نداشته باشد، نباید سراغ نوشتن فیلمنامه رفت، چه برسد به ساخت فیلم.

او ادامه داد: وقتی ایده‌ای در اختیار دارید، تازه می‌توانید شروع کنید. اما ایده به معنای پیام یا ایدئولوژی نیست؛ بلکه به این معناست که شما یک نطفهٔ زایا در ذهن دارید، فکری که پتانسیل رشد و گسترش دارد، خودش را پیدا می‌کند و تبدیل به چیزی می‌شود که می‌توان آن را داستان نامید. این داستان ممکن است در قالب فیلم، نمایشنامه یا رمان عرضه شود، اما در هر حال، باید توان تشخیص داشت که چه چیزی قابلیت زایش و گسترش دارد و چه چیزی ندارد.

کارگردان فیلم سینمایی صبح اعدام با بیان این مطلب که این اتفاق در سراسر دنیا در حال رخ دادن است. تصریح نمود: مثلاً در سینمای آمریکا هم می‌بینیم که قدرت زایش و خلاقیت کاهش پیدا کرده است. تعداد فیلم‌های خوب کم شده و در عوض، فیلم‌هایی ساخته می‌شوند که صرفاً مطابق سفارش‌اند؛ یعنی باید در آن‌ها یک موضوع خاص باشد و از یک موضوع خاص پرهیز شود. چنین رویکردی، که تحت تأثیر سیاست، جنگ یا شرایط جهانی شکل گرفته، باعث شده فیلمسازی بیش از پیش تابع الزامات بیرونی باشد.

بهروز افخمی در پایان این گفت و گو بیان کرد: به‌جای تأکید بیش از حد بر این مسائل، بهتر است دربارهٔ این صحبت کنیم که چرا داستان به درستی درک نمی‌شود. داستان خوب همیشه مشتری دارد، همیشه خواهان دارد. از آغاز تمدن—و شاید حتی پیش از آن—انسان‌ها داستان می‌گفتند و داستان می‌شنیدند. چرا عاشقان داستان دور هم جمع نمی‌شوند تا کاری کنند که داستان‌های تازه نوشته شود و فیلم‌هایی ساخته شود که بر پایهٔ داستان‌های قوی و زاینده باشند.

منبع: سینماپرس