«تهران۲۰» میزی برای محاکمه مدیران خاموش/ برنامهای که در برابر مسئولان کوتاه نمیآید
عوامل برنامه «تهران۲۰»؛

پگاه زارعی؛ نام برنامه «تهران۲۰» برای یک بار هم که شده به گوش هر مخاطب ایرانی رسیده است، برنامهای که با سبقه چند دههای به بررسی و تحلیل موضوعهای مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و… میپردازد. به گزارش صبا، این برنامه با اجرای راحله امینیان و علی مروی به تهیهکنندگی مجتبی احمدی، روی آنتن شبکه تهران سیما میرود. به همین منظور در ادامه گفتوگوی روزنامه صبا با عوامل این برنامه مطالبهگر را خواهید خواند.

مجتبی احمدی، تهیه کننده: ناچاریم نام مدیرانی که پاسخگو نیستند را اعلام کنیم
ابتدا درباره تجربه تهیهکنندگی «تهران۲۰» توضیح دهید. رویکرد شما در این برنامه چیست و امروزه چه دغدغههایی را پیگیری میکنید؟
نکتهای که درباره «تهران ۲۰» وجود دارد و آن را از تمام تجربههای قبلی من متمایز میکند این است که ما در برنامههای اجتماعی معمولاً به سمت یک بسته رسانهای آموزشی، سرگرمکننده، گاهی طنز یا حتی مناسبتی میرویم؛ اما «تهران ۲۰» کاملاً متفاوت است. ساختار این برنامه بر مطالبه از مدیران و مسئولان به نفع مردم بنا شده است. موضوعات برنامه، هرچند برآمده از مسائل تهران است، اما دامنه اثرشان ملی است؛ مانند پرونده درباره سوخت و افزایش قیمت بنزین که با حضور یکی از نمایندگان مجلس بررسی شد. در «تهران ۲۰» مطالبات، خواستهها و مشکلات مردم در قالب پرونده بررسی میشود. سناریوهای برنامه «تهران۲۰» مملو از ۲۰ تا ۳۰ پرونده مستمر و در حال پیگیری است. موضوعات بر اساس تحقیقات، خواستههای مردم و دغدغههای روزمره به سناریو تبدیل میشود و سپس مسئولان مرتبط برای پاسخگویی دعوت میشوند. ما حدود ۳۰ پرونده اصلی و ثابت داریم؛ ازجمله پرونده مسکن، خودرو، آلودگی هوا، ترافیک، ساختمانهای ناایمن، مهاجرت، پروندههای اقتصادی، اجتماعی، آسیبهای اجتماعی، مسائل بانوان و موضوعات مرتبط با مهریه. این پروندهها از روی میز برنامه کنار گذاشته نمیشوند و بهصورت مستمر پیگیری میشوند. هر پرونده که راهی اتاق فکر میشود در گروه تهران و شهروندی شبکه تهران چکش کاری نهایی میشود و سپس با مدیریت شبکه در میان گذاشته میشود، سپس مدیر یا مسئول مستقیم موضوع مد نظر به برنامه دعوت میشود، مسئول در برنامه قولی میدهد و ما در زمان مشخص به سراغش برمیگردیم. «تهران ۲۰» جایی نیست که کسی قول بدهد و فراموش شود. مسئولان کاملاً میدانند که باید پاسخگوی قول و قراری که گذاشتهاند باشند. حتی گاهی یک مسئول مهمان مجبور میشود پیگیری را از مسئول دیگری ادامه دهد؛ مثل نماینده مجلسی که مهمان برنامه بود و مطالبهگر موضوع از سخنگوی صنف جایگاهداران سوخت شد و ما او را هم روی خط آوردیم. همه اینها بر پایه خواسته مردم و تحقیق اتاق فکر برنامه است.
درباره اتاق فکر و ارتباط برنامه با مخاطبان توضیح دهید. چقدر ارتباط شما میدانی است؟
اتاق فکر ما از چند خبرنگار حوزه اجتماعی تشکیل شده است و حضور خبرنگار در هر برنامه تلویزیونی، از نظر من واجب است؛ چون جستجوگری و کنکاش خبری باعث میشود اطلاعات ما همیشه بهروز بماند و از مطالب سوخته یا تکراری استفاده نشود. در ابتدا، همه چیز در اتاق خبر بررسی میشود. ما بخش رصد رسانهای داریم و تمام اتفاقات روز تهران و کشور را مرور میکنیم. موضوعات تازه و دغدغههای روز مردم مستقیماً تبدیل به سناریوی برنامه میشود. همین باعث شده که برنامه با مسائل واقعی و روز مردم فاصله نداشته باشد. برای مثال: پرونده کمبود آب تهران را با مدیرعامل آبفا بررسی کردیم یا موضوع بنزین و اثر آن بر کالاهای اساسی را دنبال کردیم. در بخش «هشتگ تهران ۲۰» ویدیوهای مردمی درباره مشکلات ارسال میشود: قطعی آب، نبود کارت سوخت، وضعیت آسفالت، خرابی پل عابر. ما این ویدیوها را به مسئول مرتبط ارسال و ایشان را مجاب میکنیم در برنامه پاسخگو باشد. این ارتباط، برنامه و مخاطب را به یک خانواده بزرگ تبدیل کرده است.
برای دعوت از مسئولان، با ممانعت روبهرو نمیشوید؟ ممکن است برخی حاضر به پاسخگویی نباشند؟
بدون تعارف بخشی از مدیران پاسخگو نیستند. برخی صریحاً میگویند «حرفی برای گفتن نداریم». بعضی میترسند قولی بدهند که نتوانند عمل کنند. اما در مقابل، بیش از ۸۰ درصد مسئولان پاسخگو هستند. بعضی حتی اگر به نتیجه نرسیده باشند، میآیند و توضیح میدهند که چه کردهاند و کجا دیگر از اختیار آنها خارج بوده است. اما آن ۲۰ درصدی که پاسخگو نبودند، اتفاقاً مربوط به حساسترین حوزههاست. ما با مردم صادق هستیم؛ اگر مدیری پاسخ ندهد، روی آنتن اعلام میکنیم که دعوت شده اما حاضر نشده پاسخ بدهد. این تعهد ما به مردم است.
مطالبات برنامه تا چه اندازه به نتیجه رسیده است؟ و آیا تاکنون با موانعی مثل مافیا مواجه شدهاید؟
ماموریت اصلی ما «رسیدن پروندهها به نتیجه» است و در بسیاری موارد تا مرحله حساس پیش رفتهایم. مثال روشن، پرونده ساختمانهای ناایمن تهران است. ما با همکاری ستاد بحران و سازمان آتشنشانی، ساختمانهای ناایمن پایتخت را شناسایی و اعلام کردیم. پس از آن، برخی تعطیل شدند، برخی تعمیر و بازسازی شدند و تعدادشان کاهش یافت. این اقدام در اسناد موجود رسانهای قابل رصد است. پروندههای دیگری از جمله قیمت مدارس غیرانتفاعی، تخلفات دریافت هزینههای اضافه، چندین مرکز ناایمن آموزشی، درمانی، تجاری و فرهنگی و… را جایی پیگیری کردیم که مجبور به اقدام شدند. البته گاهی هم توان یک برنامه تلویزیونی کافی نیست و همان زمان صادقانه به مردم اعلام میکنیم.
درباره انتخاب مجریان برنامه توضیح دهید. چرا آقای مروی و خانم امینیان؟
آقای دکتر مروی مجری ثابت چهار روز برنامه هستند. او اشراف خوبی بر حوزه اقتصاد و مسائل اجتماعی دارد و یکی از اعضای اتاق فکر ماست. ما بهدنبال مجری چالشی یا تهاجمی نیستیم؛ چراکه فضای مطالبهگری باید با اجرای آرام اما دقیق پیش برود. خانم امینیان نیز پس از تجربه سالها اجرای برنامه «به خانه برمیگردیم»، حدود یک سال است مسئول پرونده بانوان «تهران ۲۰» شدهاند. پرونده بانوان با توجه به مسائل روز مثل موضوعات اخیر مهریه به یکی از جذابترین بخشهای برنامه تبدیل شده و ایشان با سبک جدید مطالبهگرانه بسیار موفق عمل کردهاند.
چه پروندههایی قرار است در آینده بهطور جدی پیگیری شوند؟
با هماهنگی مدیر گروه تهران شهروندی و مدیر محترم شبکه که بیش از همیشه این روزها به حمایت و پشتیبانی آنها نیاز داریم در کنار پروندههای ثابت، چند موضوع با مدل جدید پیگیری خواهد شد مانند پرونده کالاهای اساسی، پروندههای مرتبط با انرژی و به خصوص ناترازی انرژی ازجمله قیمت بنزین و بحران آب، پرونده مسکن، نحوه قوانین مرتبط با خودروهای وارداتی و قیمت گذاری خودروهای داخلی، پرونده آلودگی هوا و قانون هوای پاک با توجه به اینکه نیمه دوم سال پیک بحران هواست و ۱۰ تا ۱۵ سازمان در آن نقش دارند. تلاشمان این است که بیش از همیشه به خصوص با بخش هشتگ تهران ۲۰ به مخاطبمان نزدیک شویم و پیگیر خواسته مخاطبمان از طریق ویدیوهای ارسالی باشیم. اتفاقی که این روزها تاثیر مستقیمی روی پروندههای «تهران۲۰» نیز گذاشته است.
نکته پایانی..
مدیرانی که پاسخگوی «تهران ۲۰» نیستند، فراموش نکنند که مطالبات ما، مطالبات مردم است. پروندهای در «تهران ۲۰» باز نمیماند مگر اینکه تا انتها پیگیری شود. ما ناچاریم نام مدیرانی که پاسخگو نبودند را اعلام کنیم، چون این حق مردم است. تمام تلاش ما این است که فاصله برنامه با مخاطب به حداقل برسد. برنامه باید صدای مردم باشد نه شعار. هرجا حرف واقعی مردم را مطرح کردهایم با استقبال روبهرو شدهایم و هرجا از مردم فاصله گرفتهایم، مخاطب واکنش نشان داده است. هدف ما این است که اعتماد مردم را حفظ کنیم و طی زمانی که در اختیار داریم، خواستههایشان را به گوش مسئولان برسانیم. پر واضح است که در یک برنامه مطالبهگر حرف اول را حمایت از تیم برنامهساز میزند و خوشحالم که بگویم این روزها با حمایت مدیر محترم شبکه تهران آقای دکتر ملکی و مدیر محترم گروه تهران و شهروندی آقای پیام ابراهیمپور همراه هستیم و انصافاً مدیران شبکه در این مسیر همراه ما بودند. جا دارد در پایان تقدیر و تشکر کنم از همراهان و همکارانم در اتاق سردبیری تیم نگارش و گروه اجرا که در شکلگیری و ساخت و تولید محتوای برنامه تلاش شبانه روزی دارند.

علی مروی، مجری: مسئولان فهمیدهاند که فضای «تهران ۲۰» سخت و چالشی است
ابتدا از اجرای برنامه «تهران ۲۰» برای ما بگویید. در این برنامه زنده رویکرد شما چیست؟
برنامه «تهران ۲۰» تقریباً جزو قدیمیترین برنامههای شبکه تهران است. شبکه تهران با برنامههایی مثل «به خانه برمیگردیم»، «رنگینکمان»، «در شهر» و «تهران۲۰» شناخته میشود؛ برنامهای که ابتدا «پخش پنج» بوده و بعد به نام «تهران۲۰» شناخته شده است. در تمام این سی سالی که تقریباً کار کردهایم، در تقسیم کار شبکه، برنامه «تهران ۲۰» همیشه یک برنامه مطالبهگر و پرسشگر بوده است. در این سه دههای که گذشته، اصلیترین کاری که از ما انتظار داشتهاند چه مدیران شبکه و چه مخاطبان شبکه، این بوده که در هر موضوعی که به آن میپردازیم، جدی باشیم، مطالبهگر باشیم و مسئولان را نقد کنیم تا کاری که باید انجام دهند، به بهترین نحو انجام شود. این مهمترین ویژگی «تهران ۲۰» است. اثرگذاری مهم برنامه در حوزه اجرا دیده میشود، چون بار زمانی برنامه بیشتر بر گفتوگوی داخل استودیو میگذرد. بنابراین فضای مطالبهگری و پرسشگری، مهمترین بخش برنامه است. با توجه به این توضیحاتی که عرض کردم، مهمترین ویژگی اجرای «تهران ۲۰» همین پرسشگر بودن و مطالبهگر بودن است؛ ویژگیای که موجب میشود مجری برنامه هم باید کاملاً بر موضوع اشراف داشته باشد، هم باید اهل خبر و مطالعه و گزارشهای تحلیلی باشد تا در هر برنامه بتواند آن کاری را که باید انجام بدهد، انجام دهد و انتظار مخاطب را به بهترین شکل برآورده کند.
مطالبهگری شما در یک برنامه زنده چگونه است؟ چون بسیاری از مسئولان از پاسخگویی سر باز میزنند یا طفره میروند. شما چگونه مطالبه میکنید؟
برای اینکه مسئولان نتوانند فرار کنند و پاسخگویی دقیقتری داشته باشند، ما در «تهران ۲۰» پروندههایی تشکیل دادهایم که مستمراً پیگیری میشوند. یعنی یک موضوع را نهتنها در یک برنامه، بلکه در یک مسیر طولانی همراه مسئولان دنبال میکنیم. مثلاً من حدود شش سال است در «تهران ۲۰» هستم و در تمام این شش سال، پرونده آلودگی هوا یکی از مهمترین پروندهها بوده است. حداقل در هر ماه یک یا دو برنامه به آن پرداختهایم. هر مسئول مرتبطی که آمده، ما فکتها و حرفهای قبلی او را از آرشیو برنامه رو کردهایم تا مجبور باشد پاسخ بدهد. پروندهها مرتباً باز میشوند و همین استمرار باعث میشود مسئولان نتوانند موضوع را بپیچانند. چون ما با این دوستان مسیر طولانی آمدهایم و ابعاد مختلف موضوع را میشناسیم. البته مخاطبان میدانند که در برخی موارد ملاحظاتی وجود دارد که اجازه نمیدهد بیش از حد یک مسئول را به چالش بکشیم. این بخشی از محدودیتهایی است که وجود دارد.
در زمان اجرای شما، چه پروندههایی به نتیجه رسیدهاند؟
یکی از پروندههای بسیار موفق ما، پرونده مترو پرند بود. ما این پرونده را در «تهران ۲۰» پیگیری کردیم و تقریباً تا زمان راهاندازی مسیر پرند هم موضوع را دنبال کردیم. حتی در رفتوبرگشتها به جایی رسیدیم که بنا بود زمینی را بهعنوان بخشی از هزینه اجرای پروژه به پیمانکار واگذار کنند. این معامله انجام نمیشد. ما در «تهران ۲۰» هر دو طرف را آوردیم، روی آنتن قول گرفتیم و گفتیم: «اینجا جلوی مردم قول بدهید این کار انجام شود.» همین جلسه تلویزیونی باعث شد پروسه واگذاری انجام شود و پروژه به نتیجه برسد. بعدتر در زمان افتتاح، دوستان شرکت بهرهبرداری مترو رسماً اعلام کردند «تهران ۲۰» یکی از برنامههای مؤثر در پیشبرد این پروژه بوده است.
شما خودتان در اتاق فکر و تیم سردبیری حضور دارید. حضور مجری در اتاق فکر چقدر تأثیرگذار است و چقدر آزادی عمل دارید؟
بله، انصافاً باید اعتراف کنم که در «تهران ۲۰»، هم تیم سردبیری، هم گروه برنامهسازی ما یعنی گروه تهران شهروندی، و هم شبکه تهران، چون خودشان مطالبهگری را جدی میدانند، آزادی عمل قابل قبولی برای مجری قائل هستند. این آزادی عمل باعث میشود بتوانم در جایی که لازم است با یک نیش یا تلنگر، مسئول را وادار به پاسخگویی کنم. این سطح از آزادی عمل از سوی مدیران شبکه از آقای حسن ملکی مدیر فعلی شبکه تهران سیما و مدیران پیش از ایشان قابل تقدیر است. طبیعی است که حرفهای ما برای برخی مسئولان سنگین بوده، اما مجبور بودند پاسخ بدهند. حضور مجری در اتاق فکر کمک میکند از صبح بدانم با چه موضوعی درگیر هستیم. رویکرد برنامه را با توجه به مهمان به جمعبندی میرسانیم تا بهترین نتیجه در چارچوب پروندهها حاصل شود. آیتمهای میانبرنامه نیز همسو با بحث طراحی میشود تا مخاطب احساس نکند بخش جداگانهای میبیند.

نرگس شفاف، نویسنده: «تهران ۲۰» تلاش میکند صدای مردم باشد
خطتحریری «تهران ۲۰» را چطور تعریف میکنید؟ چه اصولی تعیین میکند که یک موضوع ارزش ورود در برنامه را دارد؟
خطتحریری «تهران ۲۰» بر پایه مطالبات شهروندان تهرانی و استان تهران دغدغههای روز جامعه و همچنین بر اساس تحقیقات اتاق فکر برنامه و سردبیری شکل میگیرد. موضوعاتی که اثرگذاری اجتماعی، قابلیت پیگیری و شفافسازی دارند، در اولویت قرار میگیرند. موضوعات مهم پایتخت جزو پروندههای ثابت «تهران ۲۰» هستند اما یکی از بخشهای مهم «تهران ۲۰» پرونده بانوان است که به مسائل و دغدغههای حوزه بانوان و خانواده میپردازد. برای بررسی مسائل روز در این حوزه با کارشناسان و نهادهای مرتبط مانند مجلس، دولت، مدیریت شهری با محوریتهای حوزه ورزش بانوان، اشتغال بانوان، سلامت بانوان و حقوق اجتماعی و… مشورتهایی صورت میگیرد تا در نهایت سناریوی برنامه با پختگی و کیفیت بالایی شکل بگیرد.
اتاق فکر برنامه چه نقش عملی در شکلگیری ایدههای نهایی ایفا میکند؟
اتاق فکر برنامه به طور مستمر با بررسی بازخوردها و تحلیل موضوعات، سرفصلهای فصل جدید را طراحی میکند. این تیم با کارشناسان مختلف مشورت داشته و شیوه گفتوگوها و انتخاب سوژهها را بر اساس موضوع، سطح و جایگاه مسئول مدعو طراحی و به روز میکند تا برنامه با نیازهای واقعی مردم همراستا بوده و حاصل آن نیز اتفاقی باشد که مدنظر تیم تهیه و تولید است.
برای آینده «تهران۲۰» چه تغییراتی در هویت بصری، ساختار گفتوگو یا موضوعات مدنظر دارید؟
گروه تهیه و تولید در فصل جدید، تغییراتی در سبک موضوعات، انتخاب مهمانان و طراحی دکور اعمال کرده است و هدف این است که برنامه نزدیکتر به فضای روز جامعه باشد و با هویت بصری مدرنتر، مخاطب جوانتر را نیز جذب کند. «تهران ۲۰» تلاش میکند صدای مردم باشد؛ با حفظ صداقت، شفافیت و پیگیری، سعی میکنیم رسانهای مؤثر در بهبود زندگی شهری باشیم. این مسیر با همراهی مخاطبان و نقدهای سازنده آنها ادامه خواهد یافت.

راحله امینیان، مجری: «تهران۲۰» اعتماد مردم را بدست آورده است
چرا مجری این برنامه باید نقشی فراتر از یک مجری صرف داشته باشد؟
مجری در «تهران۲۰» فقط اجراکننده و مدیر فضای برنامه نیست؛ باید در قامت خودش یک کارشناس باشد. موضوعات برنامه معمولاً چالشی و مطالبهگرانهاند و نگاه کارشناسی مجری در پیشبرد بحث نقش اساسی دارد. همین موضوع جذابیت کار را برای من چند برابر و البته سختی آن را هم بیشتر کرده. وقتی دو سال پیش مدیر وقت شبکه تهران پیشنهاد اجرای برنامه «تهران۲۰» را مطرح کرد، در ابتدا شدیداً مقاومت کردم، چون حوزه کاریام همیشه برنامههای اجتماعی بوده. اما گفتند «تهران ۲۰» هم برنامهای اجتماعی است، البته با نگاهی متفاوت. در نهایت پذیرفتم، با این شرط که در حوزه تخصصی خودم یعنی مطالبات زنان و خانواده فعالیت کنم. به همین دلیل پرونده تخصصی زنان و خانواده را شنبهشبها در برنامه باز کردیم و اکنون هم با همین رویکرد ادامه میدهیم؛ چون معتقدم زنان را نمیشود از خانواده جدا کرد و این دو باید کنار هم دیده شوند.
چرا اصرار دارید مسئله زنان جدا از خانواده بررسی نشود؟
جدا کردن این دو، جفا در حق زنان است. مثلاً موضوع مهریه مطالبه یک زن است، اما تبعات آن مستقیماً به خانواده به همسر و به فرزندان برمیگردد؛ پس اینها منفک از هم نیستند. من معتقدم باید خانواده را کلی دید، بعد سراغ اجزا رفت. اینکه بگوییم زن و مرد دو هویت مستقل و جدا از خانوادهاند، به نظرم ظلم به خودمان و به ساختار خانواده است.
در دو سال حضور شما در «تهران ۲۰»، چه مطالباتی در حوزه زنان به نتیجه رسیده است؟
ما در حوزه زنان موضوعات مختلفی را بررسی میکنیم؛ از اصلاح قانون مهریه تا ورزش زنان، سلامت، اشتغال، زنان سرپرست خانوار و مباحث جوانی جمعیت. پروندههای را نمیگشاییم و سپس ببندیم؛ همه باز هستند و به تناوب پیگیری میشوند. مسئولان میآیند قول میدهند، ما چند ماه بعد دوباره دعوتشان میکنیم تا گزارش بدهند. مثلاً در حوزه زنان سرپرست خانوار، پس از طرح مسائل، مسئول مربوطه بازگشت و گزارش اقدامات ارائه کرد. خشونت خانگی و همسرآزاری را هم با جدیت از بهزیستی پیگیری میکنیم. درباره زنان شاغلی که فرزند زیر دو سال دارند و حمایت لازم دریافت نمیکنند، نهادهای مربوطه را پای پاسخگویی میآوریم. یعنی ما در چند محور موازی کار میکنیم و پروندهها بسته نمیشود.
به نظر شما چه چیزی باعث ماندگاری «تهران۲۰» شده؟
این برنامه اعتماد مردم را به دست آورده است. مسئولان وقتی روی صندلی برنامه مینشینند، میدانند یا باید پاسخ قانعکننده بدهند، یا اگر ندهند، رسانه و مردم پیگیرشان میشوند. مردم میبینند که صدایشان شنیده و پیگیری میشود و همین رابطه بین مردم و برنامه را مستحکم کرده. این پیگیری، حلقه مفقوده بسیاری از برنامههای مطالبهگر است، اما در «تهران۲۰» تهیهکننده برنامه به شدت پیگیر است و کوتاه نمیآید. به همین دلیل مخاطب احساس میکند حرفش جدی گرفته شده. ضمن اینکه برنامهای با این سطح مطالبهگری، در شبکههای دیگر کمتر وجود دارد.
یکی از نقاط قوت برنامه، پرداخت به موضوعات روز است. این رویکرد چطور اجرا میشود؟
«تهران ۲۰» همیشه بهروز است. مثلاً همان شبی که کلیات اصلاح قانون مهریه تصویب شد، نماینده مجلس همان شب در برنامه حاضر شد و دربارهاش توضیح داد. این انعطاف و سرعت عمل، برنامه را مؤثرتر میکند.



