چه زمانی طراحی صحنه و لباس در تئاتر جان می‌گیرند؟
سهیل دانش‌اشراقی که این روزها نمایشگاه «تن‌پوش پهلوان» را در خانه هنرمندان ایران برپا کرده، معتقد است لحظه‌ای که مخاطب قصه تئاتر را از دل صحنه و لباس‌ها بفهمد، طراحی زنده شده است.
نخستین نمایشگاه تخصصی طراحی صحنه، لباس و آکسسوار ۲ نمایش موزیکال «هفت‌خان اسفندیار» و «نبرد رستم و سهراب» با طراحی سهیل دانش‌اشراقی در حال برگزاری است.
این نمایشگاه با عنوان «تن‌پوشِ پهلوان»، روز دوشنبه ۱۹ خرداد از ساعت ۱۵ در خانه هنرمندان ایران افتتاح می‌شود.
سهیل دانش‌اشراقی درباره شکل‌گیری این نمایشگاه گفت: ایده برگزاری گسترده این نمایشگاه به پیشنهاد حسین پارسایی کارگردان ۲ اثر موزیکال «هفت خان اسفندیار» و «نبرد رستم و سهراب» شکل گرفت. در این نمایشگاه سعی کردیم همه آنچه در ۲ تئاتر «رستم و سهراب» و «هفت‌خان اسفندیار» طراحی و تولید کرده‌ایم، از لباس‌ها و کلاه‌خودها تا آکسسوارهایی مثل سلاح‌ها، سپرها و لباس‌های شخصیت‌ها و سربازان را در معرض دید عموم قرار دهیم.
وی درباره ضرورت برگزاری این نوع نمایشگاه‌ها تصریح کرد: به نظرم نه‌تنها در تئاتر، بلکه در سینما هم باید چنین اتفاق‌هایی بیشتر بیفتد. من خودم وقتی کودک بودم، خاطرم هست در یکی از سالن‌های تئاتر شهر پشت شیشه، لباس‌ها و آکسسوارهایی از تئاترها و فیلم‌ها را می‌دیدم که برایم بسیار الهام‌بخش بود. لمس و دیدن از نزدیک، قدرت تخیل کودک را فعال می‌کند.
دانش‌اشراقی با تأکید بر جنبه آموزشی چنین نمایشگاه‌هایی گفت: دیدن این آثار از نزدیک برای علاقه‌مندان به طراحی صحنه و لباس، نوعی انتقال تجربه است. وقتی ببینند مثلا زره‌ها با فوم ساخته شده‌اند، یا متریال چرم در لباس‌ها چطور استفاده شده، می‌توانند یاد بگیرند که بدون هزینه‌های زیاد هم می‌توان خروجی بصری قابل قبولی داشت.
طراح صحنه و لباس این ۲ نمایش موزیکال درباره روند طراحی این آثار توضیح داد: برای من طراحی صحنه و لباس در این نمایش‌ها تجربه‌ای متفاوت بود، چرا که باید فضایی اسطوره‌ای و تا حدی تخیلی را به‌شکلی ملموس خلق می‌کردم. مخاطب باید در همان چند ساعت، کاملا در فضای داستان غرق شود و باور کند که در دنیای دیگری است. تبدیل مفاهیم ادبی شاهنامه به عناصر بصری، نیاز به تحقیق تاریخی و روان‌شناختی روی شخصیت‌ها دارد. مثلا برای رستم و کلاه دیو سپید، ما به‌جای ساختن چیزی مستقیم و نمادین از کله دیو، یک کلاه‌خود طلایی طراحی کردیم که نماد پیروزی بر دیو و در عین حال برای مخاطب باورپذیر باشد.
وی اظهار کرد: بزرگ‌ترین چالش این بود که مفاهیم تخیلی را به شکل واقعی و ملموس دربیاوریم. گاهی در ادبیات، تخیل پرواز می‌کند، ولی وقتی قرار است آن را به جسم و لباس و صحنه تبدیل کنیم، باید ظرافت زیادی به خرج دهیم تا اثر باورپذیر باشد و به چشم مخاطب خنده‌دار نیاید.
دانش‌اشراقی با اشاره به تجربه‌اش از کار روی پروژه‌های مختلف گفت: از کودکی با فضای اسطوره‌های ایرانی درگیر بودم. چون پدرم ناشر کتاب بود و کتاب‌هایی با فضای اسطوره‌ای چاپ می‌کرد، من تصویرگری روی جلد آنها را انجام می‌دادم. بعدها در پروژه‌هایی مثل بازی‌های ویدیویی گرشاسب و سوشیانت و کارهای سینمایی هم این فضاها را دنبال کردم.
وی در پاسخ به اینکه چه زمانی طراحی صحنه و لباس زنده می‌شود، گفت: زمانی که مخاطب آن‌قدر در فضا غرق شود که خودش را در دل آن دنیا ببیند، آن لحظه‌ای که طراحی به درک بهتر قصه کمک کند و مخاطب، قصه را از دل صحنه و لباس‌ها بفهمد، آن‌جا است که طراحی واقعا زنده شده است.
وی همچنین درباره وضعیت طراحی صحنه و لباس در تئاتر امروز ایران گفت: به نظر من هنوز به اندازه کافی به این بخش بها داده نمی‌شود. به‌ویژه در تئاترهای معمولی، به دلیل محدودیت‌های مالی از طراحان کم‌تجربه استفاده می‌شود یا گاهی کارگردان‌ها خودشان دست به طراحی می‌زنند که خروجی جذابی ندارد. در سال‌های اخیر طراحی‌ای که واقعا من را جذب کرده باشد، شاید یکی دو مورد بیشتر نبوده است.
دانش‌اشراقی در پایان گفت: نمایشگاه‌هایی از این جنس مثل یک ورکشاپ زنده‌اند. هم به مخاطب حس زیبایی‌شناسی می‌دهند، هم امکان نقد و هم انتقال تجربه دارند. در نهایت اینکه این کار باید به شکل جدی در تئاتر و سینمای ما نهادینه شود.
نمایشگاه «تَن‌پوشِ پهلوان» بر اساس طراحی‌های آثار صحنه‌ای حسین پارسایی به تهیه‌کنندگی سید محمود شبیری و حسین پارسایی گردآوری شده است. این نمایشگاه توسط موسسه فرهنگی هنری حریر هنر شرق با مشارکت خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود.
منبع: مهر
