روایت شکست حصر سوسنگرد در کتاب «زیر شنی تانک‌ها»
با شروع جنگ، دوره نیمه‌تمام ماند و پاسداران به‌سرعت به تبریز برگشتند، زیرا حراست از حریم انقلاب اسلامی به هر شکل ممکن وظیفه ذاتی سپاه بود؛ چه تهدید فرهنگی باشد، چه امنیتی، چه نظامی و… نیرو‌های سلحشور سپاه تبریز این را در مبارزه با گروه‌های معاند نظام در آذربایجان غربی و کردستان، مبارزه با خوانین و فئودال‌ها، غائله خلق مسلمان و… طی نوزده ماه پس از پیروزی انقلاب به‌خوبی نشان داده بودند.
اینک رفتن به جبهه‌های جنگ در صدر خبر‌های سپاه قرار داشت و نیرو‌های دلسوز انقلاب در این نهاد مقدس برای رفتن به مناطق جنگی بی‌تابی می‌کردند.
نخستین گروه از پاسداران سپاه تبریز، به فاصله حدوداً ده روز از آغاز جنگ تحمیلی در ۱۱ مهر ۱۳۵۹ رهسپار جبهه‌های جنوب کشور شدند و همزمان گروهی نیز به جبهه غرب اعزام شدند
فرماندهی اولین گروه نیرو‌های رهسپار جنوب را بر عهده «نادر برپور» گذاشتند. نادر که به‌اتفاق تعداد دیگری از پاسداران در شیراز مشغول گذراندن دوره چتربازی بود، با شروع جنگ و تعطیلی دوره در تبریز بود و برای رفتن به جبهه اعلام آمادگی کرد.
نیرو‌های آذربایجانی باتدبیر برادر دهقان، فرمانده عملیات سپاه اهواز، اولین بار در جبهه فارسیات (بعد از کوت عبدالله در نزدیکی اهواز) مقابل قوای دشمن صف‌آرایی کردند و نخستین درگیری‌های نیرو‌های تبریزی با متجاوزین بعثی در این جبهه (پشت رودخانه کارون) شکل گرفت.
آنها با تفنگ ۱۰۶ نیرو‌های ژاندارمری، یک جیپ ارتش عراق را در آن‌سوی کارون به آتش کشیدند و حضور قدرتمند خودشان را به دشمن نشان دادند. از همین رو آوازه نیرو‌های غیور آذربایجانی در منطقه پیچید.
به دنبال این حضور موفق و در ادامه حضور نیرو‌های استان فارس (به فرماندهی محمدجعفر اسدی) در فارسیات، از سوی ستاد جبهه‌های جنوب، به فرمانده نیرو‌های آذربایجانی پیشنهاد می‌شود به دلیل اهمیت جبهه سوسنگرد و آمادگی نیروهایش، به شهر سوسنگرد بروند.
بعد از یک روز استراحت، در ۲۰ مهر ۱۳۵۹ حدود چهل نفر از رزمندگان آذربایجانی را به سوسنگرد می‌فرستند، اما آنها در سوسنگرد توقف نکرده و راهشان را به سمت شهر بستان ادامه می‌دهند. آنها زیر آتش شدید دشمن وارد شهر بستان می‌شوند و در کنار سایر مدافعان شهر، مقاومت جانانه‌ای را از خود نشان می‌دهند که ماحصل آن تقدیم هفت شهید تبریزی پس از سه روز جنگ و درگیری با دشمن است و سرانجام با سقوط شهر در ۲۴ مهر ۱۳۵۹ به سوسنگرد بازمی‌گردند.
در سوسنگرد، ابتدا در زمین چمن ورزشگاه شهر و سپس در یکی از مدارس اصلی شهر مستقر می‌شوند. آن شب در میان حزن و اندوه، دعای توسل می‌خوانند و در غم یاران شهیدشان اشک می‌ریزند.
بعد از شکستن محاصره سوسنگرد، محل استقرارشان را تغییر داده، در ساختمان آموزش‌وپرورش دشت آزادگان مستقر می‌شوند.
مکان استقرار رزمندگان آذربایجانی «پایگاه المهدی» نام‌گذاری می‌شود و نیرو‌های آذربایجانی را گروه المهدی هم می‌خوانند. پایگاه المهدی، محل استقرار نیرو‌های آذربایجانی در سال اول جنگ به شمار می‌رود. این پایگاه باوجود امکانات بسیار ناچیزش، بیشترین نیرو را در سوسنگرد (دشت آزادگان) داشت و مردان بزرگی را در دل خود جای‌داده بود که امروز تلاش و مجاهدت‌های بسیاری از آنها برای ما خاطره شده است.
حماسه سوسنگرد به روایت رزمندگان آذربایجانی، از سری کتاب‌های عملکرد رزمندگان آذربایجان شرقی در دفاع مقدس است که با شروع جنگ تحمیلی به جبهه جنوب رفتند، در برابر دشمن متجاوز صف‌آرایی کردند.
کتاب حاضر در دو بخش (ترسیم مقاومت و پیروز میدان) و ۱۶ فصل، بر اساس خاطرات رزمندگان جبهه سوسنگرد و اسناد و مدارک موجود مرکز حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه عاشورا تدوین‌یافته است. این کتاب به قلم رضا قلی زاده علیار در ۶۵۵ صفحه توسط نشر مرزوبوم مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت‌های سپاه به رشته تحریر درآمده است.
شاخصه کتاب
به گزارش دانشجو، از موضوع شکسته شدن محاصره سوسنگرد، بسیار گفته و نوشته‌اند؛ اما عمده این گفته‌ها و نوشته‌ها، مربوط به حوادث بیرونی شهر و تصمیمات و اقداماتی است که از سوی چهره‌های سیاسی و فرماندهان کلان نظامی، برای رفع حصر سوسنگرد، رخ‌داده است.
همه جذابیت اثر پیش رو، روایت افرادی است که چندین روز و شب را در محاصره وحشتناک و در داخل شهر گذرانیده‌اند. جذابیت دیگر اثر مربوط می‌شود به توصیف نقش بی‌بدیل علی تجلایی، فرمانده شجاع، فکور و اخلاق‌گرایی که علی‌رغم قامت کشیده، شخصیتش، متأسفانه کمتر معرفی‌شده است؛ بنابراین در میان آثاری که همه‌روزه، مسلسل‌وار در حوزه ادبیات دفاع مقدس، به چاپ می‌رسد، این اثر، می‌تواند برجستگی خود را به نمایش بگذارد…
مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت‌های سپاه، در آستانه ۲۶ آبان ماه، سالروز حماسه تاریخی شکست حصر سوسنگرد توسط رزمندگان اسلام این کتاب را معرفی می‌کند.
