نمایش مجسمه‌های مفصلی محسن وزیری مقدم؛ وقتی مخاطب تعامل می‌کند
نمایشگاه «مجسمه‌های مفصلی» محسن وزیری مقدم، ارائه‌ای خلوت، آزاد و بازی‌گوشانه است که حس‌وحال ۲ مجموعه «مجسمه‌های مفصلی» و «هراس و پرواز» این هنرمند را در هم می‌آمیزد.
نمایشگاه آثار زنده‌یاد محسن وزیری‌مقدم با عنوان «مجسمه‌های مفصلی» از ۱۸ مهر در گالری زیرزمین دستان آغاز به کار کرد و تا ۹ آبان ۱۴۰۴ ادامه خواهد داشت.
نمایشگاه حاضر گزیده‌ای از مجموعه «مجسمه‌های مفصلی» این هنرمند را در بر دارد و ۵ مجسمه پلاکسی‌گلاس از او را به نمایش گذاشته است. مجموعه «مجسمه‌های مفصلی»، بازه‌ای طولانی از فعالیت هنری وزیری‌مقدم را در فاصله سال‌های ۱۳۲۲ تا ۱۳۹۷ شامل می‌شود. او این مجسمه‌های متحرک را با کارماده‌های گوناگون نظیر چوب و پلاکسی‌گلاس، در ابعاد متنوع خلق کرده است.
فرآیند آفرینش این مجموعه، همچون «نقاشی‌های شنی» با یک اتفاق ساده آغاز شد. وزیری‌مقدم فقید در کتاب خودزندگی‌نامه‌اش، «یادمانده‌ها» (۱۳۹۷، نشر نظر)، این اتفاق را به‌شیرینی شرح می‌دهد: «روزی برای اینکه نوک مته، میز کارم را سوراخ نکند، یکی دو قطعه تخته را زیر فرم اصلی گذاشتم و مته را فشار دادم تا سوراخی ایجاد شود. فشار مته سبب شد چوب‌هایی که در زیر قرار گرفته بود هم سوراخ شوند. در عین حال، همین فشار سبب شد تخته‌ها حول نوک مته بچرخند. جرقه‌ای در ذهنم زده شد: چنین فرم متحرکی می‌تواند به کار وارد شود؛ یعنی اگر تخته‌ها را سوراخ کنم و میله‌ای از بین‌شان عبور دهم، می‌توانم فرم‌های متحرکی به‌وجود بیاورم».
وزیری‌مقدم در ادامه راه هنرمندانی چون کالدر و تینگلی، اما با رویکردی متفاوت، حرکت مجسمه‌ها را نه با باد یا موتور، بلکه با نیروی دست مخاطب ممکن ساخت و بدین ترتیب وجه انسانی و تعاملی آثارش را برجسته کرد.
زنده‌یاد محسن وزیری‌مقدم (۱۳۰۲ – ۱۳۹۷) افق‌های تازه‌ای به روی هنر معاصر ایران گشود. تحصیل هنر در اروپا و روح جستجوگر و تجربه‌گرای او به آشنایی‌اش با شیوه‌ها و اسلوب‌های هنری گوناگون انجامید. در ایران و در مقام معلم راه را برای بسیاری از شاگردانش باز کرد تا از محدوده‌های جاافتاده فراتر روند. «شیوه طراحی» او امروز همچنان در فرهنگستان‌ها تدریس می‌شود. آثار پُربارش در طول پنج دهه به کارنامه‌ای رنگارنگ شکل داده که هر گوشه‌اش داستانی دارد؛ از پرده‌های انتزاعی دهه ۱۳۴۰ تا هندسه نقش‌برجسته‌های آلومینیومیِ دیواریِ سال‌های آخر عمرش. ویژگی کار وزیری تجربه‌گرایی مستمر در شکل دادن به فرم از طریق مواد است. این ویژگی در نقاشی‌های انتزاعی اولیه، نقاشی‌های شنی، مجسمه‌های متحرک و نقش‌برجسته‌های رنگ‌شده آلومینیومیِ دیواری مشهود است. وزیری‌مقدم در طول زندگی هنری خود نمایشگاه‌های متعددی در ایران و دیگر کشورها برگزار کرده است. آثار او چندین بار در بینال ونیز به نمایش درآمده و امروزه در مجموعه‌هایی چون تِیت، مجموعه صبا (ایران) و موزه هنر مدرن نیویورک نگهداری می‌شوند.
در متن بیانیه این نمایشگاه به قلم مهسا محمدی آمده است: «یک سال پس از رویداد «صدسالگی محسن وزیری‌مقدم» که شامل مجموعه‌نمایش‌هایی به کیوریتوری هامون وزیری‌مقدم و مدیریت زهره دلداده بود که به‌طور همزمان در چندین گالری در سراسر ایران برگزار شد، حالا نمایشگاه کوچکی از مجسمه‌های مفصلی پلاکسی‌گلاس این هنرمند فقید در زیرزمین دستان به‌نمایش درآمده است. اگر رویداد صدسالگی که عمدتاً شکل‌گرفته براساس دسته‌بندی‌های کرونولوژیک یا تفکیک مجموعه‌ای بود و بازتابی رسمی و دقیق از کارنامه هنری وزیری‌مقدم بود، نمایش کنونی ارائه‌ای خلوت، آزاد و بازی‌گوشانه است که حس‌وحال ۲ مجموعه هنرمند را در هم می‌آمیزد: «مجسمه‌های مفصلی» و «هراس و پرواز».
دیوارهای کاذبی که به فضای زیرزمین افزوده شده، اتاقک‌های رنگارنگ تودرتویی را پدید آورده‌اند که هر یک مجسمه‌ای را در خود جای می‌دهند. در نبودِ نمای واحدی که این مجسمه‌ها و سطوح رنگارنگ را در بر گرفته باشد، حرکت و چرخش در میان فضاهای متصل‌به‌هم تجسم سه‌بُعدیِ این نمای مفروض را در ذهن مخاطب نقش می‌زند؛ گویی با عینک وی‌آر (واقعیت مجازی) در تابلویی از مجموعه «هراس و پرواز» به راه افتاده باشیم. این مجموعه در دهه ۵۰ شمسی و در پی مجسمه‌های مفصلی متولد شد، هرچند ساخت مجسمه‌ها همچنان در طول دهه‌های بعد و تا سال‌های پایانی عمر هنرمند تداوم پیدا کرد. فرم‌های تکرارشونده «پرنده» و «پنجه» در نقاشی‌ها که گویی در قلمرو تخت و اغلب سفید بوم به‌حالت پرواز یا نزاع در حرکت‌اند، شباهت بسیاری با فرم مجسمه‌ها دارند که اکنون در محاصره دیوارهای سفید و رنگی قرار گرفته‌اند.
بازی انگشتان دست بر شن‌وماسه ساحل تنها جرقه آفرینش «نقاشی‌های شنی» نبود، بلکه نقطه عطفی بود که مسئله اصلی هنرمند را تعیین کرد: حرکت، که پژواک آن در دوره‌های کاری متفاوت او به اشکال مختلف دیده می‌شود. نمایش حاضر تنها یادمانی از فعالیت‌های هنرمند در گذشته نیست و هدف آن به برجسته کردن پیوند میان دو مجموعه خلاصه نمی‌شود، بلکه مخاطب را دعوت می‌کند تا ضمن «حرکت» و «تعامل» که ۲ ویژگی بارز هنر وزیری‌مقدم است، در / با فضا، زمین بازی او را بازسازی کند.»
گالری زیرزمین دستان در خیابان فرشته، خیابان بیدار، پلاک ۶ واقع و روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل است.
منبع: مهر
