اثری که حرف دل هنرمندان را می‌زند
گفتگو با مهرداد قیومی، کارگردان نمایش «قرمز»
کارگردان نمایش «قرمز» می‌گوید که این نمایش درباره بحران درونی یک هنرمند است و به بعضی از دوراهی‌هایی می‌پردازد که هنرمندان در حیات حرفه‌ای خود با آن مواجه می‌شوند.
نمایش «قرمز» نوشته‌ی جان لوگان با کارگردانی مهرداد قیومی این روزها در مجموعه تئاتر لبخند روی صحنه است. قیومی هم‌زمان با اجرای این نمایش در گفتگو با ایسنا از برخی دغدغه‌های این اثر نمایشی می‌گوید و با اشاره به تفاوت فضای تئاتر و مخاطبان آن در دو دهه گذشته اضافه می‌کند: بیست سال پیش وقتی نمایشی را می‌دیدیم، به دغدغه‌ی کار فکر می‌کردیم.
او در آغاز درباره‌ی این اثر نمایشی توضیح می‌دهد: نمایشنامه «قرمز» نوشته‌ی جان لوگان جوایز بسیاری را در آمریکا برده و در برادوی اجراهای بلندمدتی داشته است. این نمایش درباره‌ی زندگی مارک روتکو، نقاش اکسپرسیونیستی انتزاعی آمریکایی است و به دوراهی‌هایی می‌پردازد که هنرمندان در حیات حرفه‌ای خود با آن مواجه می‌شوند.
این کارگردان در پاسخ به اینکه آیا این نمایش در گونه‌ی تئاتر مستند طبقه‌بندی می‌شود، می‌گوید: این نمایش روایتی مستند است درباره‌ی اتفاقاتی که در دنیای واقعی افتاده و به نوعی بحران درونی یک هنرمند را بر اثر اتفاقات اجتماعی به تصویر می‌کشد و البته در گونه‌های تئاتری، جزو تراژدی‌ها به شمار می‌آید.
قیومی که از مدتی قبل علاقه‌مند به اجرای این نمایشنامه بوده است، ادامه می‌دهد: سال ۲۰۱۱ متن را از آمریکا برای من آوردند و با نخستین خوانش، به اجرای آن علاقه‌مند شدم تا اینکه در دوران کرونا دوباره آن را خواندم و دیدم چقدر با دغدغه‌های جامعه‌ی هنری ما همسو است و هنرمندان نیاز دارند تا با این نمایشنامه آشنا شوند. بنابراین تصمیم به اجرای آن گرفتم تا شاید از این راه بتوانیم به بخشی از مهم‌ترین دغدغه‌های هنرمندان پاسخ بدهیم. چرا که این نمایشنامه درباره‌ی دوراهی‌هایی است که هنرمندان بر سر آن قرار می‌گیرند؛ دوراهی میان انتخاب هنر تجاری و مردم‌پسند یا پایبندی به هنر اصیل.
این کارگردان با تأیید این نکته که این روزها جامعه‌ی هنری و از جمله هنرمندان تئاتر هم بر سر این دوراهی قرار گرفته‌اند، می‌افزاید: در فضای هنری همه‌ی هنرمندان بر این دوراهی قرار دارند و البته در این نمایشنامه به این دغدغه پاسخ داده می‌شود.
قیومی که چندی پیش نمایش «ملت بلون» را روی صحنه داشت، درباره‌ی اجرای این دو نمایش به فاصله‌ی اندک و چالش‌های احتمالی برای گروه اجرایی نیز می‌گوید: قرار بود نمایش «ملت بلون» پیش از نوروز روی صحنه برود که به دلایلی از جمله تغییر ترکیب بازیگران، اجرای آن به تعویق افتاد. آن نمایشنامه هم رویکردی اجتماعی داشت. البته اجرای آن نمایش پیش از شروع اجرای «قرمز» به پایان رسید و از نظر اجرایی این دو نمایش با هم تداخل نداشتند. خوشبختانه گروه همراهی داشتم که در یک سال اخیر کنارم بودند و اگر این تیم همراه نبودند، اجرای حتی یکی از این نمایش‌ها به سختی انجام می‌شد.
او که نمایش خود را به عنوان کاری از گروه تئاتر «لیو» به سرپرستی حسن معجونی اجرا می‌کند، با یادآوری مفهوم گروه تئاتری در دو دهه گذشته اضافه می‌کند: گروه یا کار تیمی به معنای آن است که بازوهایی در کار حضور دارند که اگر جایی از کار دچار ضعفی باشد، آن‌ها کمک می‌کنند تا آن ضعف جبران شود. در تئاتر هم اگر رویکرد تیمی وجود داشته باشد و گروهی در کنار هم باشند که نسبت به نقاط قوت و ضعف یکدیگر آگاه باشند، قطعاً می‌توانند مسیر کار را برای یکدیگر هموارتر کنند تا در شرایط بهتری به مقصد نهایی برسند.
قیومی ادامه می‌دهد: قطعاً هر گروهی با رویکرد و نگرشی خاص شکل می‌گیرد و بر اساس همان، مخاطب خود را هم تعریف می‌کند و سلیقه‌ی آنان را شکل می‌دهد. البته گذر زمان نشان می‌دهد که گروه‌ها تا چه حد می‌توانند به رویکرد اصلی خود وفادار بمانند.
این کارگردان درباره‌ی تأثیر شرایط اقتصادی بر ثبات کار گروه‌های نمایشی نیز می‌گوید: شرایط امروز با آنچه در گذشته تجربه کردیم، تفاوت بسیاری کرده ولی اگر گروهی استراتژی داشته باشد و بتواند بر اساس شرایط، خود را به‌روز کند، می‌تواند دوام بیاورد. اما اگر با استراتژی ۲۰ سال پیش بخواهیم پیش برویم، طبیعتاً راهی جز بن‌بست نخواهیم داشت.
قیومی اضافه می‌کند: اگر بخواهیم صادق باشیم، بعد از کرونا جریاناتی سلیقه‌ی مخاطب را تغییر دادند. نسل جدید تماشاگران با نسل قبلی متفاوت است. من از سال ۸۱ کار تئاتر انجام می‌دهم و اگر بخواهم امروز را با آن دوره قیاس کنم، بعضی چیزها برایم تعجب‌آور است. طبیعتاً این‌ها بر گیشه‌ی تئاتر اثر می‌گذارد یا ممکن است گروه‌ها را به سمت سلیقه‌ی تماشاگران سوق بدهد. بنابراین پایبندی به منطق تئاتر دشوار است چون خواه‌ناخواه در موقعیتی قرار می‌گیریم که با گیشه مواجه خواهیم شد. ایجاد این تعادل سخت است اما ناممکن نیست.
او با یادآوری شرایط تئاتر در دو دهه گذشته می‌افزاید: زمانی که می‌خواستیم نمایشی را ببینیم، تلاش می‌کردیم پیش از دیدن کار متن نمایش را بخوانیم یا مطبوعات را مطالعه می‌کردیم تا درباره‌ی کار اطلاعاتی به دست آوریم و بعد از تماشای کار حتماً درباره‌ی آن صحبت می‌کردیم. فضای متفاوتی بود ولی آنچه امروز تجربه می‌کنیم، ممکن است شیوه‌ی فعالان تئاتر را برای ساخت اثر هنری تحت تأثیر قرار بدهد. با این وصف، شاید حفظ آنچه در تئاتر یاد گرفتیم سخت باشد ولی معتقدم جنس نمایش ما ارزش‌ها و مخاطب خود را دارد و از این جهت نومید نیستم.
نمایش «قرمز» با ترجمه و کارگردانی مهرداد قیومی و بازی رضا بهبودی و دانیال نوروش هر شب ساعت ۲۱ و به مدت ۱۰۰ دقیقه در سالن سه مجموعه تئاتر «لبخند» روی صحنه می‌رود.
عکس‌هایی که به این گفتگو ضمیمه شده، از مهدی آشناست.
منبع: ایسنا
