«ریشه» از ایستادن برای وطن از دل یک روایت غیررسمی میگوید
کارگردان مستند «ریشه» که امروز در جشنواره سینما حقیقت اکران میشود، از توجه به دفاع وطن توسط یک دختر جوان در ایام جنگ 12 روزه میگوید که فیلمش در فضای مجازی پربازدید شد. روایتی غیرشعاری و متفاوت.
مستند «ریشه» در بخش ایران جایزه شهید آوینی جشنواره حقیقت به نمایش درمیآید؛ اثری که نگاه ملیگرایانه به جنگ 12 روزه دارد و تلاش میکند از زاویهای متفاوت به بحران و واکنشهای انسانی در دل آن بپردازد.
در این مصاحبه با یکی از کارگردانان فیلم متین محجوب به بررسی ابعاد گوناگون این مستند که با محوریت یکی از فیلمهای پربازدید (وایرال) فضای مجازی در ایام جنگ ساخته شده است، میپردازیم.
موسیقی یکی از بهترین ابزارهای بیان انسانی است
او با اشاره به فضای کلی فیلم و رویکردی که این فیلم دارد گفت: «در زمانهای که جنگ اغلب از دریچه سیاست و خبر روایت میشود، من خواستم به لایههای خاموش و روزمره زندگی انسانها در دل بحران نزدیک شوم. جایی که تصمیمهای بزرگ انسانی شکل میگیرند؛ ماندن یا رفتن، سکوت یا صدا در جنگ. برای من موسیقی یکی از عمیقترین ابزارهای بیان انسانی است و همین شد نقطه شروع این مستند.»
او با تأکید بر نگاه متفاوت فیلم و اهمیت موسیقی در روزگار جنگ توضیح داد: «در «ریشه»، موسیقی نه تزیین تصویر است و نه ابزار القای احساس؛ بلکه خودش به یک عنصر روایی و تحلیلی تبدیل میشود. موسیقیهای ملی ـ میهنی در بزنگاههای تاریخی دوباره فعال میشوند و از دل حافظه جمعی سر برمیآورند. این موسیقیها حامل خاطرهاند؛ خاطره ایستادگی و تعلق. برای همین موسیقی ستون اصلی روایت ماست و حتی به محرک اجتماعی تبدیل میشود.»
دختری که شاید از او انتظار کنشگری برای دفاع از وطن نبود اما…
او با اشاره به دو لایه مکمل روایی فیلم گفت: «یک لایه به تولیدکنندگان موسیقی میپردازد؛ کسانی که در شکلگیری موسیقیهای ملی نقش داشتهاند. لایه دوم اما از دل مردم میآید. ما سراغ یک فرد عادی رفتیم؛ نیلوفر. او نماینده تیپی اجتماعی است که معمولاً انتظار نمیرود در بحران کنشهایی از جنس ایستادن و دفاع از وطن نشان دهد. همین تصویر کلیشهای را خواستیم به چالش بکشیم.»
او با اشاره به صحنه اجرای موسیقی نیلوفر گفت: «کنش نیلوفر در ظاهر ساده است؛ یک اجرا در بستر جنگ. اما معنای متفاوتی پیدا میکند. او نه شعار میدهد و نه بیانیه میخواند. کنش او یک دعوت خاموش به ماندن است؛ ماندن در شهری که بسیاری در فکر ترک آن بودند. برای ما این لحظه صرفاً یک اتفاق ویروسی نبود، بلکه پرسشی جدی بود: چرا موسیقی ملی در ذهن یک فرد عادی به ابزار بیان تصمیم تبدیل میشود؟»
ایستادن پای وطن از دل یک واکنش انسانی
به گزارش تسنیم، او با تأکید بر پرهیز از شعارزدگی مفهوم وطن گفت: «ما وطن را نه بهعنوان یک مفهوم انتزاعی یا سیاسی، بلکه بهمثابه یک تجربه زیسته نشان دادیم. وطن جایی است که صدا در آن معنا پیدا میکند؛ جایی که خاطره، موسیقی و تصمیمهای فردی به هم گره میخورند. کنش نیلوفر دقیقاً در همین چارچوب معنا دارد؛ ایستادن پای وطن از دل یک واکنش انسانی.»
او با اشاره به جمعبندی اثر گفت: «پایان «ریشه» روی مفهوم ماندن ایستاده است. بازگشت به ویدئوی اجرای نیلوفر نه تکرار است و نه تأکید صرف، بلکه جمعبندی معنایی است. ما میخواستیم یادآوری کنیم که گاهی یک رفتار ساده انسانی میتواند حامل معنایی عمیقتر از بسیاری گفتارهای پرطمطراق باشد. در نهایت، «ریشه» مخاطب را به شنیدن دعوت میکند؛ شنیدن صداهایی که در هیاهوی جنگ گم میشوند.»
