به بهانه اکران «ناتورِدشت»؛ حوادث واقعی چطور از سینما سر درآوردند؟
سینمای ایران در طول سال‌های متمادی به سراغ پرونده‌های واقعی رفته که در زمان خودشان سروصدای زیادی به پا کردند تا با نمایش دراماتیک این حوادث مخاطبان را به تفکر وادارد و متوجه عمق ماجرا کند.
صفحات حوادث روزنامه‌ها همیشه قصه‌های تکان‌دهنده‌ای برای گفتن دارند؛ از قتل‌های زنجیره‌ای تا آدم‌ربایی و اسیدپاشی و دعواهای خانوادگی. سینمای ایران هم از دهه ۷۰ شمسی تا امروز این داستان‌های واقعی را به پرده نقره‌ای آورده و با روایت‌های دراماتیک سعی در داغ کردن گیشه داشته است. در واقع باید گفت استقبال از این آثار، فیلمسازان را به این سمت سوق داده است تا از آثاری که مخاطب از داستان آن اطلاع دارد، استفاده کند و با گره‌های دراماتیک، تعلیق و معما، مخاطب را به سالن‌های سینما بکشاند.
به بهانه اکران فیلم «ناتورِدشت» به کارگردانی محمدرضا خردمندان، تهیه‌کنندگی مهدی فرجی و محصول سازمان سینمایی سوره که برگرفته از داستانی واقعی است نگاهی داریم به ۱۰ فیلم ایرانی که ریشه در پرونده‌های جنایی واقعی دارند. این فیلم‌ها نه‌تنها فروش بالایی داشته‌اند، بلکه با جوایز معتبر و بازی‌های قابل تأمل نام خود را در تاریخ سینما ثبت کرده اند.
۱. می‌خواهم زنده بمانم (۱۳۷۳)
ایرج قادری فیلمساز، پس از مرگ مشکوک پدرام تجریشی در دهه ۶۰ که اتهام قتل به نامادری‌اش وارد شد و جنجال رسانه‌ای بزرگی به پا کرد، با همراهی و نویسندگی رسول صدرعاملی به سراغ ساخت این سوژه رفت. داستان فیلم، قصه باربد تنها فرزند وکیلی به نام اصلان است که از همسر اولش ماه‌منیر جدا شده است. این نوجوان به شکل مرموزی کشته می‌شود و فرنگیس همسر دوم مرد به عنوان قاتل بازداشت می‌شود. اصلان دفاع از فرنگیس را برعهده می‌گیرد، اما وی محکوم به اعدام می‌شود تا اینکه…
فرامرز قریبیان، فاطمه گودرزی، مهناز انصاریان، سام محمدپور، فتحعلی اویسی و … بازیگران این فیلم هستند. این اثر عنوان پُرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۷۴ را با فروش تقریبی ۱۰۰ میلیون تومان از آن خود کرد و تحسین گسترده منتقدان را برانگیخت تا جایی که عنوان «خوش‌ساخت‌ترین فیلم‌فارسی تاریخ سینمای ایران» را از مجله فیلم دریافت کرد.
۲. قرمز (۱۳۷۷)
فریدون جیرانی، متخصص ساخت درام‌های معمایی و روایت‌های متفاوت است. پیشینه او در مطبوعات سبب شد تا برای نخستین بار فیلمی ملتهب در سینمای اجتماعی بسازد که با استقبال گسترده مخاطبان همراه بود. هرچند فیلم مشخصاً از یک داستان واقعی ساخته نشد، اما الهام گرفته از چندین پرونده خشونت خانگی و قتل‌های خانوادگی بود که برای نخستین بار روی پرده سینمای ایران نقش می‌بست. زوج محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی در آن زمان بسیار خوش درخشیدند. فیلم روایتی شد از هستی، زنی که از بدرفتاری همسرش به ستوه آمده، به دادگاه پناه میبرد و درگیر ماجراهای جنایی می‌شود. فیلم با فروش تقریبی ۳۷۵ میلیون تومان، جزو پُرمخاطب‌ترین فیلم‌های دهه ۷۰ شد و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد و زن را برای محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی در هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر به ارمغان آورد.
۳. شب‌های تهران (۱۳۷۹)
داریوش فرهنگ با الهام از پرونده «خفاش شب» و تمرکز بر قتل‌های زنجیره‌ای در تهران، با همراهی تهمینه میلانی فیلم را ساخت. قصه درباره ۲ دختر دانشجو است که در حال تحقیق درباره قتل‌های زنجیره‌ای مشابه «خفاش شب» هستند و درگیر ماجراهای خطرناک می‌شوند. شقایق فراهانی، میترا حجار، یوسف مرادیان، فرهاد آئیش و … در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند. فیلم در سال ۱۳۸۰ با فروش تقریبی ۲۰۰ میلیون تومان همراه شد.
۴. خشم و هیاهو (۱۳۹۴)
قتل لاله سحرخیزان توسط شهلا جاهد، همسر صیغه‌ای ناصر محمدخانی فوتبالیست معروف، در دهه ۸۰ سروصدای بسیاری به پا کرد و بسیاری از جوانان و علاقه‌مندان در آن زمان منتظر بودند تا ببینند سرنوشت زنی که متهم به قتل بود به کجا ختم می‌شود. هرچند شهلا جاهد به اعدام محکوم شد و حکم نیز اجرا شد، اما همچنان پرونده او یکی از مرموزترین پرونده‌های تاریخ ایران به شمار می‌آید.
هومن سیدی با بهره گرفتن از رمان «خشم و هیاهو» نوع روایت را با الهام از این داستان تغییر داد و به سراغ ساخت این اثر با بازی نوید محمدزاده، طناز طباطبایی، رعنا آزادی‌ور، سعید چنگیزیان، رضا بهبودی و … رفت. فیلم داستان حسادت و روابط عاطفی پیچیده‌ای در زندگی یک خواننده است که به قتل منجر می‌شود. این اثر در سال ۱۳۹۴ روی پرده رفت و با احتساب فروش شبکه نمایش خانگی، بیش از ۲ میلیارد تومان فروش داشت. این فیلم در سی‌وچهارمین دوره جشنواره فیلم فجر برنده جایزه بهترین فیلمبرداری شد و هومن سیدی هم برای کارگردانی «خشم و هیاهو» جایزه ویژه هیئت داوران را از آن خود کرد.
۵. لانتوری (۱۳۹۴)
اسیدپاشی روی صورت آمنه بهرامی در دهه ۸۰ جنجال بزرگی ایجاد کرد و تا مدت‌ها نقل محافل خبری حوادث بود. رضا درمیشیان در سال ۹۴ به سراغ ساخت فیلمی رفت که برگرفته از قصه آمنه بود. «لانتوری» قصه پاشا، سردسته یک باند تبهکار است که به صورت مریم، فعال اجتماعی که عاشقش است، اسید می‌پاشد و عواقب این جنایت زندگی او را تغییر می‌دهد. نوید محمدزاده، مریم پالیزبان، باران کوثری بازیگران این فیلم هستند. این اثر در شصت‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین و سی‌ودومین جشنواره بین‌المللی فیلم ورشو (۲۰۱۶) به نمایش درآمد. همچنین این فیلم در جشنواره بین‌المللی فیلم ماردل پلاتا و بوئنوس آیرس حضور یافت و جوایزی را از آن خود کرد. «لانتوری» برای نمایش در بخش سودای سیمرغ سی‌وچهارمین دوره جشنواره فیلم فجر پذیرفته شد و نامزد جوایز بسیاری شد و سرانجام در بخش بهترین صدا موفق به کسب سیمرغ بلورین شد. فروش این فیلم بیش از ۶ میلیارد تومان بود.
۶. ماهی و گربه (۱۳۹۲)
شهرام مکری پس از ساخت فیلم‌های کوتاه و فیلم بلند «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» برای دومین بار با این فیلم سینمای فضای انتزاعی و تجربی را وارد دنیای فیلمسازی اش کرد. «ماهی و گربه» برگرفته از شایعاتی درباره رستورانی در جاده چالوس است که از گوشت انسان در غذاها استفاده می‌کرد. چند دانشجوی دختر و پسر برای شرکت در جشن بادبادک‌بازی به شمال کشور رفته‌اند. در همسایگی اردوی کوچک آنها، کلبه-رستورانی قرار دارد که سه مرد ساکن آن هستند. رستوران به گوشت احتیاج دارد و جز این جوان‌ها، شکاری در آن اطراف نیست. بابک کریمی، سعید ابراهیمی‌فر، سیاوش چراغی‌پور، عبد آبست، پدرام شریفی، ندا جبرائیلی، آیناز آذرهوش، مونا احمدی و … بازیگران این فیلم هستند. این اثر موفق شد جایزه ویژه بخش افق‌های جشنواره فیلم ونیز را در سال ۲۰۱۳ به دلیل «محتوای خلاقانه» از آن خود کند. فیلم با توجه به اینکه در گروه «هنروتجربه» اکران شد، موفق به فروشی در حدود یک میلیارد تومان شد و مورد توجه بسیاری از اهالی فن قرار گرفت.
۷. عنکبوت (۱۳۹۸)
پرونده سعید حنایی، قاتل زنجیره‌ای زنان خیابانی در مشهد که به «قاتل عنکبوتی» مشهور بود، از آن دست پرونده‌هایی است که در زمان خود بسیاری آن را دنبال می‌کردند. در نهایت، در اواخر دهه ۹۰ ابراهیم ایرج‌زاد با همراهی اکتای براهنی قصه فیلم را نوشتند و محسن تنابنده، ساره بیات و ماهور الوند در آن بازی کردند تا فیلم «عنکبوت» شکل بگیرد.
این فیلم روایت سعید حنایی (با بازی تنابنده)، مردی چهل‌ساله است. یک روز همسرش با راننده‌ای مواجه می‌شود که او را روسپی می‌پندارد. سعید غرق در خشم به دنبال انتقام است. با این کار، او با برخوردهای بد مختلفی مواجه می‌شود و هر بار بدتر از آن بیرون می‌آید. سپس زنان روسپی را ریشه همه بدی‌ها می‌بیند و تصمیم می‌گیرد با از بین بردن آنها، جامعه را از شر گناه و فساد خلاص کند. فیلم در زمان حضور در جشنواره با نظرات متفاوت و متعددی مواجه شد و پس از کش‌وقوس‌های فراوان، به دلیل نمایش خشونت زیادش در نهایت به اکران رسید و موفق به فروشی در حدود ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان شد.
۸. طلاخون (۱۳۹۹)
ابراهیم شیبانی کارگردانی است که به سراغ ساخت قصه مهین قدیری اولین زن قاتل زنجیره‌ای ایران در قزوین، رفت. فیلم قصه زنی است که به دلایل مشکلات مالی و روانی، زنان سالخورده را برای سرقت طلاهایشان به قتل می‌رساند. شهاب حسینی، حسام منظور، بهار قاسمی، زری خوشکام، محمد زارعی و … ایفاگر نقش‌های این فیلم هستند که موفق به فروش یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومانی در گیشه شد.
۹. علفزار (۱۴۰۰)
داستان این فیلم الهام‌گرفته از ماجرای واقعی تجاوز گروهی در خمینی‌شهر اصفهان در سال ۱۳۹۰ است. در این پرونده، ۶ مرد به صورت غیرقانونی وارد یک مراسم خانوادگی در باغی می‌شوند و پس از حبس کردن مردان، زنان را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند. فیلم را کاظم دانشی به تهیه‌کنندگی بهرام رادان روی پرده سینما برد و در آن پژمان جمشیدی، سارا بهرامی، ستاره پسیانی، ترلان پروانه، مهدی زمین‌پرداز، صدف اسپهبدی و … به ایفای نقش پرداختند. فیلم در جشنواره چهلم فیلم فجر به نمایش درآمد و در بخش صداگذاری، تدوین، بهترین بازیگر نقش مکمل زن و فیلمنامه موفق به دریافت سیمرغ بلورین شد. این فیلم در اکران عمومی خود با ۲۲ میلیارد و ۱۱۲ میلیون تومان فروش همراه بود.
۱۰. ناتوردشت (۱۴۰۴)
یسنا دختربچه گرگانی، در سال ۱۴۰۳ در حالی‌که در کنار مادر خود در مزرعه مشغول بازی بود، گم می‌شود. مردم با استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پای کار می‌آیند و یسنا پس از ۴ روز، در نهایت توسط یک کایت‌سوار پیدا می‌شود. روایت این ۴ روز و ربودن دختربچه، دستمایه این فیلم به کارگردانی سید محمدرضا خردمندان شد که داستان آن را با همراهی حمید اکبری خامنه به نگارش درآوردند و با اضافه کردن خرده‌داستان‌های دیگر، بار درام قصه را پررنگ‌تر کردند. فیلمی که در چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و با استقبال مخاطبان و منتقدان سینما روبه‌رو شد. در این اثر که این روزها پرده نقره‌ای را به خود دیده، هادی حجازی‌فر، میرسعید مولویان، شبنم قربانی، علی مصفا، سعید آقاخانی، بابک کریمی، امیر دژاکام، سیدعلی صالحی و … به ایفای نقش پرداخته‌اند.
از قتل‌های زنجیره‌ای خفاش شب تا آدم‌ربایی یسنا، سینمای ایران با شجاعت به سراغ تاریک‌ترین گوشه‌های جامعه رفته و قصه‌های واقعی را با هنر بازیگران به تصویر کشیده است. این فیلم‌ها، از «می‌خواهم زنده بمانم» تا «ناتوردشت»، نه‌تنها گیشه را از آن خود کرده‌اند، بلکه با جوایز معتبر و روایت‌های تکان‌دهنده، مخاطبان را به فکر واداشته‌اند. این آثار نشان می‌دهند که نمایش حقیقت به شیوه دراماتیک می‌تواند تأثیر دوچندانی در حافظه عمومی و آگاهی سازی جامعه داشته باشد.
منبع: مهر
