انقلاب فکری پیامبر (ص) در ارزش‌گذاری به دختران
تحولی که پیامبر (ص) در نگاه به دختران ایجاد کرد، در واقع بازتعریف ارزش انسانی بود.
در تاریخ اسلام، ارزش و جایگاه فرزند دختر همواره از موضوعات بنیادین و تمدنی به‌شمار آمده است. در دورانی که جامعه جاهلی تولد دختر را ننگ می‌دانست و گاهی تا حد زنده‌به‌گور کردن آنها پیش می‌رفت، پیامبر اسلام (ص) با رفتار و گفتار خود انقلابی فکری و فرهنگی به وجود آورد. او معیار ارزش را از جنسیت به ایمان، اخلاق و تربیت منتقل کرد و به این ترتیب، بنیان جامعه‌ای نو را بر پایه کرامت انسانی استوار کرد.
اسلام برخلاف سنت‌های مردسالار و باورهای تبعیض‌آمیز گذشته، وجود دختر را سرچشمه خیر و برکت معرفی کرد. این نگاه اصلاحی صرفاً تغییر یک عرف نبود، بلکه بازسازی اندیشه‌ای عمیق درباره انسان و رابطه او با خدا بود؛ نگاهی که در پرتو آن، هر فرزند – چه پسر و چه دختر – جلوه‌ای از اراده و محبت پروردگار تلقی شد.
ولادت فاطمه زهرا (س): آغاز یک تحول معنوی
در روایت تاریخی ولادت حضرت فاطمه زهرا (س)، هنگامی که مژده این تولد به پیامبر اسلام (ص) رسید، برخی از اطرافیان با ذهنیت کهنه و جاهلی، غمگین شدند. اما پیامبر (ص) با لبخند و آرامش پاسخ دادند: «چرا نگرانی؟ این دختر گلی است که من بوی آن را استشمام می‌کنم و روزی او بر خداست.»
این جمله کوتاه اما ژرف، مرز میان تفکر جاهلی و الهی را مشخص کرد. پیامبر در واقع با این بیان، نگاه انسان را از ظاهر جسمانی به حقیقت روحانی سوق داد و تولد دختر را نشانه رحمت و لطف خداوند دانست.
از همین منظر، قرآن کریم در سوره کوثر ولادت فاطمه زهرا (س) را به‌عنوان «خیر کثیر» معرفی می‌کند؛ تعبیری که به برکت معنوی، تربیت نسل صالح و استمرار هدایت اشاره دارد. دختر در نگاه الهی، منبع خیر و منشأ طهارت است و خانواده‌ای که قدر این نعمت را بداند، مشمول رحمت الهی می‌شود.
تحولی که پیامبر (ص) در نگاه به دختران ایجاد کرد، در واقع بازتعریف ارزش انسانی بود. قرآن در آیه‌ای تکان‌دهنده، چهره غم‌زده و تاریک مردی را به تصویر می‌کشد که از تولد دختر شرم دارد: «وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِیمٌ» (نحل/58).
از سوی دیگر در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «یَهَبُ لِمَنْ یَشَاءُ إِنَاثًا وَیَهَبُ لِمَنْ یَشَاءُ الذُّكُورَ» (شوری/49). در این آیه، خداوند اعطای فرزند دختر را مقدّم بر پسر ذکر می‌کند؛ نکته‌ای ظریف که نشان از نبودن تفاوت در جنسیت فرزندان دارد.
سند کرامت دختران در سنت نبوی
در سنت نبوی، احادیث فراوانی بر منزلت دختر تأکید دارند. پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «هرکس دختری دارد و به او نیکی کند، خداوند او را از آتش دوزخ نجات می‌دهد.» در حدیثی دیگر آمده است: «دو دختر سپری از آتش‌اند و سه دختر موجب وجوب بهشت برای والد خواهند شد.»
این سخنان تنها وعده‌های عاطفی نیستند؛ بلکه نظامی تربیتی و اخلاقی را ترسیم می‌کنند. معیار ارزش نه داشتن دختر، بلکه شیوه تعامل و تربیت اوست. هر پدر و مادری که با عدالت و محبت از دختر خود نگهداری کند، در حقیقت، به فرمان خدا گردن نهاده و رحمت الهی را در خانه خویش جاری کرده است.
قرآن کریم نیز صریحاً می‌فرماید: «لَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْیَةَ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاكُمْ» (اسراء/31). این آیه، هشداری به هر زمان و مکانی است که نگرانی از آینده یا فقر، نباید سبب بی‌مهری یا بی‌عدالتی نسبت به فرزندان شود.
رزق هر انسان، چه دختر و چه پسر، در تقدیر الهی رقم خورده است. پیامبر (ص) با عمل خویش نشان داد که دختر نه بار سنگین زندگی، بلکه وسیله گشایش روزی و رحمت است.
مسئولیت اجتماعی در تکریم دختران
ابعاد اجتماعی این نگاه در سخن پیامبر (ص) آشکار می‌شود: «کسی را که سه دختر دارد، یاری کنید، به او قرض دهید و با مهربانی رفتار کنید.»
این دستور، تنها توصیه‌ای فردی نیست؛ بلکه بیانگر مسئولیت جمعی جامعه اسلامی است در قبال کرامت خانواده‌های دختر‌دار. جامعه‌ای که دختران در آن مورد احترام هستند، جامعه‌ای است که ریشه‌های مهر و عدالت در آن استوار شده است.
همچنین در حدیثی آمده است: «هر کس نیازهای زندگی سه دختر را برآورده کند، خداوند سه باغ بهشتی به او عطا می‌کند.» این سخن بازتاب آیه شریفه «مَن ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضَاعِفَهُ لَهُ» (بقره/245) است که در آن انفاق برای رضای خدا مایه چند برابر شدن نعمت‌ها معرفی می‌شود.
از منظر دین، خانه‌ای که در آن دختر حضور دارد، خانه‌ای است که فرشتگان در آن فرود می‌آیند. پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «در خانه‌ای که دختر باشد، هر روز دوازده برکت نازل می‌شود.» این برکت، نه فقط مادی، بلکه روحی و عاطفی است؛ زیرا دختر با لطافت، محبت و ایمان خود فضای خانواده را به گلستانی از آرامش تبدیل می‌کند.
منبع: تسنیم
